پیچیدگی جنگ سودان؛ هشدار سازمان ملل درباره گسترش ابعاد جنگ

پارس‌تودی- دستیار دبیرکل سازمان ملل متحد با تأکید بر لزوم توقف جنگ سودان، درباره ماهیت پیچیده و گسترش ابعاد آن به همسایگان و منطقه هشدار داد.

به‌گزارش پارس‌تودی، «محمد خالد الخیاری» دستیار دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و صلح، گفت: تحولات در سودان، منعکس‌کننده ماهیت هرچه پیچیده‌تر این درگیری و گسترش ابعاد منطقه‌ای آن است و در صورت عدم رسیدگی، خطر آن وجود دارد که همسایگان سودان نیز درگیر یک منازعه منطقه‌ای در داخل و اطراف این کشور شوند.

این هشدار در حالی است که ماه‌هاست «ولکر تورک» کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد درباره خطرات تشدید خصومت‌ها در مناطق مختلفی چون کردفان هشدار داده و خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از تکرار جنایات ثبت‌شده در دارفور شمالی و به‌ویژه الفاشر شده است.

بحران سودان که از آوریل ۲۰۲۳ به نبردی خونین میان ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع تبدیل شده، ابعاد جدیدی پیدا کرده است. در واقع، سودان پس از دهه‌ها جنگ داخلی، جدایی سودان جنوبی و بحران‌های دارفور هنوز نتوانسته است مسیر ثبات را بیابد. رقابت قدرت میان ارتش و نیروهای شبه‌نظامی، تضادهای قومی و قبیله‌ای و منافع اقتصادی به‌ویژه در حوزه منابع طبیعی، زمینه‌ساز آغاز جنگ کنونی شده است. به علاوه، طولانی شدن این بحران ناشی از شکست‌های پی‌درپی در میانجی‌گری‌ها، مداخلات خارجی و بی‌اعتمادی عمیق میان طرف‌های درگیر است.

پیچیدگی این جنگ نشان می‌دهد که بحران سودان فراتر از یک نزاع نظامی ساده است. طرف‌های درگیر هر یک پایگاه اجتماعی و اقتصادی خاص خود را دارند و همین امر موجب شده هیچ‌کدام حاضر به عقب‌نشینی یا پذیرش شرایط مذاکره نباشند. درگیری‌ها در شهرهای بزرگی چون خارطوم و ام‌درمان و همچنین در مناطق حساس مانند کردفان و دارفور بازتابی از شکاف‌های عمیق اجتماعی است که مصالحه را دشوار کرده و بحران را به مرحله‌ای رسانده که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً یک جنگ داخلی دانست.

اما این جنگ ابعاد منطقه‌ای گسترده ای نیز دارد. سودان در قلب آفریقا و در مجاورت کشورهای پرچالش قرار دارد. مرزهای طولانی و کنترل‌ناپذیر، جریان‌های مهاجرتی، قاچاق و رقابت‌های ژئوپلیتیک، این کشور را در معرض خطر گسترش بحران به همسایگانش قرار داده است. چاد، سودان جنوبی، مصر و اتیوپی هر یک به‌گونه‌ای تحت تأثیر این بحران قرار گرفته‌اند. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، بیش از ۴ میلیون نفر در سودان آواره شده‌اند و این بحران مهاجرتی به کشورهای همسایه نیز سرایت کرده است. این گسترش بحران در منطقه می‌تواند به افزایش بی‌ثباتی در کشورهای همجوار منجر شود.چنان‌که هشدارهای مقامات سازمان ملل از جمله  «ولکر تورک» نشان می‌دهد که اگر همچنان اقدام عملی از سوی کشورهای منطقه و نهادهای بین‌المللی صورت نگیرد، جنگ سودان می‌تواند به کانون یک منازعه منطقه‌ای تبدیل شود که پیامدهای آن می‌تواند به سراسر آفریقا آسیب برساند.

 در جنگ سودان، بازیگران خارجی نیز نقش عمده‌ای دارند. موقعیت ژئوپلیتیک و منابع طبیعی سودان از جمله طلا، نفت و مسیرهای تجاری باعث شده تا این کشور همواره مورد توجه بازیگران خارجی قرار گیرد. رقابت بر سر دسترسی به این منابع، موجب شده تا طرف‌های درگیر در سودان حمایت‌هایی از بازیگران بیرونی دریافت کنند. به‌ویژه مداخلات خارجی از سوی برخی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، نقش بسزایی در تداوم بحران داشته است. این مداخلات نه تنها روند صلح را مختل کرده‌، بلکه به پیچیدگی بحران افزوده‌است.

اما ابعاد انسانی و حقوق بشری جنگ سودان یکی از هولناک‌ترین جنبه‌های بحران است. میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند و صدها هزار نفر دیگر در معرض قحطی و بیماری قرار دارند. نقض حقوق بشر در این کشور به یک مسئله روزمره تبدیل شده است. طبق گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی، زنان و کودکان بیشترین قربانیان این بحران هستند. علاوه بر این، شهرهایی چون الفاشر شاهد تکرار جنایات دارفور شده‌اند، جنایاتی که جامعه جهانی هنوز نتوانسته است آثار آن را التیام بخشد. به‌ویژه، گزارش‌های متعددی از خشونت‌های جنسی، کشتار غیرنظامیان و تخریب زیرساخت‌های حیاتی منتشر شده است.

این جنگ همچنین پیامدهای اقتصادی شدیدی داشته است؛ فروپاشی زیرساخت‌ها، توقف تولید و تجارت و بحران غذایی، مهاجرت گسترده و آسیب به اقتصاد منطقه، از جمله پیامدهایی است که این بحران به دنبال داشته است. این بخش‌های انسانی و اقتصادی، حلقه پایانی زنجیره‌ای است که از رقابت قدرت آغاز شد و اکنون به فاجعه‌ای تمام‌عیار تبدیل شده است.

سودان امروز در آستانه فروپاشی کامل است؛ کشوری که هر روز بیشتر در گرداب خشونت فرو می‌رود و هر لحظه خطر سرایت بحران به همسایگانش جدی‌تر می‌شود. اگر این جنگ به یک منازعه منطقه‌ای بدل شود، نه تنها سودان، بلکه سراسر آفریقا با موجی از بی‌ثباتی، مهاجرت گسترده، فروپاشی اقتصادی و درگیری‌های خونین مواجه خواهد شد. هشدارهای سازمان ملل زنگ خطری است برای همه بازیگران بین‌المللی؛ زیرا بی‌تفاوتی امروز، به معنای شعله‌ورتر شدن آتشی خواهد بود که مهار آن دیگر ممکن نیست. 

ad