توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی در کشورهای بریکس چگونه است؟

پارس‌تودی- هوش مصنوعی در کشورهای عضو بریکس با سرعت در حال گسترش است.

 کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند آینده هوش مصنوعی در بریکس ترکیبی از رقابت و همکاری خواهد بود؛ رقابت برای توسعه محصولات و بازار، همکاری برای بنیان‌ها مانند پژوهش، امنیت، زیرساخت و استانداردگذاری. به گزارش پارس‌تودی به نقل از تی‌وی بریکس، کریستینا آمور مک‌لنگ «Kristina Amor Maclang » دبیرکل انجمن بین‌المللی اقتصادهای دیجیتال (IDEA) و برگزارکننده پروژه‌های «دیجیتال آسه‌آن» گفته است: «هوش مصنوعی زیرساخت جدید توسعه بشریت است.» بر همین اساس، کشورهای بریکس نیز عمدتاً راهبردها و برنامه‌های ملی خود را تدوین کرده‌اند؛ چین در سال ۲۰۱۷ برنامه توسعه هوش مصنوعی را تصویب کرد، هند در ۲۰۱۸ راهبرد ملی هوش مصنوعی را پذیرفت، روسیه در ۲۰۱۹ راهبرد ملی توسعه هوش مصنوعی را تصویب کرد، برزیل در ۲۰۲۱ راهبرد خود را ارائه داد و آفریقای جنوبی در ۲۰۲۴ راهبرد ملی هوش مصنوعی را آماده کرد. برنامه‌های مشابهی نیز در امارات، ایران، مصر، اتیوپی و اندونزی در حال اجراست.

در ادامه گزارش آمده است که کشورهای «بریکس اولیه» در شاخص جهانی آمادگی دولت‌ها برای هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۳ رتبه‌های نسبتاً بالایی داشته‌اند. چین در جایگاه ۱۶، برزیل ۳۲، روسیه ۳۸، هند ۴۰ و آفریقای جنوبی ۷۷ قرار گرفته‌اند. چین در چندین مؤلفه از جمله «اخلاق»، «بلوغ»، «دسترس‌پذیری» و «سرمایه انسانی» پیشتاز معرفی شده است. سمیون تِنیاِف، بنیان‌گذار یک شبکه اجتماعی تجاری بزرگ روسی برای محتوای تخصصی و کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و کسب‌وکار در گفت‌وگو با تی‌وی بریکس گفته است هوش مصنوعی در چین به بخشی از زیرساخت دولتی تبدیل شده است.

تفاوت رویکردها در حکمرانی و «حاکمیت هوش مصنوعی»

به نوشته تی‌وی بریکس، با وجود تفاوت مسیرها یک نقطه مشترک دیده می‌شود: بسیاری از اعضای بریکس «حاکمیت هوش مصنوعی» را بخشی از امنیت ملی و استقلال فناوری می‌دانند و به دنبال کنترل مستقل بر الگوریتم‌های کلیدی، داده‌های دیجیتال و زیرساخت هوش مصنوعی هستند. برزیل رویکرد خود را بر چارچوب‌های تنظیم‌گری و قوانین حفاظت از داده بنا کرده و بر شفافیت و پاسخگویی تأکید دارد. هند رویکردی فناوری‌محور را دنبال می‌کند و توسعه هوش مصنوعی در صنعت، کشاورزی و بخش عمومی را هدف گرفته است. این کشور بر زیرساخت پردازش کلان‌داده تکیه دارد و در گزارش آمده است حدود ۳۰ هزار استارت‌آپ فناوری در هند فعال‌اند که بخشی از آنها در حوزه هوش مصنوعی هستند. آفریقای جنوبی هوش مصنوعی را در برنامه نوآوری بخش عمومی ادغام کرده و بهبود خدمات عمومی و توسعه فناوری در آموزش و سلامت را برای توزیع عادلانه‌تر منابع دنبال می‌کند. ایران از ایجاد یک سیستم‌عامل برای هوش مصنوعی و همچنین توسعه «مشاوران هوش مصنوعی» برای ارائه داده و تحلیل به رئیس‌جمهور و معاونان او خبر داده است. امارات نیز از ساخت «دولت مبتنی بر هوش مصنوعی» سخن گفته و گزارش تأکید می‌کند این کشور طی دو دهه با به‌کارگیری هوش مصنوعی در سطوح مختلف از فرودگاه‌ها و دادگاه‌ها تا مدارس و خدمات عمومی، به یکی از کشورهای پیشرو از نظر فناوری تبدیل شده است.

چین، هند، روسیه، آفریقای جنوبی و برزیل؛ چند مسیر، یک میدان رقابت

در بخش‌های تفصیلی گزارش آمده است چین هدف‌گذاری کرده تا سال ۲۰۳۰ رهبر جهانی هوش مصنوعی شود، هند نیز با تکیه بر بخش قدرتمند فناوری اطلاعات پیش می‌رود .روسیه به روایت تی‌وی بریکس بر بخش عمومی تمرکز ویژه دارد. آفریقای جنوبی هم به عنوان نمونه‌ای از توسعه «توانمندی‌های تخصصی» معرفی شده است. برزیل نیز پروژه «هوش مصنوعی برای همه» را برای پاسخ به چالش‌های سلامت، آموزش، امنیت عمومی و انرژی دنبال می‌کند.

همکاری در بریکس؛ ظرفیت بالا و موانع جدی

این گزارش می‌نویسد ظرفیت هم‌افزایی در بریکس بالاست اما موانعی مانند اختلاف اولویت‌ها، ناسازگاری استانداردهای فنی، تفاوت نظام‌های حفاظت از داده، نبود اجماع اخلاقی و شکاف سرمایه‌گذاری مانع همگرایی سریع می‌شود. الکساندر تیتوف «Aleksander Titov» معاون دبیرکل IDEA گفته است برای تنظیم‌گری مؤثر در کشورهای بریکس باید توان فنی نهادهای تنظیم‌گر تقویت شود و همکاری‌های فرامرزی، قواعد چندجانبه و زیرساخت آزمون و پایش توسعه یابد.

با این حال، تی‌وی بریکس می‌نویسد همکاری در حال شکل‌گیری است. در ژوئیه ۲۰۲۵ مجمع رسانه و اندیشکده‌های بریکس در ریودوژانیرو از ابتکار همکاری در حوزه هوش مصنوعی برای تولید خبر و پژوهش‌های تحلیلی رونمایی کرده است. همچنین در نوامبر ۲۰۲۵ بریکس‌پلاس از ایجاد هابی شامل نزدیک به ۸۰ نمونه کاربردی تأییدشده هوش مصنوعی از ۳۰ کشور خبر داده است.

fz