Ислам Ынтымақтастығы Ұйымы мен Араб лигасының отырысында елдердің басшылары не деді?

ParsToday - Араб Лигасы мен Ислам Ынтымақтастығы Ұйымының (ИЫҰ) кезектен тыс бірлескен отырысы өткен дүйсенбі күні Эр-Риядта Израильдің Газа мен Ливандағы қырғын соғысының жойқын зардаптарын қарастыру үшін өтті.

400 күннен асқан Газадағы соғыс Палестина қайраткерлері мен Біріккен Ұлттар Ұйымының мәліметінше, көпшілігі әйелдер мен балалар болатын ондаған мың адамның шәһид болуына әкелді.

ParsToday агенттігінің хабарлауынша, бұл кездесу Иран Ислам Республикасының өтініші бойынша өтті. Отырысқа 57 мұсылман елі кіретін блогтың мүше елдердің басшылары, соның ішінде Иранның бірінші вице-президенті Мұхаммад Реза Ареф, Палестина автономиясының басшысы Махмуд Аббас, Ливан премьер-министрі Наджиб Микати, Түркия президенті Режеп Тайып Ердоған және Сирия президенті Башар Асад қатысты. Шараны Сауд Арабиясының тақ мұрагері Мұхаммед бен Салман жүргізді.

Осы отырыстың қорытынды мәлімдемесінде қасиетті Құдстың араб және ислам үмметі үшін өмірлік маңызды мәселе және «қызыл сызық» екені  айтылып, Палестина мемлекетінің Құдстың шығыс бөлігіндегі толық егемендігі қуатталды және Израильдің оны еврейлендіру және осы қаланы отаршылдық оккупациясын нығайту жөніндегі кез келген шешімі немесе әрекеті қабылданбады.

Бұл мәлімдемеде Израиль режимінің Палестинаны басып алуды күшейту шешімі «жарамсыз» және «заңсыз» деп танылып, халықаралық заңдар мен БҰҰ қарарларына қайшы келетіні жарияланды.

Бұл мәлімдемеде ислам елдері аймақтағы зорлық-зомбылықтың артуына, әсіресе Израильдің Газа секторындағы Ливанға да тараған «сұмдық қылмыстарына» қатты алаңдаушылық білдірді және сионистік режимнің Иран, Ирак және Сирияның егемендігін бұзуын айтып, ескерту жасады.  Сондай-ақ мәлімдемеде мыңдаған палестиналықтардың жоғалып кетуі және Израиль түрмелеріндегі палестиналықтарды азаптау, қысым көрсету және қорлауды айыптады.

Бұл мәлімдемеде араб және мұсылман елдері Ливанды толық қолдайтындықтарын жариялап, осы ел азаматтарының қауіпсіздігі, тұрақтылығы мен әл-ауқатының сақталуына табандылықтарын баса айтты. Бұл мәлімдеме Израильді Газа мен Ливанда атысты тоқтату келісімін орнатпағаны үшін жауапты деп санайды және Қауіпсіздік Кеңесінен атысты тоқтатуды жүзеге асыру үшін міндетті қарар қабылдауды сұрады.

Бұл мәлімдемеде мұсылман елдері Израиль режимін қолдайтын елдердің қос стандарттарына ескерту жасап, былай деп мәлімдеді:  «Бұл қосарланған стандарттар Израильді қолдайтын және бұл режимді жауапкершіліктен босататын елдердің сенімділігін, сондай-ақ көпжақты шаралардың сенімділігін айтарлықтай әлсіретіп, адами құндылықтар жүйесін енгізудің таңдамалылығын көрсетеді».

Ұжымдық жауапкершілік

Иран Ислам Республикасы Вице-президенті  Мұхаммадреза Ареф осы отырыста сөйлеген сөзінде Біріккен Ұлттар Ұйымының, әсіресе Қауіпсіздік Кеңесінің Израильдің палестиналықтар мен ливандықтарға қарсы қырғынын тоқтатудағы сәтсіздігіне тоқталып, бұл сәтсіздікті АҚШ пен кейбір Батыс елдерінің Израильді қолдауымен байланыстырды.

