Parler persan: Programme 165
Madame, Monsieur, Salam et bonjour à nos cours de persan.
Inséparable de la poésie, la calligraphie est d'une importance essentielle pour la culture irano-islamique. Souvent sertie dans de somptueux encadrements enluminés, elle est un art vivant où la beauté formelle est sans cesse traversée par l'émotion. Forme et fond s'y épousent, dépassant par la magie d'une esthétique intense l'opposition entre forme et sens engendrée par l'ambiguïté d'une écriture qui n'a pas été créée pour la langue qu'elle doit noter. Ce que le chantre de la poésie mystique persane, Molana Jalal al-Din a si judicieusement résumé dans ce distique :
« Ma plume se hâtait alors que j'écrivais :
elle se brisa quand elle en vint à l'amour. »
En fait c'est de la calligraphie, une des plus brillantes manifestations de l'art irano-islamique, que nos deux jeunes amis Ramin et Mohammad vont discuter mais avant de les retrouver, place aux termes nouveaux de ce cours ; écoutez et répéter après nous.
دستخط dastkhat l'écriture
البته albateh bien sûr
بعضی baadhi certain
خوانا نیست khana nist il n'est pas lisible
دفترت daftarat ton cahier
او ببیند اگر agar û bebinad s'il voit
او می فهمد û mi fahmad il comprendra
زبان zaban la langue
دوم dovvom la deuxième
وقتی vaqti lorsque
سریع sarii rapide
می نویسم mi nevisam j'écris
کلمات kalamat les mots
آیا می خواهی شرکت کنی؟ âyâ mi khahi sherkat koni Voudrais-tu participer ?
آموزش âmûzesh l'enseignement
خوشنویسی khoshnevisi la calligraphie
تا به حال tâ beh hâl jusqu'à présent
موضوع modhû' le thème, le sujet
هنر اسلامی honar-e eslâmi l'art islamique
من دیده ام man dideham j'ai aperçu
فروشگاه forûshgâh le magasin
جمله djomleh la phrase
نفیس nafis précieux
زیبا نوشتن ziba neveshtan l'art de la belle écriture
زمانهای قدیم zaman-ha-ye qadim les temps anciens
مدارس ابتدایی madares-e ebtedaii les écoles primaires
تعلیم دادن ta'lim dadan instruire
من می شناسم man mishenasam je connais
من معرفی میکنم man mo'arefi mikonam je présente
Retrouvons à présent Mohammad et Ramin qui sont en train de lire un texte manuscrit, écrit par Mohammad.
رامین - محمد ، دستخط تو خوب است . اما بعضی از این نوشته ها خوانا نیست .
Ramin: Mohammad, tu as une bonne écriture. Mais certains de ces écrits ne sont pas lisibles.
محمد - راست می گویی ؟
Mohammad: C'est vrai?
رامین - البته اگر کسی دفترت را ببیند ، می فهمد که زبان فارسي ، زبان دوم تو است .
Ramin: Bien sûr, si quelqu'un jette un coup d'oeil à ton cahier, il comprendra que la langue persane est ta seconde langue.
محمد - وقتی که سریع می نویسم ، دستخطم خوانا نیست . خودم هم نمی توانم بعضی کلمات را بخوانم .
Mohammad: Lorsque j'écris rapidement, mon écriture n'est pas lisible. Moi-même je ne peux pas lire certains mots.
رامین - می خواهی در یک کلاس آموزش خوشنویسی شرکت کنی ؟
Ramin: Voudrais-tu participer à des cours d'enseignement de calligraphie?
محمد - تا به حال به این موضوع فکر نکرده ام .
Mohammad: Je n'y avais pas pensé jusqu'à présent.
رامین - خوشنویسی از هنرهای اسلامی است که ایرانی ها به آن علاقه زیاد دارند .
Ramin: La calligraphie est un des arts islamiques que les Iraniens aiment beaucoup.
محمد - دیده ام که روی دیوارها و تابلوهای فروشگاهها ، جمله های زیبایی را خوشنویسی کرده اند .
Mohammad: J'ai aperçu de belles phrases écrites en belles lettres sur les murs ou les insignes des magasins.
رامین - برای نوشتن قرآن هم ، از زمانهای قدیم ، از این هنر بهره برده اند .
