نگرانی چین؛ چرا آمریکا هنوز عاشق بگرام است؟

پارس‌تودی – چین اعلام کرد که ایجاد پایگاه نظامی توسط عاملان بحران افغانستان مخل امنیت منطقه است.

به گزارش پارس‌تودی، گوئوجیاکون سخنگوی وزارت امور خارجه چین درباره بیانیه مشترک صادر‌شده در «چهارمین نشست چهارجانبه وزیران خارجه چین، ایران، پاکستان و روسیه» که روز پنجشنبه در حاشیه هشتادمین مجمع عمومی سازمان ملل برگزار شد، گفت: در نشست میان نمایندگان تهران، پکن، مسکو و اسلام‌آباد، اعضای شرکت‌کننده هرگونه استقرار مجدد پایگاه‌های نظامی خارجی در افغانستان را مردود دانسته و آن را مغایر با حاکمیت این کشور و تهدیدی برای صلح و ثبات منطقه اعلام کردند.

سخنگوی وزارت خارجه چین با بیان اینکه در بیانیه بر احترام به حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی افغانستان تأکید شده است، افزود: نمایندگان این چهار کشور نسبت به استقرار مجدد پایگاه‌های نظامی خارجی در داخل یا اطراف افغانستان توسط کشورهایی که مسئول وضعیت فعلی این کشور هستند، مخالفت قاطع کردند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که اخیراً بارها درباره عزم خود برای بازپس‌گیری کنترل پایگاه هوایی «بگرام» از طالبان سخن گفته است، روز ۲۱ سپتامبر افغانستان را تهدید کرد که اگر کنترل این پایگاه هوایی را به آمریکا واگذار نکند، اتفاقات بدی خواهد افتاد. ترامپ روز پنجشنبه ۱۹ سپتامبر نیز در سفر به بریتانیا تأکید کرد که ایالات متحده به دنبال بازپس‌گیری کنترل بر پایگاه هوایی «بگرام» است و گفت: این پایگاه تنها یک‌ساعت با جایی که چین تسلیحات هسته‌ای خود را تولید می‌کند، فاصله دارد.

ترامپ پایگاه بگرام را «ساخته آمریکا» خواند، در حالی که این پایگاه در دهه ۱۹۵۰ توسط شوروی ساخته شد و آمریکا تنها آن را بازسازی کرد؛ کارشناسان این اظهارات را نمونه‌ای از بی‌خبری و توهم مالکیت وی می‌دانند.

«ذاکر جلالی» مشاور وزیر خارجه حکومت طالبان در واکنش به سخنان ترامپ اعلام کرد که اظهارات ترامپ درباره بازپس‌گیری پایگاه بگرام را باید در چارچوب یک معامله و تجارت در نظر گرفت. وی افزود که طالبان هیچ‌گاه حضور نظامی خارجی را در افغانستان نمی‌پذیرد و این موضوع در مذاکرات دوحه نیز به‌طور کامل رد شده است.

پایگاه «بگرام» بزرگ‌ترین پایگاه هوایی افغانستان است و در زمان حمله نیروهای آمریکایی به این کشور در سال ۲۰۰۱ و پس از حملات ۱۱ سپتامبر، نقش عمده‌ای ایفا کرد. این پایگاه دارای دو باند اصلی است که یکی از آن‌ها با طول سه‌هزار و ۶۰۲ متر و عرض ۴۶ متر برای فرود هواپیماهای بزرگ نظامی از جمله «سی‌–۵ گالکسی» بزرگ‌ترین هواپیمای ترابری ارتش ایالات متحده مناسب است.

 دلایل ترامپ برای بازپس‌گیری پایگاه بگرام

اهمیت استراتژیک بگرام در شمال افغانستان در این است که آمریکا با حضور یگان‌ها و تجهیزات نظامی خود در این پایگاه، نظارت اطلاعاتی و امنیتی خود را بر منطقه‌ای گسترده خواهد داشت. در این راستا آمریکا قادر به رصد فعالیت‌های چین در شرق افغانستان و به‌ویژه در نزدیکی به استان سین‌کیانگ، ایران در غرب و آسیای مرکزی در شمال که از حوزه‌های نفوذ روسیه و چین به شمار می‌رود، خواهد بود. در عین حال می‌توان این دلایل را برای اصرار ترامپ به‌منظور بازپس‌گیری بگرام برشمرد:

* نزدیکی به چین: ترامپ بارها تأکید کرده که پایگاه بگرام تنها یک‌ساعت با مناطقی که چین سلاح‌های هسته‌ای خود را تولید می‌کند فاصله دارد. او این موقعیت راهبردی را برای نظارت و مهار چین بسیار مهم می‌داند.