Бұл кездесуде Ареф барлық мұсылман және араб елдерін Израильдің қылмыстарын тоқтату үшін шешуші және біртұтас ұстанымға ие болу үшін өздерінің ұжымдық жауапкершіліктерін мойындауға шақырып, тиімді халықаралық араласу болмаған жағдайда үйлестірілген күш-жігер қажеттігін баса айтты.

Иран Вице-президенті қазіргі уақытта мұсылман және араб елдері басшыларының жауапкершілігінің еселеп артқанына тоқталып: «Мұсылман және араб елдері Израиль қылмыстарының қайталанбауын қамтамасыз ету және Палестина мен Ливан халқына лайықты өтемақы беру үшін стратегиялар ұсынуы керек»,- деді.

Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеи өз мәлімдемелерінде сионистік режиммен қарсыласу және АҚШ-тың қолдауымен Газа мен Ливандағы қырғын қылмыстарды тоқтату үшін мұсылмандардың бірлігінің маңыздылығын үнемі қуаттап келеді. Ол мәлімдемелерінде Израиль режимінің Газа мен Ливандағы мұсылмандарға қарсы соғысының салдарымен күресу үшін исламдық елдердің ұжымдық және келісілген жауап беруі қажеттігін атап көрсетеді.

Бірлік пен қолдау

Палестина автономиясының басшысы Махмуд Аббас осы отырыста Палестина халқы атынан араб және ислам елдерінен Палестина халқына бірлік пен қолдау көрсетуді сұрады. Ол Израильдің Газа секторына шабуылын тоқтату және қоршауда қалған осы аймаққа маңызды гуманитарлық көмектің жеткізілуіне кепілдік беру үшін БҰҰ қарарларын орындауға шақырды.

Ливан премьер-министрі Наджиб Микати де осы кездесуде: «Ливан бұрын-соңды болмаған дағдарыспен бетпе-бет келіп отыр, өйткені Израиль Ливан халқына қарсы агрессиясын жалғастыруда»,- деп мәлімдеді. 

Наджиб Микатидің айтуынша, Израиль шабуылдары кезінде кем дегенде 3 мың ливандық шәһид болып, 13 мыңнан астамы жараланған. Ол: «Израиль режимінің әуеден және жердегі шабуылдары нәтижесінде соңғы айларда бұл елде миллиондаған адам босқынға айналды. Экономикалық залал да жойқын болды, бағалау бойынша 8,5 миллиард долларды құрайды, оның ішінде 100 мың  үйдің қирауы және білім беру, денсаулық сақтау және ауыл шаруашылығы сияқты өмірлік маңызды салалар  айтарлықтай зардап шекті»,- деп қосты.

Геноцидке қатысу

Сирия президенті Башар Асад та израильдік өлтірумен күресу үшін қажетті құралдардың бар екенін айтып, оларды орындамау геноцидтің жалғасуына қатысы бар екенін ескертті.

Ол осы кездесуде: «Бізде ресми түрде де, халық арасында да қажетті құралдар бар және егер режим біздің мәлімдемелеріміздегі агрессияны тоқтату туралы өтініштерге жауап бермесе, біз оларды жүзеге асыра аламыз»,- деді.

«Біздің іс жүзіндегі жоспарымыз қандай? Біз жай ғана ашуымызды білдіреміз бе, әлде бойкот жариялаймыз ба? Әйтпесе, геноцидті жалғастыруға қатысушы боламыз. Өйткені біз заңды мағынасында үкіметпен емес, кісі өлтірушілер мен қылмыскерлер тобымен жұмыс істеп жатырмыз»,- деді Башар Асад.

