رقابت دیپلماتیک سه‌گانه برای مهار بحران کابل و اسلام‌آباد
-
تلاش‌های دیپلماتیک برای حل بحران کابل–اسلام‌آباد
پارس تودی - همزمان با تشدید تنش‌های مرزی میان افغانستان و پاکستان، سه قدرت منطقه‌ای ایران، عربستان و ترکیه وارد عرصه میانجی‌گری شده‌اند تا بحرانی را مهار کنند که امنیت کل منطقه را تهدید می‌کند.
بحران مرزی افغانستان و پاکستان از مرحله یک اختلاف دوجانبه فراتر رفته و به کانون توجه بازیگران منطقه‌ای تبدیل شده است. ورود همزمان ایران، عربستان سعودی و ترکیه به این پرونده، صحنه‌ای پیچیده از همکاری و رقابت دیپلماتیک را پدید آورده که نتیجه آن می‌تواند آینده ثبات در جنوب و غرب آسیا را تحت تأثیر قرار دهد.
ریشه‌های بحران
منابع تنش میان کابل و اسلام‌آباد به سه مسئله اساسی بازمی‌گردد:
چالش‌های امنیتی: پاکستان مدعی است عناصر تحریک طالبان پاکستان (TTP) در خاک افغانستان پناه گرفته‌اند و طالبان در مهار آنها اقدام مؤثری انجام نمی‌دهند. این در حالی است که طالبان این ادعاها را رد می‌کنند.
اختلافات مرزی: مسئله خط دیورند همچنان به عنوان یک موضوع حل‌نشده تاریخی، روابط دو کشور را تحت تأثیر قرار داده است.
مسائل اقتصادی: بسته‌شدن مرزها فشار قابل توجهی بر اقتصاد افغانستان وارد کرده و نارضایتی در مناطق مرزی را افزایش داده است.
اهداف بازیگران منطقه‌ای
ایران: تهران با هدف تأمین امنیت شرق ایران و ایجاد یک چارچوب امنیتی مستقل از قدرت‌های فرامنطقه‌ای، پیشنهاد برگزاری نشست منطقه‌ای را ارائه داده است.
عربستان‌سعودی: ریاض در پی بازیابی نقش سنتی خود در منطقه و با توجه به روابط استراتژیک با پاکستان، آمادگی خود را برای میانجی‌گری اعلام کرده است.
ترکیه: آنکارا با تکیه بر روابط امنیتی نزدیک با پاکستان و تجربه تاریخی در پرونده افغانستان، در پی تثبیت نقش خود به عنوان بازیگری مؤثر در تحولات منطقه است.
چالش‌های پیش‌رو
میانجی‌گری موفق در این بحران با موانع متعددی از جمله بی‌اعتمادی عمیق بین طالبان و پاکستان، نبود سازوکار رسمی دیپلماتیک از سوی طالبان، رقابت‌های بالقوه بین سه قدرت میانجی‌گر، تداوم حملات امنیتی در مناطق مرزی و شکست ابتکارات قبلی قطر و ترکیه روبروست.
سناریوهای محتمل
سناریوی خوشبینانه: در صورت هماهنگی سه قدرت منطقه‌ای و تمایل طرفین، این میانجی‌گری می‌تواند به گشایش مرزها، کاهش حملات و بازگشت ثبات نسبی بینجامد.
سناریوی بدبینانه: در صورت تداوم رقابت بین میانجی‌ها و عمق بی‌اعتمادی طرفین، بحران نه تنها حل نخواهد شد بلکه به عرصه‌ای برای رقابت‌های نیابتی تبدیل شده و امنیت منطقه را بیش از پیش تهدید خواهد کرد.
درمجموع باید گفت بحران کنونی آزمونی برای توانایی همکاری منطقه‌ای در مدیریت اختلافات است. موفقیت این میانجی‌گری سه‌گانه می‌تواند الگویی جدید برای حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای ایجاد کند، در حالی که شکست آن می‌تواند به تشدید بی‌ثباتی در جنوب و غرب آسیا بینجامد. همکاری یا رقابت سه قدرت منطقه‌ای در این پرونده، آینده نظم امنیتی منطقه را برای سال‌های آتی تعیین خواهد کرد.
hm
