آیا تغییر استراتژی اکوواس می‌تواند ثبات را به غرب آفریقا بازگرداند؟

پارس‌تودی- سران کشورهای عضو «جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا» (اکوواس) در اجلاس «ابوجا»، پایتخت نیجریه، ضمن محکوم کردن موج کودتاهای نظامی در منطقه غرب آفریقا، با تشکیل یک جبهه واحد و کنشگر برای پایان دادن به کودتا و ناامنی موافقت کردند.

 به گزارش پارس‌تودی، سران کشورهای عضو اکوواس در اجلاس ابوجا موافقت کردند که به‌جای اقدامات واکنشی مانند اعمال تحریم، به سمت اقدامات کنشگرانه‌ای مانند اقدام نظامی پیشگیرانه و مداخلات دیپلماتیک حرکت کنند. آن‌ها همچنین با ابراز تأسف از تشدید تروریسم و ناامنی در منطقه، توافق کردند که به‌طور جمعی برای برخورد با این تهدیدات اقدام کنند.

اگرچه قاره آفریقا دهه‌هاست با مشکلات سیاسی و اقتصادی فراوان از جمله کودتاهای نظامی، حاکمان دیکتاتور، کمبود مواد غذایی و حضور گروه‌های تروریستی روبه‌رو است، اما این مشکلات طی سال‌های اخیر، تشدید شده است.

دراین راستا ضعف نهادهای حکومتی، مشکلات اقتصادی، تهدیدات تروریستی، نفوذ بی‌ثبات‌کننده خارجی و ویژگی‌های جغرافیایی منطقه، همگی به ایجاد شرایطی مساعد برای افزایش بحران‌ها و بی‌ثباتی در کشورهای غرب آفریقا کمک کرده‌اند، به‌طوری‌که کشورهای این بخش از آفریقا موجی از کودتاهای نظامی را در سال‌های اخیر تجربه کرده‌اند که ثبات سیاسی و اقتصادی منطقه را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.

یکی از علل اصلی کودتاهای نظامی در غرب آفریقا، ضعف حکومت‌های دموکراتیک و نهادهای دولتی است. بسیاری از کشورهای این منطقه با مشکلات اقتصادی، فساد گسترده و ناتوانی در ارائه خدمات عمومی مناسب روبه‌رو هستند. نهادهای دولتی در کشورهای مختلف، از جمله گینه بیسائو، مالی و نیجر، نتوانسته‌اند به انتظارات مردم پاسخ دهند و بحران‌های اقتصادی و اجتماعی را مدیریت کنند. این وضعیت به نارضایتی‌های گسترده در سطح مردم و حتی برخی از بخش‌های نظامی منجر شده است که به کودتاهای متعدد دامن زده است.

از سوی دیگر، در بسیاری از این کشورها ردپای مداخلات خارجی به‌وضوح مشاهده می‌شود. داشتن منابع طبیعی و منابع انرژی بسیار و همچنین موقعیت جغرافیایی خاص، سبب شده تا مداخلات کشورهای خارجی در بسیاری از کشورهای این بخش به‌صورت محسوس و غیرمحسوس ادامه داشته باشد، به طوری که منابع و خواست این کشورها در بسیاری موارد قربانی سیاست‌ها و اهداف کشورهای غربی شده است. شرایط سیاسی در برخی از کشورهای این منطقه نیز سبب شده تا نظام سیاسی این کشورها، به‌رغم ادعای دموکراسی، همچنان دیکتاتوری باقی بماند. حتی برخی از مقامات این کشورها با تغییر قوانین، زمینه را برای حضور بیشتر خود در قدرت فراهم آورده‌اند که این موضوع نارضایتی‌های سیاسی را دامن زده و زمینه کودتاها را فراهم کرده است.

