آیا استقلال اقتصادی نیجر ضربه نهایی بر استعمار فرانسه است؟

پارس‌تودی- نیجر با خلع ید از فرانسه، اورانیوم تولیدی خود را در بازار جهانی عرضه می‌کند.

به‌گزارش پارس‌تودی،«عبدالرحمن چیانی» رئیس دولت انتقالی نیجر اعلام کرد که این کشور با اعمال کامل حق حاکمیت ملی، اورانیوم تولیدی شرکت ملی شده «سومیر» را در بازار جهانی به فروش می‌رساند. این اقدام در پی آن صورت می گیرد که دولت نیجر در ماه ژوئن سال جاری، این شرکت را ملی اعلام کرد.

پیش از این ۹۰ درصد سهام معدن اورانیوم سومیر در اختیار شرکت اورانو فرانسه بود. این شرکت فرانسوی که به مدت چند دهه اداره و بهره‌برداری از معادن اورانیوم نیجر را در دست داشت، اذعان کرده است که کنترل عملیاتی بر سه معدن اصلی اورانیوم نیجر را از دست داده است. معدن «ایمورارن» نیجر یکی از بزرگ‌ترین ذخایر اورانیوم جهان به شمار می‌رود که حدود یک‌هزار و ۳۰۰ تن اورانیوم به ارزش تقریبی ۲۵۰ میلیون یورو دارد و اکنون نیجر اعلام کرده است که ذخایر این معدن را خود به بازارهای جهانی عرضه خواهد کرد. 

این اقدام نیجر نه‌تنها یک تصمیم اقتصادی برای مدیریت بهتر منابع این کشور است، بلکه نماد دیگری از پایان سلطه استعماری فرانسه بر این سرزمین محسوب می‌شود. کشورهای نیجر، بورکینافاسو، مالی و برخی دیگر از کشورهای آفریقایی طی چند سال اخیر در رویکردی متفاوت با گذشته، علیه حضور استعماری فرانسه در بخش‌های نظامی، اقتصادی و سیاسی کشورشان به پا خواسته و نیروهای فرانسوی را از خاک خود بیرون رانده‌اند. به‌گونه‌ای که اکثر پایگاه‌های نظامی فرانسه در کشورهای آفریقایی تخلیه شده و بسیاری از شرکت‌های فرانسوی نیز از حضور در بخش‌های اقتصادی این کشورها، به‌ویژه معادن، منع شده‌اند. از این‌رو اعلام ملی‌کردن معادن اورانیوم نیجر که حاکی از قطع عملی وابستگی به قدرت‌های خارجی است، یک تحول بنیادین در روابط بین‌المللی و داخلی نیجر با دیگر کشورها به شمار می‌رود. 

ملی کردن معدن اورانیوم از سوی نیجر در حالی اهمیت بیشتری می یابد که فرانسه دهه‌هاست به بهانه‌های مختلف در کشورهای آفریقایی از جمله نیجر حضور داشته و اکثر معادن و صنایع بزرگ این کشورها در اختیار سرمایه‌گذاران فرانسوی بوده است. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، بخش عمده سوخت نیروگاه‌های اتمی فرانسه از اورانیوم کشورهای آفریقایی با قیمت بسیار ارزان تأمین می‌شد؛ روابطی نامتعادل که همراه با وابستگی سیاسی و نظامی این کشورها به فرانسه، ضربات سنگینی به استقلال واقعی آفریقا وارد کرده بود. 

اکنون ملی‌کردن معدن اورانیوم سومیر در نیجر به‌طور آشکار نشان‌دهنده نقطه عطفی در روند استعمارزدایی کشورهای آفریقایی، به‌ویژه نیجر است. در حالی که کشورهای آفریقایی در نیمه دوم قرن بیستم استقلال سیاسی خود را از قدرت‌های استعمارگر به دست آوردند، امروز شاهد تلاش آنان برای کسب استقلال اقتصادی و نظامی هستیم. ملی‌کردن منابع طبیعی، به‌ویژه منابع استراتژیک مانند اورانیوم، بخش مهمی از این روند محسوب می‌شود. 

