Вена келіссөздерін қайта бастау; АҚШ бұл жолы келісімге келуге бел байлады ма?
Иранға қарсы санкцияларды жою туралы Венадағы келіссөздердің сегізінші раунды бірнеше күндік үзілістен кейін бүгін, сейсенбі күні қайта жалғасуы тиіс.
29 қаңтардан бері саяси шешімдер қабылдау үшін астаналарына оралған Иран мен 4+1 тобы (Ресей, Қытай, Ұлыбритания, Франция және Германия), сондай-ақ АҚШ-тың келіссөздерге қатысушы делегациялары бүгіннен бастап Венада АҚШ-тың «Ортақ қадам» жан-жақты бағдарламасына қайта оралуы және келісімнің барлық тараптармен толық және тиімді орындалуын қалай қамтамасыз ету керектігін талқылауды жалғастырады. Ресейдің Вена келіссөздеріндегі өкілі Михаил Ульянов Вена келіссөздерінің сегізінші раунды қайта басталғанын растап: «Қысқа үзілістен кейін сейсенбіде келіссөздер қайта басталады. Келіссөздер соңғы кезеңге жеткен сияқты, келісімге келу және санкцияларды алып тастау үшін барлық тараптардың жігерлі табандылығы мен күш-жігері қажет»,- деді.
АҚШ Мемлекеттік департаменті жұма күні Иранның ядролық технологиясы саласындағы бірнеше санкциялардан босатылуын хабарлады. Батыс ақпарат құралдары АҚШ-тың бұл әрекетін маңызды және ағымдағы келіссөздердегі АҚШ-тың ізгі ниеті ретінде көрсетуге тырысты. Бірақ АҚШ-тың бұл әрекетінің Иран үшін ешқандай экономикалық әсері мен пайдасы жоқ және оны Вашингтонның жақсы ниеті мен байыптылығының белгісі деп санауға болмайды. Шын мәнінде, санкциялардан бас тарту АҚШ пен «Ортақ қадам» жан-жақты бағдарламасының еуропалық жағын алаңдатып отырған бөлімде орын алды және Иранның негізгі талаптарын, соның ішінде нақты, тиімді және тексерілетін экономикалық пайдаларды қамтамасыз етпеді.
Бұрынғы ирандық дипломат және саяси сарапшы Аболфазл Зохрехванд АҚШ-тың бұл әрекетін ирандық келіссөздер тобына қысым көрсету деп бағалап: «Бұл әрекеттер «алдау» және өзіндік «психологиялық операция». Америкалықтар «Ортақ қадам» жан-жақты бағдарламасына ең аз шығынмен оралуды көздеп отыр»,- деді. Әлбетте, ИИР келіссөздерге АҚШ-тың залым және заңсыз санкцияларын жою мақсатында кірісті, сондықтан санкциялар тиімді жойылмайынша және Иранның мүдделерін қамтамасыз ететін кепілдіктер алынбайынша, ешқандай жаңа келісімге қол жеткізілмейді. Қорытынды келісімнің шеңбері мен бейнесі анық, келіссөздердің нәтижесі екінші тараптың, нақтырақ айтсақ, АҚШ-тың саяси дайындығы мен ерік-жігеріне байланысты.
Иранның Ұлттық қауіпсіздік жоғары кеңесінің хатшысы Әли Шамхани: "Вена келіссөздеріндегі шектеулі ілгерілеушілікке қарамастан, біз тараптардың міндеттемелерінде қажетті тепе-теңдікті қалыптастырудан әлі алыспыз. Вашингтондағы саяси шешімдер. Вашингтондағы саяси шешімдер – жақсы келісімге қол жеткізу үшін міндеттемелерді теңестіру қажеттілік.
