زندگی بهتر با منشور اخلاقی قرآن

قرآن کتابی الهام‌بخش از اخلاق، عدالت و انسان‌دوستی است؛ کتابی که با فرمان به عدل، احسان و صله رحم و نهی از فحشا، منکر و ظلم، نقشه راهی روشن برای ساختن جامعه‌ای الهی و متعالی ترسیم می‌کند.

در میان آیات نورانی قرآن کریم، آیه 90 سوره نحل، همچون نگینی درخشان، می‌درخشد و با کلامی موجز و رسا، اصول بنیادین اخلاق و ارزش‌های اجتماعی را تبیین می‌کند. این آیه، با دعوت به عدل، احسان و صله رحم، و نهی از فحشاء، منکر و بغی، راه سعادت و رستگاری را به انسان‌ها نشان می‌دهد.

"إِنَّ ٱللَّهَ يَأْمُرُ بِٱلْعَدْلِ وَٱلْإِحْسانِ وَإِيتَائِ ذِى ٱلْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ ٱلْفَحْشَاءِ وَٱلْمُنكَرِ وَٱلْبَغْىِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ؛ خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزديكان فرمان مى‌دهد و از فحشا و منكر و ستم نهى مى‌كند خداوند شما را اندرز مى‌دهد شايد متذكر شويد."

نخستین فرمان الهی در این آیه، دعوت به «عدل» است. عدل، سنگ بنای هر جامعه سالم و پویاست. عدل یعنی رعایت انصاف در همه امور، از قضاوت و داوری گرفته تا روابط اجتماعی و اقتصادی. جامعه‌ای که در آن عدل حاکم باشد، از ظلم و بی‌عدالتی رهایی می‌یابد و همه افراد، از حقوق مساوی برخوردار خواهند بود.

پس از عدل، خداوند به «احسان» فرمان می‌دهد. احسان، مرتبه‌ای بالاتر از عدل است. احسان یعنی نیکی کردن به دیگران، کمک به نیازمندان، گذشت از خطاهای مردم و به طور کلی، انجام هر کار خیری که از دست برمی‌آید. احسان، روحیه همدلی و همبستگی را در جامعه تقویت می‌کند و باعث می‌شود که افراد، نسبت به یکدیگر احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند.

سومین فرمان الهی، «ایتاء ذی القربی» است. این فرمان، بر اهمیت صله رحم و حفظ روابط خانوادگی تأکید دارد. اسلام، خانواده را هسته اصلی جامعه می‌داند و معتقد است که اگر روابط خانوادگی مستحکم باشد، جامعه نیز از استحکام و پایداری بیشتری برخوردار خواهد بود.

در مقابل این سه فرمان، خداوند از سه چیز نهی می‌کند: «فحشاء، منکر و بغی». فحشاء به معنای کارهای زشت و ناپسند، منکر به معنای کارهایی که عقل و شرع آن‌ها را قبیح می‌داند و بغی به معنای ظلم و ستم به دیگران است.