از سوی دیگر، غرب آفریقا، به‌ویژه طی دهه اخیر، با رشد گروه‌های تروریستی و افراط‌گرایانه روبه‌رو شده است. با گسترش حضور این گروه ها، بسیاری از دولت‌ها نتوانسته‌اند امنیت را در مرزها و داخل کشور برقرار کنند. این بی‌ثباتی‌ها، ضعف در مقابله با تهدیدات تروریستی و تضعیف اقتدار دولت‌ها باعث شده که گروه‌های نظامی در برخی از کشورها بر سرکار بیایند و قدرت را از راه غیرقانونی به دست گیرند.

از زاویه دیگر، کودتاها در غرب آفریقا نه‌تنها تهدیدی برای دموکراسی، بلکه تهدیدی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز محسوب می‌شوند. از یک‌سو، این تحولات به تضعیف اعتماد مردم به نهادهای دولتی و روندهای دموکراتیک منجر می‌شود و از سوی دیگر، ترس از بی‌ثباتی اقتصادی را در سطح داخلی و بین‌المللی گسترش می‌دهد. این وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی را کاهش داده، تجارت و مبادلات اقتصادی را مختل کرده و باعث کاهش رشد اقتصادی و به تبع آن افزایش بیکاری و تورم شده است.

در این شرایط، اکوواس به‌عنوان یکی از نهادهای مهم منطقه‌ای در غرب آفریقا تلاش می‌کند تا با اقدامات مختلف، مانع از گسترش کودتاهای نظامی و ایجاد بی‌ثباتی بیشتر شود. این سازمان در واکنش به موج اخیر کودتاها، از رویکرد جدیدی استفاده کرده است که تمرکز بیشتری بر اقدام‌های کنشگرانه و پیشگیرانه دارد. یکی از مهم‌ترین تغییرات در استراتژی اکوواس، حرکت به‌سمت اقدامات پیشگیرانه به‌جای رویکردهای واکنشی مانند تحریم‌ها است. در اجلاس اخیر این سازمان در ابوجا، سران کشورهای عضو اکوواس رسماً اعلام کرده‌اند که به‌جای اعمال تحریم‌های اقتصادی و دیپلماتیک که در گذشته نتایج محدودی داشته‌اند، اقداماتی همچون مداخلات نظامی پیشگیرانه و حمایت از دولت‌های مشروع را در دستور کار قرار می‌دهند. در واقع اکوواس تلاش می‌کند با این استراتژی‌های جدید، نظم و امنیت پایدار را در منطقه غرب آفریقا برقرار سازد. همچنین اعضای اکوواس امیدوارند که با حفظ همبستگی میان کشورهای عضو، بتوانند منطقه را از دام بحران‌های طولانی‌مدت رهایی بخشند و از وقوع کودتاهای بیشتر جلوگیری کنند. همچنین با افزایش همکاری‌های منطقه‌ای، امنیت را در کشورهای این منطقه برقرار کرده و راه را بر گروه‌های شبه‌نظامی و تروریستی ببندند.

اگرچه اکوواس امیدوار است که این اقدامات شرایط را در این منطقه بهبود بخشد، اما چالش‌هایی نیز در این راه وجود داد که مقاومت دولت‌های کودتا و کاهش همبستگی میان کشورهای عضو از آن جمله است.

در نهایت، موفقیت این استراتژی به توانایی اکوواس در حفظ وحدت میان اعضای خود و درک شرایط پیچیده سیاسی و امنیتی در غرب آفریقا بستگی دارد. اگرچه اکوواس به‌عنوان نهاد کلیدی در این روند، تلاش دارد با اتخاذ استراتژی‌های پیشگیرانه، به جلوگیری از بروز بحران‌های جدید کمک کند، اما موفقیت این اقدامات نیازمند همبستگی بیشتر میان کشورهای عضو، همکاری‌های منطقه‌ای و اراده مشترک برای مقابله با چالش‌های پیچیده پیش‌رو است. اگر اکوواس بتواند این چالش‌ها را به‌طور مؤثر مدیریت کند، نه‌تنها ثبات و امنیت در غرب آفریقا برقرار خواهد شد، بلکه این منطقه می‌تواند مسیر توسعه پایدار را با سرعت بیشتری طی کند.

ad