دستور نظامی ترامپ علیه کارتل‌های مواد مخدر؛ چالش‌ها و خطرات؟

پارس‌تودی- دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، به پنتاگون دستور داده است تا گزینه‌هایی را برای استفاده از نیروی نظامی علیه کارتل‌های مواد مخدر، که به‌عنوان سازمان‌های تروریستی معرفی شده‌اند، آماده کند.

دستور رئیس‌جمهوری ایالات متحده به پنتاگون برای استفاده از نیروی نظامی علیه کارتل‌های مواد مخدر، پس از آن انجام شد که کارتل‌هایی مانند سینالوآ و ترن‌د‌آرآگوا در فوریه ۲۰۲۵ به‌عنوان گروه‌های تروریستی شناخته شدند.

بحران مواد مخدر، به‌ویژه اپیدمی فنتانیل، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های سلامت عمومی و امنیت ملی آمریکا در دهه‌های اخیر بوده است. بر اساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۱۰ هزار نفر در آمریکا بر اثر اوردوز مواد مخدر جان خود را از دست دادند که بیش از ۷۰ درصد این مرگ‌ها به فنتانیل، یک ماده مخدر مصنوعی بسیار قوی، مرتبط بود. این آمار نسبت به سال ۲۰۱۵، که حدود ۵۲ هزار مرگ ناشی از اوردوز ثبت شده بود، بیش از دو برابر شده است. فنتانیل، که عمدتاً توسط کارتل‌های مکزیکی مانند سینالوآ و خالیسکو تولید و قاچاق می‌شود، از طریق مرزهای آمریکا وارد این کشور شده و در خیابان‌ها توزیع می‌شود.

علاوه بر این، گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر (DEA) در سال ۲۰۲۴ نشان داد که کارتل‌های مکزیکی سالانه بیش از ۴۵۰ تن فنتانیل به آمریکا قاچاق می‌کنند، که ارزش بازار سیاه آن به میلیاردها دلار می‌رسد. این بحران نه‌تنها به مرگ‌ومیر منجر شده، بلکه هزینه‌های اقتصادی سنگینی نیز به دنبال داشته است.

بر اساس تخمین‌های مؤسسه ملی سلامت (NIH)، هزینه‌های مرتبط با سوءمصرف مواد مخدر در آمریکا در سال ۲۰۲۳ بالغ بر ۱.۵ تریلیون دلار بود که شامل هزینه‌های درمانی، جرم و جنایت و از دست رفتن بهره‌وری اقتصادی می‌شود.

در چنین شرایطی، دونالد ترامپ با امضای یک دستور محرمانه، به پنتاگون اجازه داده است تا برای عملیات نظامی علیه کارتل‌ها، از جمله عملیات دریایی و حملات هدفمند در خاک کشورهای خارجی، برنامه‌ریزی کند.

مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، در اظهاراتی اعلام کرد که این اقدام به دولت اجازه می‌دهد تا از ابزارهای نظامی و اطلاعاتی برای هدف قرار دادن کارتل‌ها به‌عنوان «سازمان‌های تروریستی مسلح» و نه صرفاً گروه‌های جنایی، استفاده کند. این دستور پس از آن صادر شد که دولت ترامپ چندین کارتل، از جمله ترن‌د‌آرآگوا و سینالوآ، را به‌عنوان سازمان‌های تروریستی جهانی معرفی کرد.

البته این تصمیم خطرات و چالش‌هایی از جمله استفاده از نظامیان آمریکایی برای مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر در داخل و خارج از آمریکا دارد. بر اساس قانون، استفاده از ارتش آمریکا برای عملیات در داخل این کشور ممنوع است و عملیات خارجی نیز نیازمند مجوز کنگره یا توجیه قانونی مشخص است. برایان فینوکن، کارشناس گروه بحران بین‌المللی، اظهار داشت که چنین اقداماتی با قوانین داخلی و بین‌المللی سازگار نیست و ممکن است به اتهاماتی مانند قتل غیرقانونی منجر شود.

همچنین این اقدام می‌تواند به تنش‌های دیپلماتیک با دیگر کشورها دامن بزند. مکزیک، به‌عنوان یکی از اهداف اصلی این عملیات، صراحتاً با حضور نیروهای آمریکایی در خاک خود مخالفت کرده است. کلودیا شینبام، رئیس‌جمهوری مکزیک، اعلام کرده است که هرگونه «تهاجم» نظامی آمریکا نقض حاکمیت ملی مکزیک خواهد بود. این موضع‌گیری نشان‌دهنده خطر تشدید تنش‌های دیپلماتیک با مکزیک، یکی از شرکای تجاری کلیدی آمریکا، است.

از سوی دیگر، تجربیات گذشته نشان می‌دهد که عملیات نظامی علیه کارتل‌ها لزوماً به کاهش قاچاق مواد مخدر منجر نمی‌شود. به گفته برندن باک، پژوهشگر مؤسسه کاتو، تلاش‌های مشابه در کلمبیا و مکزیک در گذشته نتوانسته است جریان مواد مخدر را متوقف کند و فقط به تشدید خشونت و بی‌ثباتی منجر شده است. همچنین، حملات نظامی ممکن است به واکنش‌های تلافی‌جویانه کارتل‌ها، از جمله خشونت علیه شهروندان آمریکایی در مکزیک یا ونزوئلا، منجر شود.

سرانجام این‌که استفاده از نیروی نظامی آمریکایی می‌تواند به تلفات غیرنظامی و بی‌ثباتی در کشورهای هدف منجر شود. برای مثال، درگیری‌های نظامی در مکزیک ممکن است به آوارگی مردم محلی و افزایش مهاجرت به سمت مرزهای آمریکا منجر شود، که با سیاست‌های سخت‌گیرانه مهاجرتی ترامپ تناقض دارد.

اگرچه هدف اعلام‌شده دستور ترامپ به پنتاگون برای استفاده از ارتش آمریکا در مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر، کاهش قاچاق فنتانیل و حفاظت از امنیت ملی آمریکا عنوان شده است، اما شواهد تاریخی نشان می‌دهد که رویکردهای نظامی به‌تنهایی نمی‌توانند بحران مواد مخدر را حل کنند. موفقیت در این زمینه نیازمند همکاری بین‌المللی، تقویت اجرای قانون و سرمایه‌گذاری در پیشگیری و درمان اعتیاد است؛ آن هم در کشوری که به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور مصرف‌کننده برخی از مرگبارترین مواد مخدر در جهان شناخته می‌شود.

Aa/ha