عدم برائت از مشرکین و دشمنان اسلام ریشه مشکلات کنونی مسلمانان

پارس‌تودی- برائت از مشرکین مفهومی قرآنی است که به معنای بیزاری و قطع ارتباط با مشرکان و دشمنان اسلام است.

گرچه اعلام برائت از مشرکان در امت‌های پیشین بوده، ولی با ظهور اسلام و بعثت پیامبر(ص) این امر در دین اسلام به اوج خود رسید. به گزارش پارس‌تودی، این آموزه در آیات متعددی از قرآن مورد تأکید قرار گرفته‌است.

آیات برائت

در آیه ۳ سوره توبه (أَنَّ اللَّهَ بَرِی‌ءٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ وَ رَسولُه؛ خدا و فرستاده او از مشرکان بیزارند)، در آیه ۲۹ سوره فتح (مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکفَّارِ رُحَماءُ بَینَهُمْ؛ محمّد فرستاده خداست و کسانى که همراه اویند در برابر کفار نیرومند و سرسخت و در میان خودشان مهربانند)، در آیه ۵۱ سوره مائده (یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْیهُودَ وَ النَّصارى‌ أَوْلِیاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ وَ مَنْ یتَوَلَّهُمْ مِنْکمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمین‌؛ اى کسانى که ایمان آورده‌اید، یهود و نصارا را یاوران و دوستان خود مگیرید، آنها دوستان و یاوران یکدیگرند، و هر کس از شما آنها را دوست و یاور خود گیرد از آنها خواهد بود (و ستمکار است و) بى‌تردید خداوند گروه ستمکاران را هدایت نمى‌کند)، در آیه ۱۱۴ سوره توبه (فَلَمَّا تَبَینَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلَّهِ تَبَرَّأَ مِنْه‌؛ هنگامی که برای [حضرت ابراهیم] روشن شد که او [عمویش آزر] دشمن خداست، از او بیزارى جست‌) و در آیه ۴ سوره ممتحنه (قَدْ کانَتْ لَکمْ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ فی‌ إِبْراهیمَ وَ الَّذینَ مَعَهُ إِذْ قالُوا لِقَوْمِهِمْ إِنَّا بُرَآؤُا مِنْکمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ کفَرْنا بِکمْ وَ بَدا بَینَنا وَ بَینَکمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ أَبَداً حَتَّى تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَحْدَه‌؛ به یقین براى شما در (روش) ابراهیم و کسانى که همراه او بودند سرمشق خوبى است، آن گاه که به (کفار) قوم خود گفتند: حتماً ما از شما و از آنچه به جاى خدا مى‌پرستید بیزاریم، ما به (آیین و خدایان) شما کفر ورزیدیم، و همیشه میان ما و شما عداوت و دشمنى پدیدار است تا آن گاه که به خداى یگانه ایمان آورید.) به موضوع برائت اشاره شده‌است.

اعلام عمومی برائت

اعلام عمومی «برائت از مشرکین» و احکام آن در تاریخ اسلام برای نخستین‌بار، پس از نقض عهد مشرکین بود که بعد از فتح مکه در سال هشتم هجری قمری(630 میلادی) با پیامبر اکرم(ص) پیمان عدم تهاجم و دشمنی بسته بودند. حضرت علی(ع) وصی و جانشین پیامبر اسلام در ابلاغ برائت از مشرکین، بعد از ظهر دهم ذی‌الحجه همان سال در منا به خطبه ایستاد و پس از تلاوت آیات نخست سوره برائت، پیام پیامبر را ابلاغ کرد.

چرا حج؟

چون نخستین اعلام برائت توسط پیامبر نسبت به مشرکان، در ایام حج انجام گرفت و از آنجایی که سنت و سیره نبوی جاوید است، لذا این سنت نبوی در ایام حج به اجرا در می‌آید. هر چند، اعلام برائت از مشرکین مقطعی و موسمی نبوده و هر مسلمانی باید همواره در سراسر حیات خویش از مشرکان برائت جوید و تنفر خویش را نسبت به آن‌ها اظهار کند. 

