چرا آفریقا خواستار کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل است؟

پارس تودی - آفریقا خواستار کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل متحد شد.

به گزارش پارس‌تودی، محمدعلی یوسف رئیس کمیسیون آفریقا - نهاد اجرایی اتحادیه آفریقا - بار دیگر خواستار دستیابی اتحادیه آفریقا به کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل و نمایندگی عادلانه در نهادهای مالی بین‌المللی شد. 

وی در سخنانی در هفتمین نشست سران اتحادیه آفریقا و اتحادیه اروپا در لوآندا پایتخت آنگولا خاطرنشان کرد که اتحادیه آفریقا خواستار کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل است. وی به خطرات مرتبط با تضعیف قوانین بین‌المللی اشاره و تأکید کرد که آفریقا هرگز از درخواست خود برای اصلاح( ساختار شورای امنیت) کوتاه نخواهد آمد. 

مطرح شدن دوباره خواسته آفریقا برای کسب کرسی دائم شورای امنیت سازمان ملل با توجه به متغیرهای مهمی مطرح شده است. آفریقا خواستار کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل است زیرا این قاره با جمعیتی بیش از یک میلیارد نفر و نقشی تعیین‌کننده در تحولات جهانی، هنوز در ساختار قدرت بین‌المللی به‌طور عادلانه نمایندگی نمی‌شود. سران آفریقایی نیز بارها تأکید کرده‌اند که نبود کرسی دائم برای این قاره در شورای امنیت، بی‌عدالتی آشکار در نظام بین‌الملل است و اصلاح این وضعیت برای تضمین مشروعیت و کارآمدی سازمان ملل ضروری است. 

شورای امنیت سازمان ملل متحد به‌عنوان مهم‌ترین نهاد تصمیم‌گیری در حوزه صلح و امنیت جهانی، دارای پنج عضو دائم یعنی آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا است. این ترکیب بازمانده از شرایط پس از جنگ جهانی دوم است، زمانی که قدرت‌های پیروز جنگ ساختار سازمان ملل را شکل دادند. اما جهان امروز با تحولات ژئوپلتیک، اقتصادی و جمعیتی گسترده‌ای روبه‌روست و بسیاری از کشورها معتقدند این ساختار دیگر پاسخگوی واقعیت‌های معاصر نیست. آفریقا به‌ویژه بر این نکته تأکید دارد که سهمی متناسب با جایگاه خود در این ساختار ندارد. 

یکی از دلایل اصلی مطالبه آفریقا، جمعیت عظیم این قاره است. بیش از یک میلیارد نفر در آفریقا زندگی می‌کنند و پیش‌بینی می‌شود تا نیمه قرن حاضر این رقم به دو میلیارد نفر برسد. چنین جمعیتی نمی‌تواند در تصمیمات حیاتی جهانی، تنها با سه کرسی غیردائم نمایندگی شود. رهبران آفریقایی بر این باورند که حضور دائمی در شورای امنیت نه‌تنها حق طبیعی این قاره است بلکه به افزایش مشروعیت تصمیمات شورا نیز کمک می‌کند. 

دلیل دیگر، نقش آفریقا در تأمین منابع حیاتی جهان است. این قاره سرشار از منابع طبیعی از جمله نفت، گاز، طلا، الماس و مواد معدنی کمیاب است که برای صنایع پیشرفته جهانی اهمیت حیاتی دارند. بسیاری از مناقشات و بحران‌های بین‌المللی نیز به نحوی با منابع آفریقا مرتبط هستند. بنابراین منطقی است که این قاره در تصمیم‌گیری‌های امنیتی و سیاسی جهانی جایگاهی دائمی داشته باشد. 

آفریقا همچنین بیشترین تعداد مأموریت‌های صلح‌بان سازمان ملل را به خود اختصاص داده است. از سودان جنوبی تا مالی و جمهوری دموکراتیک کنگو، نیروهای حافظ صلح عمدتاً در کشورهای آفریقایی مستقر هستند. این واقعیت نشان می‌دهد که امنیت جهانی به‌شدت با وضعیت آفریقا گره خورده است. با این حال، تصمیم‌گیری درباره این مأموریت‌ها در دست کشورهایی است که خود در قاره آفریقا حضور دائمی ندارند. این تناقض بارها مورد انتقاد رهبران آفریقایی قرار گرفته است. 

از منظر عدالت تاریخی نیز آفریقا استدلال‌های محکمی دارد. بسیاری از کشورهای آفریقایی در دوران شکل‌گیری سازمان ملل هنوز تحت استعمار بودند و بنابراین در تعیین ساختار اولیه شورا نقشی نداشتند. اکنون که این کشورها مستقل شده‌اند و اتحادیه آفریقا به‌عنوان یک نهاد قدرتمند منطقه‌ای شکل گرفته است، طبیعی است که خواستار اصلاح ساختار شورای امنیت باشند تا صدای آنان در سطح جهانی شنیده شود. 

آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل نیز تأکید کرده است که اصلاح شورای امنیت باید با اعطای کرسی دائم به آفریقا آغاز شود. او این اقدام را نخستین گام در مسیر بازسازی اعتماد جهانی به سازمان ملل دانسته است. چنین حمایتی از سوی مقام عالی سازمان ملل نشان می‌دهد که مطالبه آفریقا نه‌تنها مشروع بلکه مورد پذیرش بسیاری از قدرت‌های جهانی است. 

با وجود این، تحقق این خواسته با چالش‌هایی روبه‌روست. اعضای دائم کنونی شورا تمایل چندانی به واگذاری بخشی از قدرت خود ندارند. همچنین اختلافات داخلی میان کشورهای آفریقایی درباره اینکه کدام کشور باید کرسی دائم را در اختیار داشته باشد، روند دستیابی به اجماع را دشوار کرده است. نیجریه، آفریقای جنوبی و مصر از جمله کشورهایی هستند که بیشترین شانس را برای کسب چنین جایگاهی دارند، اما رقابت میان آن‌ها گاه مانع از پیشرفت مذاکرات می‌شود. 

در نهایت باید گفت که مطالبه آفریقا برای داشتن کرسی دائم در شورای امنیت سازمان ملل بر پایه اصول عدالت، جمعیت، منابع، نقش در امنیت جهانی و ضرورت اصلاح ساختارهای بین‌المللی استوار است. این خواسته نه‌تنها بیانگر نیازهای قاره‌ای بزرگ و پرجمعیت است بلکه به مشروعیت و کارآمدی سازمان ملل نیز کمک خواهد کرد. اگر شورای امنیت نتواند خود را با واقعیت‌های قرن بیست‌ویکم تطبیق دهد، خطر بی‌اعتمادی و کاهش اعتبار آن افزایش خواهد یافت. بنابراین، اعطای کرسی دائم به آفریقا و نیز دیگر مناطقی که فاقد نماینده دائم در شورای امنیت سازمان ملل هستند، اقدامی ضروری برای تضمین آینده نظام چندجانبه جهانی است./

srm