Pars Today

Имам Хомейнидің БААС режимі кезінде Ирактағы қуғын кезіндегі   қарсылығына тоқталамыз.

Ислам революциясы жетекшісінің әртүрлі өмірлік жағдайлардағы күш-қуаты мен абыройы туралы хабардар етіп, имам Хомейнидің революция кезінде және Ислам республикасының құрылуы кезінде, әсіресе, Ислам республикасы жүйесін құру кезінде қиындықтарға тап болғанын түсіндірдік. Ирактың Иранға қарсы таңып жатқан соғысының қиын кезеңі, оның басшылығында болған күндерімен параллель болды, күшін жоғалтпады және қиындықтар мен қысымдарға қарсы тұрды.  Имам Хомейни өмірінің осы маңызды кезеңі туралы көбірек білу үшін бізбен бірге болыңыздар.

Имам Хомейнидің шах режиміне қарсы саяси күресі басталғаннан шамамен екі жыл өткен соң, 1343 (1964) жылы Иран парламентінде капитуляция туралы заңның бекітілуіне қатты қарсылық білдіріп, имамның қуғында жүру кезеңі басталып, Ислам революциясының жеңісіне дейін жалғасты. Шамамен 15 жылға созылған бұл кезең имам Хомейни үшін өте қиын кезең болды. Өйткені бұл кезеңнің маңызды бөлігі оның Иракқа жер аударылуына байланысты болды. Сол кезде Иракты БААС-шылар биледі және Иранмен ұзақ уақыт бойы дұшпандық болды. Ирактың Баасшыл режимі Иранды әлсірету үшін имам Хомейнидің Иракта болуын пайдаланып, өзінің саяси мақсаттарына жетуді көздеді. Басқа жағынан, Иранды билеуші ​​тағут режимі имам Хомейнидің БААС режимімен келіспеушіліктеріне байланысты осы елдегі болуын оған қарсы саяси пайдалануды көздеді. Сондықтан Иран мен Иракты билеуші ​​екі режим арасындағы қайшылық имам Хомейни үшін Наджаф Ашрафта өте қиын жағдайлар туғызды.

Иран-Ирак қарым-қатынасындағы қиын кезеңнен кейін 1354 (1975) жылы екі ел келісімге келгеннен кейін бұл қысым мен қуғын-сүргінге байланысты қиындықтар екі еселенді. Келісім бойынша, екі ел бір-бірінің ісіне араласпауға және екі елдің оппозициясын қолдамауға уәде берді. Бұл келісім шах режимінің Ирак БААС режимінен имам Хомейнидің Наджафтағы болуы мен әрекеттерінің шарттарын шектеуді сұрауына себеп болды.

Осындай жағдайда бір жағынан Ирак БААС режимінің қатыгездігі, Иран халқының  мүдделерін ескеру, екінші жағынан кез келген саяси қиянаттың алдын алу үшін имам қолданған даналық пен күш-қуат  хикмет пен қарсылық туралы аңыз ретінде есте қалады.

Имам Хомейни Ирактағы қуғын-сүргін кезінде Ирактың БААС-шыл режимінің өкілдерімен баасшылардың жүрегінде ашкөздік тудыратын немесе шах режиміне деструктивті құралдар беретін кез келген байланыс пен араласудан аулақ болды.

Ходжат-ул-ислам Омид Зәнжани бұл туралы былай деп жазады: "Имам Хомейни Каземайынде болған үш күн ішінде әртүрлі кездесулер болды. Кездесулердің бірі Ирак президентінің өкілі болды. Олармен бетпе-бет келген имам кәпірлердің қатыгездігінің үлгісі болды және оларды әрең қабылдады. Олардың жүректерінде азғантай сараңдық болмас үшін олармен толық абыроймен және теріс көзқараспен қарады. Имам Хомейни БААС-шылардың бұл кездесулерді теріс пайдалануына жол бермеді және олардың Ирактағы билеуші ​​режимнің саяси амбицияларын алға жылжыту үшін өз қызметін пайдалануға рұқсат бермеді.

Діни қызметкер Абдуләли Қарахи осыған байланысты қызықты бір естелікті баяндайды: «Ирактың 14 қайраткерінен тұратын делегация имаммен кездескеннен кейін Кербалада шығатын газет имамның бұлар, яғни Ирак режимі үшін дұға еткенін жазды. Біз бұл мәселені имамға айттық, ол әкімді шақыруды бұйырды. Бірнеше рет қоңырау шалғаннан кейін әкім келгенде, имам оған: «Сен өзің осында болдың, мұндай мәселелер болған жоқ, сондықтан оларға мұны жоққа шығаруын айт», - деді. Губернаторға айт  «Кербала» газетінің директорына  бұл мақаланы теріске шығарсын десін. Егер теріске шығармасаң, мен Бағдатқа хабарлаймын, олар оны жоққа шығарып, енді бұл жерге келмесін».

