نقش بازیگران خارجی در بحران سودان چیست؟

پارس‌تودی – با ادامه مداخلات خارجی در سودان و اشغال فاشر توسط نیروهای واکنش سریع، جنگ در این کشور ابعاد تازه‌ای یافته است.

به گزارش پارس‌تودی، با اشغال فاشر توسط نیروهای واکنش سریع، صدها تن کشته و خبرهایی از اعدام و نسل‌کشی در مناطق اشغال‌شده منتشر شده است؛ این در حالی است که «منی آرکو مناوی»، حاکم اقلیم دارفور در سودان، در پیامی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: بیش از ۸۵ درصد از نیروهای شبه‌نظامی واکنش سریع را عناصر خارجی تشکیل می‌دهند. شاید این حقیقت برای بسیاری ناشناخته باشد، اما نشان‌دهنده ماهیت غیروطنی این گروه و تهدیدی جدی برای آینده و یکپارچگی سودان است. وی با بیان اینکه باید با دخالت خارجی در درگیری‌های داخلی مقابله شود، تأکید کرد: باید وحدت ملی حول ارتش سودان برای حفاظت از حاکمیت کشور تقویت شود.

بنا بر گزارش‌های منتشرشده، بیش از ۱۵۰ هزار نفر در این درگیری‌ها جان خود را از دست داده‌اند و حدود ۱۲ میلیون نفر در آنچه سازمان ملل متحد بزرگ‌ترین بحران انسانی جهان نامیده است، از خانه‌های خود گریخته‌اند.

پس از تصرف شهر فاشر توسط نیروهای واکنش سریع، آینده سودان که زمانی بزرگ‌ترین کشور جهان عرب و سبد غذای آن محسوب می‌شد، در خطر قرار گرفته است و بسیاری نسبت به خطر تجزیه مناطق غرب این کشور هشدار می‌دهند. سقوط فاشر، آخرین پایگاه بزرگ منطقه‌ای که خارج از کنترل نیروهای واکنش سریع بود، یک تحول ژئوپلیتیک و سرنوشت‌ساز و آغاز مرحله جدیدی است که در صورت ادامه به تجزیه سودان منجر می‌شود. سقوط شهر فاشر به دست نیروهای واکنش سریع امکان دسترسی به گذرگاه حیاتی مرزهای چاد و لیبی را به نیروهای واکنش سریع می‌دهد، این در حالی است که موضوع مداخلات خارجی در این کشور موضوع جدی است.

در واقع، وضعیت پیچیده داخلی این کشور و درگیری‌های میان ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع، فضایی را فراهم کرده است که قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی برای تأثیرگذاری بر تحولات سیاسی و نظامی در سودان تلاش می‌کنند.

نیروهای واکنش سریع که در ابتدا برای مقابله با شورش‌های داخلی و بی‌ثباتی در سودان تشکیل شدند، در حال حاضر به یکی از بزرگ‌ترین بازیگران نظامی در سودان تبدیل شده‌اند. بسیاری از نیروهای این گروه از کشورهای همسایه سودان مانند چاد و اریتره به این کشور منتقل شده‌اند. این واقعیت نشان می‌دهد که بحران سودان دیگر تنها یک مسأله داخلی نیست، بلکه به یک میدان رقابت بین بازیگران خارجی برای کسب نفوذ در سودان و منطقه شمال آفریقا تبدیل شده است.

دخالت‌های خارجی در بحران سودان از سوی کشورهای مختلف، از جمله امارات، عربستان سعودی و کشورهای غربی مانند ایالات متحده و اتحادیه اروپا نیز به وضوح مشاهده می‌شود. این کشورها با اهداف مختلف وارد عرصه بحران سودان شده‌اند. برای مثال، امارات که در گذشته با سرمایه‌گذاری در معادن طلا و سایر منابع سودانی نفوذ اقتصادی و سیاسی خود را در این کشور افزایش داده است، از آغاز جنگ به عنوان یکی از بازیگران اصلی شناخته می‌شود و به تدارک انواع تسلیحات و پشتیبانی‌های مالی و لجستیکی از نیروهای واکنش سریع پرداخته است.

عربستان سعودی نیز به دنبال تثبیت جایگاه خود در سودان است، چرا که این کشور سودان را به عنوان یک شریک استراتژیک در قبال تهدیدات مشترک می‌بیند؛ از این رو از یک‌سو به حمایت از ارتش سودان پرداخته و از سوی دیگر، در تلاش است تا از گسترش بی‌ثباتی در سودان و اثرات منفی آن بر امنیت منطقه جلوگیری کند.

علاوه بر دخالت‌های منطقه‌ای، قدرت‌های بزرگ جهانی نیز در بحران سودان نقش دارند. دخالت آمریکا و اتحادیه اروپا در بحران سودان عمدتاً به دلایل سیاسی، انسانی و استراتژیک است. این کشورها به‌ویژه پس از سرنگونی عمر البشیر در ۲۰۱۹، مدعی هستند که از انتقال قدرت در سودان و برقراری دموکراسی و حاکمیت قانون در این کشور حمایت می‌کنند. علاوه بر این، واشنگتن و بروکسل نگرانی‌هایی از گسترش بی‌ثباتی در سودان به کشورهای همسایه و تهدیدات ناشی از فعالیت‌های گروه‌های تروریستی در منطقه دارند. با این حال، مداخلات خارجی منجر به تشدید بحران داخلی و ایجاد شکاف‌های بیشتر در سودان شده است.

اکنون جنگ داخلی سودان به یک نبرد سرنوشت‌ساز برای آینده این کشور و منطقه تبدیل شده است. نیروهای «واکنش سریع» که از حمایت‌های گسترده خارجی برخوردارند، تهدید جدی برای یکپارچگی سودان هستند. این گروه‌ اکنون در تلاش است تا نه تنها نفوذ خود را گسترش دهد بلکه ممکن است شرایط را برای تجزیه سودان، کشوری ثروتمند با موقعیت ژئوپلیتیک فراهم کند. «دالیا عبدالمنعم»، تحلیل‌گر سیاسی سودان می‌گوید: این یک نبرد سرنوشت‌ساز است. نیروهای واکنش سریع ممکن است اعلام استقلال کنند یا برای تجزیه فشار بیاورند.

در این شرایط، به نظر می‌رسد برای بازگشت به شرایطی پایدار و صلح‌آمیز، ضروری است که مداخلات خارجی به طور کامل متوقف شود و سودانی‌ها خود راه‌حل‌هایی داخلی برای بحران پیدا کنند. تنها از طریق گفتگوهای ملی و تقویت یکپارچگی داخلی است که می‌توان به یک توافق جامع دست یافت؛ توافقی که خواسته‌های تمامی گروه‌های داخلی را در نظر بگیرد و به ایجاد ساختار سیاسی جدیدی منتهی شود. حمایت از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سودان، تنها در صورتی ممکن خواهد بود که دولت و مردم این کشور بتوانند با وحدت و همبستگی در برابر مداخلات خارجی ایستادگی کنند.

ad