تعامل با مردم، همراه با نرم‌خویی

آیه ۱۵۹ سوره آل‌عمران، با ترسیم سیره اخلاقی پیامبر اسلام (ص)، به ما می‌آموزد که مهربانی، گذشت و مشورت، شاه‌کلیدهای پیوند دل‌ها و رمز موفقیت در روابط انسانی‌اند.

در دنیایی که اغلب با سرعت و تندی همراه است، نرم‌خویی و بیان آرام، گوهرهایی ارزشمند به شمار می‌روند. این دو صفت، نه تنها نشان‌دهنده بلوغ و پختگی فردی هستند، بلکه کلید گشایش بسیاری از درهای بسته در روابط انسانی به شمار می‌آیند. در فرآن نیز به این صفت اشاره‌شده است:

"فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ  وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ  فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِفَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ  إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ؛ به مرحمت خدا بود که با آنان نرمخو شدی، و اگر تندخو و سنگدل بودی، از پیرامون تو پراکنده می‌شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه، و در کار[ها] با آنان مشورت کن؛ و چون تصمیم گرفتی، بر خدا توکل کن، زیرا خدا توکل‌کنندگان را دوست می‌دارد."

آیه ۱۵۹ سوره آل عمران، یکی از زیباترین و پرمغزترین آیات قرآن کریم در زمینه اخلاق و رفتار اجتماعی است. این آیه، به پیامبر اکرم (ص) - به عنوان اسوه حسنه - می‌آموزد که چگونه با مردم رفتار کند تا بتواند آنان را به سوی خدا هدایت کند.

نکات مهمی در مورد این آیه وجود دارد. نخست آنکه، نرم‌خویی و مهربانی، ناشی از رحمت الهی است و انسان باید این صفت را در خود تقویت کند. دوم آنکه، تندخویی و سنگدلی، باعث پراکندگی مردم می‌شود و مانع از رسیدن به اهداف متعالی می‌گردد. سوم آنکه، عفو و گذشت، از مهم‌ترین عوامل جذب قلوب است و انسان باید خطاهای دیگران را ببخشد. چهارم آنکه، استغفار برای دیگران، نشان‌دهنده دلسوزی و محبت است و انسان باید برای هدایت و سعادت دیگران دعا کند. و پنجم آنکه، مشورت با دیگران، نشان‌دهنده احترام به عقل و خرد جمعی است و انسان باید در تصمیم‌گیری‌ها، از نظرات دیگران نیز بهره‌مند شود.

این آیه، به ما می‌آموزد که برای سعادت در زندگی فردی و اجتماعی، باید اخلاق نیکو را سرلوحه کار خود قرار دهیم. باید با نرم‌خویی و مهربانی با دیگران رفتار کنیم، خطاهای آنان را ببخشیم، برایشان دعا کنیم و در تصمیم‌گیری‌ها، از نظراتشان استفاده کنیم. با عمل به این دستورات، می‌توانیم جامعه‌ای سالم و سعادتمند بسازیم و رضایت خداوند را جلب کنیم.