Ramin: On utilisait aussi cet art, dans les temps anciens, pour écrire le Coran.
محمد - من در ايران ، قرآنهایی نفیس با خطهايی زیبا دیده ام .
Mohammad: J'ai vu en Iran de précieux corans avec de belles écritures.
رامین - در ايران ، خوشنويسي را از مدارس ابتدایی آموزش می دهند .
Ramin: En Iran, on enseigne la calligraphie dès l'école primaire.
محمد - حتماً برای شرکت در یک کلاس خط برنامه ریزی می کنم .
Mohammad: Je programmerai certainement mon emploie du temps pour participer aux cours de calligraphie.
رامین - من یک مرکز آموزش خوشنویسی در این نزدیکی می شناسم . آن را به تو معرفی می کنم .
Ramin: je connais tout près d'ici, un centre d'enseignement de calligraphie. Je te le présenterai.
Ecoutons encore une fois la conversation de Mohammad et de Ramin mais sans la traduction.
رامین - محمد ، دستخط تو خوب است . اما بعضی از این نوشته ها خوانا نیست .
محمد - راست می گویی ؟
رامین - البته اگر کسی دفترت را ببیند ، می فهمد که زبان فارسي ، زبان دوم تو است .
محمد - وقتی که سریع می نویسم ، دستخطم خوانا نیست . خودم هم نمی توانم بعضی کلمات را بخوانم .
رامین - می خواهی در یک کلاس آموزش خوشنویسی شرکت کنی ؟
محمد - تا به حال به این موضوع فکر نکرده ام .
رامین - خوشنویسی از هنرهای اسلامی است که ایرانی ها به آن علاقه زیاد دارند .
محمد - دیده ام که روی دیوارها و تابلوهای فروشگاهها ، جمله های زیبایی را خوشنویسی کرده اند .
رامین - برای نوشتن قرآن هم ، از زمانهای قدیم ، از این هنر بهره برده اند .
محمد - من در ايران ، قرآنهایی نفیس با خطهايی زیبا دیده ام .
رامین - در ايران ، خوشنويسي را از مدارس ابتدایی آموزش می دهند .
محمد - حتماً برای شرکت در یک کلاس خط برنامه ریزی می کنم .
رامین - من یک مرکز آموزش خوشنویسی در این نزدیکی می شناسم . آن را به تو معرفی می کنم .
Art de la « belle écriture » élégante et appliquée pour les uns, exercice spirituel pour les autres, latine ou orientale, la calligraphie est le fruit d'un dur apprentissage pour maîtriser styles et ductus ; sur la base de règles très strictes, elle offre au calligraphe le moyen d'exprimer sa sensibilité, comme la musique au musicien. Énergie et concentration sont trouvées dans le souffle et une bonne tenue générale du corps ; des rythmes convenus ou inspirés animent les doigts et l'articulation du poignet. Dans la calligraphie islamique, direction des lignes, épaisseur des traits, longueur des étirements, emplacement des points contribuent ensemble à l'équilibre général d'une œuvre.
Dans la calligraphie islamique, la calligraphie persane constitue un ensemble original caractérisé par le raffinement particulier de ce qui fut souvent un art subtil, mêlant esprit de jeu et profondeur mystique et poétique. Empruntée aux Arabes depuis le Xe siècle, l'écriture persane, très imparfaite dans sa notation phonétique de la langue persane, a su mettre à profit ses ambiguïtés graphiques pour développer, à des fins poétiques, des recherches d'esthétique formelle. Elles ont abouti à une fructueuse réflexion sur l'écriture qui devait naturellement encourager l'épanouissement de l'art calligraphique. Lié au respect de la parole sacrée du Coran, cet art s'impose aussi en raison de l'importance de l'art du livre dans les cours de culture persane où, depuis le Moyen Âge la tradition culturelle associe la figure du prince lettré, du calligraphe et parfois aussi du poète. S'ils ont cultivé les différents styles de la calligraphie arabe, les calligraphes persans ont aussi inventé des écritures originales : le ta'liq, qui est une écriture de chancellerie, mais surtout le nasta'liq, qui s'est rapidement imposé pour copier la plupart des textes persans en poésie ou en prose. Merci de votre fidélité et خداحافظ