چرا هند در برابر تهدیدات ترامپ مقاومت می‌کند؟

پارس‌تودی- «سوبرامانیام جایشانکار» وزیر امور خارجه هند در واکنش به تهدیدهای آمریکا درباره خرید نفت از روسیه به‌صراحت اعلام کرد که سیاست انرژی دهلی‌نو بر پایه منافع ملی کشورش تعیین می‌شود.

وزیر امور خارجه هند در سخنرانی در مجمع جهانی تایمز اقتصادی تأکید کرد که واردات نفت روسیه بخشی از ضرورت‌های داخلی هند است و به ثبات بازار جهانی نیز کمک می‌کند. جایشانکار یادآور شد که در سال ۲۰۲۲، هنگامی‌که قیمت نفت به اوج رسید، همین کشورهای غربی استدلال می‌کردند که اگر هند نفت روسیه را خریداری کند، به‌نفع جهان خواهد بود، اما اکنون همان کشورها دهلی‌نو را به سودجویی متهم می‌کنند، در حالی‌که چین همچنان بزرگ‌ترین واردکننده نفت روسیه است و کمتر مورد پرسش قرار می‌گیرد. 

در کمتر از یک ماه، دولت ترامپ دو موج تعرفه‌ای علیه هند اعمال کرد: نخست تعرفه ۲۵ درصدی بر کالاهای صادراتی دهلی‌نو در اوایل ماه اوت و سپس تعرفه‌ای دیگر به همان میزان بر تجارت انرژی با روسیه. این اقدامات عملاً بار مالی ۵۰ درصدی بر اقتصاد هند تحمیل کرده است. به‌گزارش فایننشال تایمز و اکونومیک تایمز، هدف اول واشنگتن از این سیاست‌ها فشار بر مسکو برای حضور در میز مذاکره و هدف دوم باز کردن بازار کشاورزی هند به‌روی محصولات آمریکایی است. با این‌حال، مؤسسه بروکینگز در تحلیلی تأکید کرده چنین سیاستی نتیجه معکوس خواهد داشت و هند را بیش‌ازپیش به‌سمت چین سوق می‌دهد. همچنین مؤسسه کارنگی هشدار داده که وابستگی ۸۵ درصدی هند به واردات انرژی به این کشور اجازه نمی‌دهد به‌سادگی از نفت روسیه چشم بپوشد؛ به‌ویژه آن‌که تخفیف‌های مسکو به دهلی کمک کرده است تورم داخلی را مهار و صادرات فرآورده‌های نفتی به اروپا را افزایش دهد. 

روزنامه نیویورک‌تایمز نیز نوشت فشار بیش‌ازاندازه دولت ترامپ شکاف‌های دیپلماتیک را به‌سود رقبای آمریکا باز کرده است. سفر اخیر «وانگ‌یی» وزیر خارجه چین به دهلی‌نو و دیدار او با نارندرا مودی، وزیر خارجه هند و مشاور امنیت ملی این کشور، نمونه‌ای روشن از این تغییر موازنه است. سفری که به‌باور بسیاری از تحلیلگران معنایی فراتر از یک گفت‌وگوی معمول دیپلماتیک دارد. پیام پکن واضح بود: هند و چین نباید دشمن یکدیگر باشند، بلکه می‌توانند شریک و پشتیبان هم باشند. چنین تغییری در روابطی که پس از درگیری مرزی سال ۲۰۲۰ در دره گالوان به‌شدت سرد شده بود، نشان می‌دهد فشار بیش‌ازحد واشنگتن، رقیبان دیرینه را دوباره به‌هم نزدیک کرده است. 

کارشناسان دانشگاه استنفورد معتقدند نارضایتی شخصی ترامپ از مواضع مقامات هندی درباره آتش‌بس میان هند و پاکستان نیز در شدت‌گرفتن این سیاست سخت‌گیرانه مؤثر بوده است. اما این رویکرد برخلاف انتظار کاخ سفید، دهلی‌نو را به عقب‌نشینی وادار نکرده است. حتی به‌گفته تحلیلگران دانشگاه هاروارد، موقعیت بین‌المللی هند تقویت شده زیرا این کشور خود را بازیگری مستقل نشان می‌دهد که تصمیم‌هایش بر اساس منافع ملی نه فشار خارجی گرفته می‌شود. 

از منظر داخلی نیز دولت مودی نمی‌تواند در برابر فشار آمریکا کوتاه بیاید. هند با تکیه بر ظرفیت بالای پالایشگاهی خود نفت ارزان روسیه را وارد و پس از فرآوری، بخشی از آن را حتی به بازارهای اروپایی صادر می‌کند. این چرخه علاوه‌بر سود اقتصادی برای دهلی‌نو، به کاهش فشار تورمی در بازار جهانی نیز کمک کرده است. جایشانکار در همین زمینه تأکید کرده است: «این اقدام نه‌تنها در خدمت منافع ملی ماست، بلکه در راستای منافع جهانی نیز هست.» 

پیام روشن هند به واشنگتن این است که سیاست‌های تعرفه‌ای و تهدید به قطع همکاری نمی‌تواند مسیر انرژی این کشور را تغییر دهد. تجربه سال‌های اخیر نشان داده دهلی‌نو در روابط خود با قدرت‌های بزرگ – چه آمریکا، چه چین و چه روسیه – همواره به‌دنبال موازنه بوده است. اما زمانی‌که یکی از شرکا بخواهد با فشار و تهدید عمل کند، هند راه‌های جایگزین را جست‌وجو می‌کند. همان‌طور که اندیشکده چتم‌هاوس در گزارشی اشاره کرده، این استقلال‌طلبی در سیاست انرژی بخشی از هویت راهبردی هند و ابزاری برای افزایش وزن ژئوپلیتیک دهلی‌نو در عرصه بین‌المللی است. 

در شرایط کنونی، فشار تعرفه‌ای ترامپ خرید نفت روسیه را متوقف نکرده، بلکه دهلی‌نو را به‌سمت همکاری بیشتر با پکن و مسکو سوق داده است. هند نشان داده در سیاست موازنه با قدرت‌های بزرگ، خط قرمز اصلی‌اش حفظ استقلال است و هرچه واشنگتن فشار بیشتری وارد کند، دهلی‌نو با صراحت بیشتری بر این استقلال تأکید خواهد کرد. جایشانکار این واقعیت را در یک جمله خلاصه کرده است؛ جمله‌ای که بازتاب سیاست کلان هند در برابر تهدیدهای آمریکا است: «اگر خوشتان نمی‌آید، نخرید.»

Mm/ha