Бал шаруашылығы (№175-сабақ)
Там 07, 2017 00:32 Asia/Almaty
Мұхаммад пен досы Рамин Гүлстан облысынан қайтып келе жатқанда Альборз тау сілемдерінің арасынан өтіп, Теһранға жетеді.
Таудағы иірім жолдың бойынан араның ұяларын көрінеді. Жергілікті сатушылар үлкенді-кішілі ыдыстармен жол бойында бал сатып тұр. Мұхаммад пен Рамин омарталарды көрген кезде бал сатып алуды ойлайды. Иранның барлық аймақтарында дерлік түрлі қасиеттерге ие сан алуан бал өндіріледі. Бұрынғы замандарда ирандықтар балды дәмді тағам ретінде пайдаланатын. Сонымен қатар, оның емдік қасиеттерімен де таныс болған. Ирандықтар балды пайдаланып, жаратаңғыштар да жасаған. Инфекциялық аурулар мен тұмау, тыныс жолдары мен ас қорыту жүйесінің ауруларын емдеуде балды қолданған. Олар жұпар иісті гүлдер мен өсімдіктерге толы аймақтарда балараларын өсіру арқылы әр түрлі бал өндірген. Бүгін де ара шаруашылығы Иранның көптеген ауылдық аймақтарында кең тараған кәсіптердің бірі саналады.
Алдымен жаңа сөздерге назар аударайық:
|
қош келдіңіз |
хуш амӓдид |
خوش آمدید |
|
дәмін татып көріңіз |
шома бефӓрмайид мейл конид |
شما بفرمایید میل کنید |
|
бал |
ӓсӓл |
عسل |
|
өзіңіз |
ходетан |
خودتان |
|
сіз өндіресіз |
шомо тоулид миконид |
شما تولید می کنید |
|
екі жүз |
девист |
دویست |
|
омарта |
кӓнду |
کندو |
|
түрлер |
ӓнва |
انواع |
|
біз өндіреміз |
ма тоулид миконим |
ما تولید می کنیم |
|
түс |
рӓнг |
رنگ |
|
әртүрлі |
мотӓфавет |
متفاوت |
|
гүл |
гол |
گل |
|
әртүрлі |
мохтӓлеф |
مختلف |
|
ол дайындалған |
ан тӓһие шоде ӓст |
آن تهیه شده است |
|
жебіршөп |
авишӓн |
آویشن |
|
орманда өсетін |
джӓнгӓли |
جنگلی |
|
шыны құты |
шише |
شیشه |
|
кішкене |
кучӓк |
کوچک |
|
таулы |
куһи |
کوهی |
|
түр |
ноу |
نوع |
|
ол өзгереді |
ан тӓғиир миконӓд |
آن تغییر می کند |
|
дәрі |
дару |
دارو |
|
ауру |
дӓрд |
درد |
|
жеңіз |
бохурид |
بخورید |
|
жас |
джӓван |
جوان |
|
қалыңыз |
беманид |
بمانید |
|
яғни |
йани |
یعنی |
|
жеу |
хурдӓн |
خوردن |
|
кәрі, қарт |
пир |
پیر |
|
біз болмаймыз |
ма немишӓвим |
ما نمی شویم |
|
олжазған |
у невеште ӓст |
او نوشته است |
|
жастық |
джӓвани |
جوانی |
|
ұзақ |
тулани |
طولانی |
|
жады |
хафезе |
حافظه |
|
мықты |
қӓвви |
قوی |
|
ол бейтараптандырады |
ан бӓртӓрӓф миконӓд |
آن برطرف می کند |
|
ыдыс |
зӓрф |
ظرف |
|
жақсы |
хуб |
خوب |
|
сіз беріңіз |
шома бедеһид |
شما بدهید |
|
мүмкін біз қаламыз |
ма шайӓд беманим |
ما شاید بمانیم |
|
әрдайым |
һӓмише |
همیشه |
Енді Мұхаммад пен бал сатушының әңгімесіне назар аударайық. Олар балдың ерекшеліктері туралы әңгімелесуде:
|
Мұхаммад: Сәлеметсіз бе? |
Мухаммад: Сӓлам. |
محمد - سلام . |
|
Сатушы: Сәлеметсіз бе,мырза! Қош келдіңіз! Мына балдардың дәмін татып көріңіз. |
Форушӓнде: Сӓлам аға. Хуш амӓдид. Бефӓрмайид ӓз ин ӓсӓлһамейл конид. |
فروشنده - سلام آقا . خوش آمدید . بفرمایید از این عسل ها میل کنید . |
|
Мұхаммад: Рахмет. Сіз балды өзіңіз өндіресіз бе? |
Мухаммад: Мотӓшӓккерӓм. Шома ходетан ӓсӓл тоулид миконид? |