Йеменнің Жоғары саяси кеңесінің басшысы Мехди әл-Машат осы отырысқа жолдаған жолдауында қазіргі дағдарысқа жауап ретінде шешуші шаралар қабылдаудың, соның ішінде экономикалық блокада салу, Израиль режиміне толық эмбарго енгізу және Палестина қарсыласуын қолдаудың маңыздылығын атап көрсетті. Бұл жолдауында ол былай деп ескертті: «Израильдің айуандық қылмыстарына немқұрайлылықпен қарауды жалғастыру немесе Израиль режимінің негізгі қолдаушылары болып табылатындардан шешім күту барлығы үшін ауыр зардаптарға әкеледі».

Сауд Арабиясының тақ мұрагері осы отырыстың қожайыны ретінде Израильдің Палестина мен Ливанның езілген халқына қарсы қылмыстарын айыптады. Ол Израиль режимінен «бұдан әрі агрессиядан бас тартуды» талап етіп, әлем елдерінен Палестина мемлекетін тануды сұрады.

Араб Лигасының Бас хатшысы «Ахмед Абул Гайт» Сауд Арабиясының тақ мұрагерінің сөзін қайталап, Израильдің Газа мен Ливандағы жойқын және жойқын соғысын айыптады. Ол: «Палестина халқының қайғысын сөзбен жеткізу мүмкін емес»,-жнп айтты.

Иордания королі Абдалла II де Израильдің Газадағы соғысы мен Ливанға кеңеюін айыптап, қоршауда қалған Палестина жеріне көмекті арттыруға шақырды.

«Аймақ қабылданбайтын трагедияны бастан кешуде, Израильдің Газадағы соғысынан бері бір жылдан астам уақыт өтті», - деді ол.

Халықаралық араб-ислам коалициясының құрылуы

Палестинаның ХАМАС исламдық қарсыласу қозғалысы да үндеу жариялап, Израиль режимінің Газа мен Ливандағы қылмыстарын тоқтату үшін халықаралық араб-исламдық одақ құруға шақырды.

ХАМАС мәлімдемесінде: «Палестина исламдық қарсыласу қозғалысы осы отырысқа қатысушы президенттер мен жетекшілерді Газа секторы мен Ливандағы геноцидті тоқтату үшін басқыншылар мен олардың жақтастарына қысым көрсету үшін халықаралық араб-ислам коалициясын құруға шақырады»,- деп айтылды.

Бұл мәлімдемеде ХАМАС агрессияны тоқтатуға көмектесетін және Газадан оккупацияланған күштерді шығаруға, босқындарды қайтаруға, блокаданы алып тастауға, зардап шеккен аудандарды қалпына келтіруге, тұтқындарды айырбастау және зардап шеккен аймақтарды қалпына келтіруге көмектесетін ұсыныстар мен идеялармен ынтымақтастыққа дайын екенін мәлімдеді.  ХАМАС сонымен қатар барлық араб және ислам елдерін басып алушыларға бойкот жариялауға, онымен қол қойылған барлық қалыпқа келтіру келісімдерін жоюға және басқыншыларды кез келген әдіспен оқшаулауға тырысуға шақырды.

Палестинаны азат ету үшін демократиялық майдан (DFLP) де жиынға жолдаған жолдауында араб және мұсылман басшыларының жай сөздері мен мәлімдемелерінің орнына нақты әрекеттерге шақырды.

Палестинаны азат ету Демократиялық майданы бұл мәлімдемеде былай деді: «Газадағы, Иордан өзенінің батыс жағалауындағы және Палестинаның астанасы Құдстағы Палестина халқы араб және мұсылман басшыларының сөздері мен мәлімдемелерін ғана естігісі келмейді, керісінше ұлттық, бауырластық, ел деңгейіндегі тиімді әрекеттерді күтуде». Палестинаны азат ету Демократиялық майданы да Эр-Рияд отырысына қатысқан елдерден Палестина халқы мен оның қарсыласуын қолдап, ұстанымдар мен практикалық шаралар қабылдау арқылы геноцидті тоқтатуға көмектесулерін сұрады.