به نظر می‌رسد این اقدام نیجر نه‌تنها پایان سلطه فرانسه بر منابع این کشور است، بلکه آغاز دوره‌ای تازه از استقلال اقتصادی و حاکمیت ملی در قاره آفریقاست. نیجر اکنون می‌تواند با استفاده از منابع اورانیوم خود، به‌جای وابستگی به قدرت‌های خارجی، اقتصاد داخلی خود را تقویت کند و از این منابع برای توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد اشتغال و بهبود شرایط زندگی مردم بهره گیرد. افزون بر این، نیجر قادر خواهد بود قراردادهای تجاری با کشورهای دیگر منعقد کند که می‌تواند روابط اقتصادی و ژئوپلیتیک این کشور را به‌طور گسترده‌ای تغییر دهد. 

با این حال، ملی‌سازی منابع طبیعی بدون چالش نخواهد بود. برای موفقیت در این سیاست، نیجر نیازمند اصلاحات اساسی در ساختارهای مدیریتی و حکمرانی خود است. شفافیت در فرآیندهای ملی‌سازی، جلوگیری از فساد و تخصیص درست منابع می‌تواند این کشور را در مسیر توسعه پایدار قرار دهد. اگر این مسیر به‌درستی طی شود، نیجر می‌تواند به الگویی برای دیگر کشورهای آفریقایی در مسیر استقلال اقتصادی و سیاسی تبدیل شود. 

در نهایت، ملی‌کردن معدن اورانیوم سومیر در نیجر نه‌تنها یک گام مهم در راستای استقلال اقتصادی این کشور است، بلکه می‌تواند به‌عنوان نقطه عطفی در تحولات بزرگ‌تر آفریقا تلقی شود. آفریقا دیگر نمی‌خواهد تنها تأمین‌کننده مواد خام برای غرب باشد؛ بلکه به‌دنبال بازتعریف روابط خود با قدرت‌های جهانی است تا بتواند با استفاده از منابع خود، مسیر توسعه مستقل را طی کند. این تحول می‌تواند آینده قاره آفریقا را به‌طور بنیادین تغییر دهد و جایگاه آن را در نظام بین‌الملل ارتقا بخشد. 

بسیاری از تحلیلگران از این روند به‌عنوان نماد موج دوم استعمارزدایی در قاره آفریقا یاد می‌کنند. «مؤسسه سیاست بین‌الملل اتریش» دراین زمینه در تحلیلی نوشت اقدام کشورهای آفریقای مرکزی و غربی ، بخشی از یک روند گسترده استقلال‌طلبی و تأکید بر حاکمیت ملی است که می‌توان آن را موج دوم استعمارزدایی در آفریقا دانست. 

 در نهایت اینکه ملی‌سازی اورانیوم نیجر تنها یک اقدام اقتصادی نیست؛ این حرکت در حقیقت اعلام پایان یک دوره تاریخی وابستگی و آغاز فصل تازه‌ای از استقلال واقعی آفریقاست. اگر موج نخست استعمارزدایی پرچم استقلال سیاسی را در دست ملت‌های آفریقایی قرار داد، امروز موج دوم استعمارزدایی پرچم استقلال اقتصادی را بر فراز این قاره برافراشته است. این بار، آفریقا نه به‌عنوان حاشیه‌ای از جهان، بلکه به‌عنوان بازیگری مستقل و تعیین‌کننده در نظام بین‌الملل قد علم کرده است؛ و این همان نقطه‌ای است که استعمارگران باید بپذیرند دوران سلطه بی‌پایان آنان بر منابع و سرنوشت ملت‌های آفریقایی به پایان رسیده است. 

ad