محمد - متشکرم . شما خودتان عسل تولید می کنید ؟ |
|
Сатушы: Ия. Біздің екі жүзден астам омартамыз бар және балдың бірнеше түрін өндіреміз. |
Форушӓнде: Бӓле. Ма биштӓр ӓз девист кӓнду дарим вӓӓнва ӓсӓлһа тоулид миконим. |
فروشنده - بله . ما بیشتر از دویست کندو داریم و انواع عسل تولید می کنیم . |
|
Мұхаммад: Неліктен мына балдардың түстері әртүрлі? |
Мухаммад: Чера рӓнг-е ин ӓсӓлһа мотӓфавет ӓст? |
محمد - چرا رنگ این عسل ها متفاوت است ؟ |
|
Сатушы: Бұл балдар түрлі гүлдерден өндірілген. Мысалы, мынау жебіршөптің балы. Анау – орманда өсетін гүлдердің балы. Ал мына кішкене шыны құтыдағы - тауда өсетін гүлдердің балы. |
Форушӓнде: Ин ӓсӓлһа ӓз голһай-е мохтӓлеф тӓһие шоде ӓст. Мӓсӓлӓн ин ӓсӓл-е авишӓн ӓст. Ин ӓсӓле голһай-е джӓнгӓли ӓст. Ин шише кучӓк һӓм ӓсӓл-е голһай-е куһи ӓст. |
فروشنده - این عسل ها از گل های مختلف تهیه شده است . مثلا این عسل ِ آویشن است . آن عسل ِ گلهای جنگلی است . این شیشه کوچک هم عسل ِ گلهای کوهی است . |
|
Мұхаммад: Балдың түсі гүлдердің түрлеріне байланысты өзгереді екен ғой! |
Мухаммад: Пӓс рӓнг-е ӓсӓлһа бе хатер-е ноу-е голһа тӓғиир миконӓд! |
محمد - پس رنگ عسل ها به خاطر نوع گل ها تغییر می کند ! |
|
Сатушы: Ия. Бал – түрлі ауруларды жазатын дәрі. Жас болып қалу үшін бал жеңіз. |
Форушӓнде: Бӓле. ӓсӓл даруйи дӓрдһай-е мохтӓлеф ӓст. Асӓл бохурид та джӓван беманид. |
فروشنده - بله . عسل داروی دردهای مختلف است . عسل بخورید تا جوان بمانید . |
|
Мұхаммад: Яғни, бал жесек қартаймаймыз ба? |
Мухаммад: Йани ба хурдӓн-е ӓсӓл пир немишӓвим? |
محمد - یعنی با خوردن عسل پیر نمی شویم ؟ |
|
Сатушы: Ибн Сина «Ғанун» деген кітабында былай деп жазған: «Бал жастықты ұзартып, жадыны күшейтіп, ауруларды жазады». |
Форушӓнде: Ибн Сина дӓр кетабе «Ғанун» невеште ӓст: ӓсӓл джӓвани ра тулани, хафезе ра ғӓввивӓ дӓрд ра бӓртӓрӓф миконӓд. |
فروشنده - ابن سینا در کتاب قانون نوشته است : عسل جوانی را طولانی / حافظه را قوی / و درد را برطرف می کند . |
|
Мұхаммад: Онда жақсы балдан екі құты беріңіз, мүмкін мәңгілікке жас болып қалармыз. |
Мухаммад: Пӓс ду зӓрф-е ӓсӓл-е хуб бедеһид, шайӓд бӓрайе һӓмише джӓван беманим. |
محمد - پس دو ظرف عسل خوب بدهید ، شاید برای همیشه جوان بمانیم . |
Мұхаммад пен сатушы балдың түрлері жайында әңгімелеседі. Сатушы бал мен оның қасиеттері туралы көп мағлұмат береді. Ол балдың ғажайып қасиеттері мен Құранның оны пайдалануды қуаттауы туралы қызық деректер айтады. Сатушы Мұхаммадқа егер әрқашанда сау болып жүруді қаласа, күнде таңертең бір стақан суға бір қасық бал мен біраз лимон суынқосыпішуге кеңес береді. Бұл шәрбат бір жағынан дәмді болса, екінші жағынан оның көптеген микробтарға төтеп беретін қасиеті бар. Мұхаммад пен Рамин балдың әр түрінің дәмін татып көреді. Олардың әрбіреуінің өзіндік иісі мен дәмі болады. Мұхаммад екі шыны құты жебіршөп балы мен орманда өсетін гүлдердің балынсатып алады. Ал Рамин сапалы балдың бір құтысын сатып алады. Нан, сары май, бал мен бір кесе шай және сүт ирандықтар ұнататын таңғы асмәзірі болып табылады.
