آزمون‌های پیش رو در روابط پرتلاطم ترکیه و آمریکا

پارس تودی - شکاف عمیق منافع ملی میان ترکیه و آمریکا در حوزه‌های کلیدی مانند سوریه و برنامه جنگنده‌های اف-۳۵، روابط دو کشور را در آستانه آزمون‌هایی سرنوشت‌ساز قرار داده است.

روابط دوجانبه ترکیه و آمریکا در شرایط حساسی قرار دارد. اگرچه پیوند شخصی رهبران دو کشور، بارها از تشدید تنش‌ها جلوگیری کرده، اما ماهیت عمیق‌ترین اختلافات راهبردی آنکارا و واشنگتن، همچنان این اتحاد دیرینه را در مسیری ناپایدار قرار داده است. در این بسته خبری از پارس‌تودی روابط شکننده آمریکا و ترکیه بررسی شده است که می‌خوانید:

ریشه‌های تاریخی یک اتحاد شکننده

روابط ترکیه و آمریکا از ابتدا بر پایه منافع مشترک و نه ارزش‌های مشترک استوار بوده است. پس از تأسیس جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳ توسط آتاتورک، همسویی با غرب به یک انتخاب استراتژیک برای مقابله با تهدید شوروی تبدیل شد. این همکاری در دوران جنگ سرد به اوج خود رسید و با عضویت ترکیه در ناتو در سال ۱۹۵۲ تثبیت شد. با این حال، اولین شکاف جدی با تحریم تسلیحاتی آمریکا در پاسخ به عملیات نظامی ترکیه در قبرس در سال ۱۹۷۴ ایجاد شد. فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ اساس منطق این اتحاد را از بین برد و دو کشور را ناگزیر به بازتعریف رابطه‌ای کرد که امروز بیش از هر زمان دیگر پرتنش است.

 سوریه؛ کانون اصلی اختلافات

محوری‌ترین نقطه اختلاف کنونی آنکارا و واشنگتن، مسئله سوریه است. آمریکا از نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) به رهبری کُردها حمایت می‌کند، حال آنکه ترکیه این گروه را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان (PKK) می‌داند که سال‌ها ضد آنکارا مبارزه مسلحانه کرده است. «هاکان فیدان» وزیر امورخارجه ترکیه، به صراحت هرگونه تلاش برای تجزیه سوریه را "تهدیدی برای امنیت ملی" خوانده و هشدار داده که آنکارا مداخله خواهد کرد. با این حال، نشانه‌هایی از نرمش دو طرف دیده می‌شود. مذاکرات بین دمشق و قسدبرای ادغام این نیروها در ارتش سوریه و همچنین تماس‌های غیرمستقیم ترکیه با کردها، نویدبخش تحولات آتی است.

 نقش کلیدی تام باراک

«تام باراک» سفیر جدید آمریکا در ترکیه و فرستاده ویژه به سوریه، بازیگر محوری در مدیریت بحران در روابط دوکشور است. باراک که از متحدان نزدیک ترامپ محسوب می‌شود، مأموریت دارد روابط دو کشور را از "خوب" به "عالی" ارتقا دهد. باراک میانجی گفت‌وگو بین آنکارا و قسد بوده و حتی از اسرائیل به دلیل ایجاد "فصلی گیج‌کننده" در سوریه انتقاد کرده است. موفقیت یا شکست مأموریت او تعیین‌کننده تحولات آتی در منطقه خواهد بود.

 معادله پیچیده اف-۳۵

دومین آزمون بزرگ، بحران جنگنده‌های رادارگریز اف-۳۵ است. تصمیم ترکیه برای خرید سامانه پدافند هوایی اس-۴۰۰ از روسیه، با واکنش خشن واشنگتن مواجه شد. آمریکا ترکیه را از برنامه تولید اف-۳۵ اخراج و تحریم‌هایی را ضد صنایع دفاعی این کشور اعمال کرد. اگرچه مقامات ترکیه‌ای ادعا می‌کنند سامانه‌های اس-۴۰۰ را استفاده نکرده‌اند، اما یک مقام غربی هشدار داده که فعال‌سازی این سامانه‌ها مانند "اتصال حافظه فلش روسیه به کامپیوتر ناتو" خواهد بود. باراک امیدوار است تا پایان سال جاری میلادی راه‌حلی برای لغو تحریم‌ها پیدا کند، اما این امر نیازمند موافقت کنگرۀ آمریکاست که ترکیه در آن از محبوبیت چندانی برخوردار نیست.

آینده‌ای نامشخص با چالش‌های پیش رو

روابط ترکیه و آمریکا به "دوران طلایی" جنگ سرد بازنخواهد گشت. آینده این رابطه با مدیریت مستمر تضادها و پیگیری گزینشی همکاری‌ها تعریف خواهد شد. همان‌طور که «سونر چاغاپتای» کارشناس امور ترکیه می‌گوید: "فقط ترامپ می‌تواند در گسترش همکاریهای دوکشور نقش آفرینی کند. در نهایت، رابطه ترکیه و آمریکا همچنان پرتلاطم خواهد ماند و با چرخه‌ای از بحران‌ها و راه‌حل‌های موقتی مشخص می‌شود.

hm