Имам Хомейни, тіпті оның есімі мен лауазымын теріс пайдаланды деген күдік туындаған жағдайда да, оның ақылдылығы және, әрине, шиіт билігінің қасиеттілігі мен ұстанымын сақтау мәселесінің сезімталдығы, сондай-ақ шиіттердің басшылығына жол бермеу. төңкерістің Ирактағы Баас режимінің саяси қиянаттарына ұшырауы, сондай-ақ режимнің ықтимал қанауымен күресу.Иран билеушілері дер кезінде және қызықты реакциялар көрсетті.  Мысалы, Омид Зәнжани  Ирактың БААС режимі имам Хомейнидің есімі мен атағын жалпы билік тұжырымдамасы аясында Ирактағы саяси қанау үшін теріс пайдалануды көздегені туралы имамның естелігін айтады, бұл имамның реакциясына бетпе-бет келеді.  Ол былай дейді: «Бірде Ирак үкіметінің кейбір қайраткерлері кейбір діндарлардың, соның ішінде имамның қызметтеріне жетіп, кездесуден кейін олар өздерінің газеттерінде Ирак үкіметінің адамдарына барған кезде: Діндарлар Ирак президенті Ахмад Хасан әл-Бакр үшін дұға етті». Ол жерде имамның аты аталмай, сілтемелердің тұжырымы айтылса да, имам бұл жағдайға ашуланып, Наджаф губернаторының орынбасарын шақырып, осы мақаланы теріске шығаруын сұрауды бұйырды.  Мұның өтірік екенін әлем газеттері арқылы әлемге жариялаймыз. Имамның бұл ұстанымы мен ұстанымының күшті болғаны сонша, БААС-шылар бұл мәселені теріске шығаруға мәжбүр болды».   

1353 жылы (1975) Иран-Ирак қарым-қатынасы жақсарғаннан кейін БААС режимі Алжир келісімінің ережелеріне сүйене отырып, имам Хомейнидің шах режиміне қарсы саяси әрекеттеріне тосқауыл қоюға тырысты, бірақ ол мұндай талапты орындамады және Ирактан кетуге дайын болды. Имам Хомейнидің Ирактағы серіктері мен көмекшілерінің бірі Сейед Мұхаммад Дуаи осы тұрғыда былай деп келтіреді: "Қажы Аға Мұстафа шәһид болғаннан кейін іс-әрекеттер арта түсті. Алжир келісіміне сүйене отырып, шах режимі имамның үгіт-насихат жұмыстарын тоқтату үшін ирактықтарға қысым жасауда. Ирактықтар күн өткен сайын шектеулерді күшейтіп, бір күні мені сұрап, имамға ресми түрде «біз сізді құрметтейміз, патшаның қарым-қатынасына байланысты бізде ескертулер бар, сондықтан біздің шарттарымызды орындап, патшаға қарсы әрекеттеріңізді жария етпеуіңізді сұраймыз» деген хабар берді. Мен бұл хабарды имамға жеткізгенімде, ол «бұл жұмыстың басы» деп айтты. Имам БААС-шыларға менің мұндайды қабылдамайтынымды, үнсіз   қала алмайтынымды айтыңдар: «Иранда маған сенгендер күресіп, қан төгіп жатыр. Бұл жерде болғанымды қаламаса, мен басқа жаққа барып, өз ойымды айтамын»,- деді.

Имам Хомейни Иракта қуғында өмір сүрсе де, барлық адамдар, тіпті кейбір дін ғұламалар да қорқатын Ирак БААС режиміне қарсы өзінің күші мен абыройын сақтап қалды. Имам Хомейни БААС режимінің террорына қарамастан өз жұмысын атқарды. Мысалы, аятолла Хаким Ирактағы билеуші ​​режимге наразылық білдіргеннен кейін Бағдатты тастап, Куфеге баруға мәжбүр болғанда, режимнің қауіпсіздік қысымы кез келген дін ғұламаларының онымен байланысуына кедергі болған кезде, имам Хомейни аятолламен байланысын жалғастырған жалғыз діни ғұлама болды.  Мохташмипур осы тұрғыда былай деді: "БААС режимі аятолла Хакимнің үйіне шабуыл жасап, онымен кездескендерді тұтқынға алды. Нәтижесінде ол Куфаға күштеп барып, өмірінің ақыры болатындай кездесулерін тоқтатты. Бұл халықаралық шиіт билігінің езгі мен жаттықпен аяқталды. Наджаф ғалымдары қорқып, үрейленіп, режимнің қаһарына ұшырап қалмау үшін аятолла Хакиммен қатынас орнатудан аулақ болды, бірақ имам аятолланың үйіне барды».

Мохташми мырза қажы Аға Мұстафаның аятолла Хакиммен қарым-қатынасына байланысты тұтқындалуына тоқталып, имамның БААС режимінің бұл әрекетіне қарсы тұруы мен табандылығын былайша баяндайды: «Ирак БААС режимі Хаж Аға Мұстафа Мұстафаны тұтқындап, Бағдадқа көшірді. Наджафта қорқыныш кеңістігі орнады, барлығы имамның үйіне топ-тобымен келіп, имамның Ирак БААС режимінен қажы Мұстафа Мұстафаны босатуын ресми түрде сұрауын өтінді, өйткені олардың барлығы оған бірдеңе болады деп алаңдады. Бұған  имам: «Күрестің осындай қиындықтары мен ащылығы бар. Мен оның босатылуын сұрамаймын»,- деді. Қажы Аға Мұстафа Бағдат түрмесінде бір аптаға жуық жатып, оның тағдырын ешкім білмеді».