* انتقاد از خروج نیروهای آمریکایی: ترامپ از نحوه خروج نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۲۱ که در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن انجام شد، به‌شدت انتقاد کرده و معتقد است آمریکا نباید پایگاه بگرام را از دست می‌داد.

* نگرانی از نفوذ چین و ایران در افغانستان: او به حضور دیپلمات‌های چینی و ایرانی در مراسم نظامی طالبان در بگرام اشاره کرده و این را نشانه‌ای از افزایش نفوذ این کشورها در منطقه دانسته است.

* احیای عملیات ضدتروریسم: برخی منابع گزارش داده‌اند که آمریکا در حال مذاکره با طالبان است تا گروه کوچکی از نیروهای آمریکایی در بگرام مستقر شوند و این پایگاه به‌عنوان نقطه آغاز عملیات ضدتروریسم مورد استفاده قرار گیرد.

با این حال، کارشناسان نظامی هشدار داده‌اند که بازپس‌گیری بگرام بدون اعزام ده‌ها هزار نیروی نظامی و صرف هزینه‌های سنگین ممکن نیست و حتی در صورت توافق با طالبان، پایگاه با تهدیداتی مانند داعش و القاعده مواجه خواهد بود.

 دلایل مخالفت چین با بازگشت آمریکا به بگرام

چین با استقرار دوباره نیروهای آمریکایی در پایگاه هوایی بگرام افغانستان مخالفت می‌کند و دلایل این مخالفت عمدتاً به نگرانی‌های ژئوپلیتیکی، امنیتی و اصل عدم مداخله در امور داخلی کشورها مربوط می‌شود. دلایل اصلی اچین در این زمینه شامل این موارد می شود:

* حمایت از حاکمیت ملی افغانستان: چین بارها تأکید کرده که آینده افغانستان باید توسط مردم این کشور تعیین شود و دخالت خارجی، به‌ویژه نظامی، را تهدیدی برای ثبات داخلی می‌داند.

* نگرانی از اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا: سفیر چین هشدار داده که برخی کشورها با اقدامات تحریک‌آمیز در پی برهم‌زدن ثبات افغانستان هستند. از دید پکن، بازگشت آمریکا به بگرام می‌تواند تنش‌های منطقه‌ای را افزایش دهد.

* رقابت ژئوپلیتیکی با آمریکا: بگرام در نزدیکی مرزهای چین قرار دارد و بازگشت آمریکا به این پایگاه می‌تواند به‌عنوان اقدامی برای نظارت یا فشار بر چین تلقی شود. ترامپ نیز گفته بود که بگرام تنها یک‌ساعت با مراکز تولید تسلیحات هسته‌ای چین فاصله دارد.

* منافع اقتصادی چین در افغانستان: چین از طریق طرح «کمربند و جاده» به دنبال بهره‌برداری از منابع معدنی افغانستان است. حضور نظامی آمریکا ممکن است این پروژه‌ها را تهدید کند یا مانع نفوذ اقتصادی چین در منطقه شود.

* نگرانی از بی‌ثباتی منطقه‌ای: چین نگران است که بازگشت نیروهای خارجی به افغانستان موجب احیای درگیری‌ها، رشد گروه‌های افراطی و بی‌ثباتی در کشورهای همسایه از جمله پاکستان و آسیای مرکزی شود.

نکته آخر اینکه ظاهراً ترامپ تجربه حضور قبلی بیست‌ساله نیروهای آمریکایی در افغانستان را از یاد برده است که نهایتاً ناچار شدند همانند فرار از ویتنام با عجله و شتاب بی‌سابقه‌ای به‌صورت آشفته و پرهرج‌ومرج از افغانستان بگریزند. ضمن اینکه نگاهی به تاریخ افغانستان نشان می‌دهد که مردم این کشور به‌شدت مخالف هرگونه حضور نظامی خارجی در افغانستان بوده و برای بیرون‌راندن بیگانگان حتی حاضر به پرداخت هزینه‌ای گزاف هستند./

srm