احیای سنت برائت

احیای سنت برائت از مشرکان و تبیین مبانی آن در دوران کنونی به امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران بازمی‌گردد. وی اصلی‌ترین مبنای برائت از مشرکان را دو آموزه «تولی» و «تبری» می‌داند و با گسترش بخشیدن به مفهوم قرآنی آن در سوره توبه، شکستن بت‌های کعبه به فرمان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را نوعی برائت از مشرکان می‌شمارد و بر این باور است که عنصر اصلی آن، طرد بت‌پرستی و اعلان انزجار از مشرکان و دشمنان اسلام و محکوم کردن سیاست‌های توطئه‌گرانه و ستمکارانه آن‌هاست و مسلمانان باید بت‌های جدید امروز را بشناسند و بشکنند. بر این اساس، برائت را به زمان و مکان ویژه محدود ندانسته و بر تکرار سالانه آن تأکید می‌کند. 

دفاع از مسلمانان

نتیجه دیگر گسترش معنایی برائت در دیدگاه امام خمینی(ره)، دفاع از مسلمانان در برابر مستکبران است. از دیدگاه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، توجه حاجیان به جنبه‌های سیاسی و اجتماعی حج سبب کوتاهی دست ستمگران می‌شود و زمینه دستیابی به آزادی حقیقی را فراهم می‌سازد. بر پایه همین دیدگاه، وی حج را بدون برائت از مشرکان ناقص و بی‌ارزش شمرده است. به باور امام خمینی(ره)، آیین برائت، کعبه را به پایگاه همیشگی توحید و اعلان انزجار از شرک و ظلم بدل ساخته و برخی اعمال حج مانند سنگ‌زدن به تندیس شیطان در همین مسیر قرار گرفته است. همچنین برائت از مظاهر شرک همراه با همایش مسلمانان کنار بیت‌الله الحرام می‌تواند ثمراتی مانند تحکیم برادری، رفع اختلاف امت اسلامی، اظهار شکوه اسلام و ذلت کافران را در پی داشته باشد. 

فریضه الهی

با رحلت امام خمینی، امام خامنه‌ای از آغاز رهبری خویش، بر مواضع بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران درباره ابعاد سیاسی حج، از جمله اعلان برائت از مشرکان، تأکید ورزیدند و آن را فرصتی برای رویارویی با نقشه‌های استکبار و صهیونیسم برشمردند. امام خامنه‌ای هر سال به حجاج بیت‌الله‌الحرام پیامی صادر می‌کنند که در آن مسائل روز جهان در موسم حج هر سال را تبیین و تحلیل می‌کنند. 

ایشان در سال ۱۳۹۹ در پیامی به حجاج گفتند: 

«ما اگر در حج از ملّت فلسطین یا مظلومین دنیای اسلام مثل مظلومین یمن و دیگران دفاع می‌کنیم و حمایت می‌کنیم... سیاستی است عین تعالیم اسلامی؛ دفاع از مظلوم خودش یک فریضه است، یک واجب است؛ این واجب اتّفاق می‌افتد. یا برائت از مشرکین؛ اگر چنانچه روی مسئله‌ی برائت تکیه می‌کنیم و اصرار می‌ورزیم و آن را انجام می‌دهیم... این به خاطر این است که یک فریضه‌ الهی است.»

گفتنی است، آیین برائت همه‌ساله با قرائت پیام رهبر انقلاب اسلامی و با حضور شخصیت‌های دینی و سیاسی و اندیشمندان کشورهای اسلامی در عرفات و با شعارهایی همچون «مرگ بر اسرائیل»، «مرگ بر آمریکا»، «یا ایها المسلمون اتحدوا اتحدوا» و «تفرقه و اختلاف پیروی از شیطان است» از سوی حاجیان ایرانی و غیرایرانی برگزار می‌گردد.

mrt