Рамазан - мүмкіндіктер айы (14)

Қасиетті Рамазан айында ораза ұстау – сабырлықты арттыратын жақсы жаттығу.

Қасиетті Рамазан айында ораза ұстау – сабырлықты арттыратын жақсы жаттығу. Аштық пен шөлге сабыр ету, сонымен бірге мейірімге ұмтылу және басқалардың құқығын құрметтеу ораза ұстаушының сабыр мен сабырлықты жақсы үйренуіне себеп болады.

Мейірімді Алла өзінің пайғамбарына былай деді: »Уа, Мұса, кім мені жақсы көрсе, мені ұмытпайды. Ал кім менің жақсылығымды үміт етсе, менен тілейді. Уа, Мұса, мен құлдарымды ешқашан дұғаларының сыбырын естуін қалаймын«. Ораза кезінде біз сүйіспеншілік пен үмітпен илаһи мейірім мен рақымға бөленеміз. (Мұхаммад с.ғ.с.): “Әй өздеріне зиян қылған құлдарым! Алланың рахметінен күдер үзбеңдер. Алла біртұтас күнәларды жарылқайды. Өйткені Ол тым жарылқаушы, төтенше мейірімді” де. («Зүмәр» сүресі, 53-ші аят)

Кейде басқалардың бізге жасаған әділетсіздігі мен қатыгездігі өзімізді ашулануға және қорлауға мүмкіндік береді. Кейбіреулердің ашуды ұстай алмай, бойындағы бұл жүйке шиеленісінің тез арада ұрыс-керіске айналып кететінін талай көрдік. Мұндай адамдар қасақана немесе байқаусызда зорлық-зомбылық жасауы немесе тіпті кісі өлтіруі мүмкін. Әрбір адам белгілі бір жағдайларда өз мінез-құлқына бақылауды жоғалтып, қате шешім қабылдауы мүмкін.  Бірақ біз жаттығу арқылы дұрыс емес мінез-құлықымыздан айырыла аламыз.

Қасиетті Рамазан айында ораза ұстау – сабырлықты арттыратын жақсы жаттығу. Аштық пен шөлге сабыр ету, сонымен бірге мейірімге ұмтылу және басқалардың құқығын құрметтеу ораза ұстаушының сабырлықты жақсы үйренуіне себеп болады. Статистика бұл жаттығудың мұсылмандардың әлеуметтік мінез-құлқына айтарлықтай әсер еткенін көрсетеді. Қасиетті Рамазан айы басталысымен  көшедегі ұрыс-керіс, тұрмыстық зорлық-зомбылық сияқты қылмыстар айтарлықтай азайады. Бұл айда біз тіпті дүкен тонау, кісі өлтіру және адам ұрлау сияқты қылмыстар да азырақ кездеседі.

Рамазан – сабырлық жаттығуы және «сабырды» иманның ең маңызды тіректерінің бірі деуге болады. Хазірет Әлидің (ғ.с.) пікірінше, иман – дене және сабыр - оның басы. Сондай-ақ Құран Кәрімнің жетпіске жуық аяты сабыр тақырыбына арналған. Құран мүміндерге қиындықтар туған кезде,  сабыр етуді насихаттап, сабыр етушілерді сауаппен сүйіншілеген. Діни ілімдерде тыйым салынған нәрселерден тартынып, парыздарды орындаудағы сабырлылық әрқашан ескерілген. Қасиетті Рамазан айы – осындай сабырлықтың пайда болатын уақыты. Қасиетті Рамазан айында мүміндердің ораза тұтып, Аллаға мойынсұнып, құлшылықта сабырлық танытуы қоғамның әрбір мүшесінің болмысында руханилықты арттырады. Руханият мүміндердің жүрегін жібітеді,  жомарттығын күшейтеді.  

Ислам діні оразаны бұзатын көптеген жағдайларға назар аудартады.  Ішіп-жеу, Аллаға, пайғамбарлар мен имамдарға (ғ.с.) өтірік айту, жыныстық қатынас оразаны бұзады. Сонымен қатар, Исламның қасиетті шариғатында басқа жәйттер атап өтілген, соның ішінде  парыз сақтыққа байланысты қою шаңның тамаққа жетуі, басты толығымен суға салу оразаны бұзады. Сондай-ақ адамның мойнында уәжіп ғұсыл болса, таң азанына ораза ұстамас бұрын тазаруы уәжіп. Әдейі құсу де оразаны бұзады.

Ислам ережелері бойынша ораза ұстаушы әдейі және саналы түрде бір нәрсені жеп-ішсе, оразасы бұзылады. Бірақ қателесіп, ұмытшақтықпен ішіп-жеу, парыз немесе мұстахаб ораза болсын, оны бұзбайды.

Ислам пайғамбарының қызы хазірет Фатима-Заһраның (ғ.с.) қасиетті Рамазан айындағы өміріне шолу жасайық. Хазірет Фатиманың (ғ.с.)  ғажайып әрі шабытты өмірі иманы бар барлық адамзат баласына, әсіресе Аллаға жақындағысы келген әйелдерге көркем әрі жан-жақты үлгі. Ол имандылық пен руханилық, даналық пен ой-пікір, білім мен парасаттылық, еркіндік пен батылдық, сұлулық, кемелдік пен имандылық бойынша әлемдегі барлық әйелдердің көшбасшысы болды. Хазірет Заһра (ғ.с.) Мәдина мешітіндегі әйгілі уағызында Рамазан айындағы ең маңызды амал – оразаға тоқталып,  оразаны ықыластың тұрақтандырғышы деп атаған. Осылайша хазірет Фатима-Заһра (ғ.с.) ораза философиясын ықыласпен байланыстырған. Сондықтан оның көзқарасы бойынша, ораза Алланың құлдарында  таухидті күшейтеді. Осы тұрғыдан алғанда Алланың қонағы болатын ай – ораза арқылы адамның Алла Тағала танымы артып, Аллаға жақындайтын ай.

Хазірет Фатима-Заһра Рамазан айында отбасындағы мінез-құлқы туралы риуаяттар аз. Дегенмен, оларды отбасылар мен балаларға діни білім беру үшін пайдалануға болады. Діни білім берудің бір бөлігі ғибадаттарды үйрету және ынталандыру және балалармен ғибадат бағдарламаларын орындау арқылы жүзеге асырылады. Әһле Бәйт бұл әдіске көп көңіл бөлген және олардан ғибадаттардың қажеттігі және оған балаларды тәрбиелеу мен ынталандырудың әсерлері туралы көптеген рауаяттар жеткен. Сол сияқты хазірет Фатима (ғ.с.) діни білім беру және балаларды ғибадатқа үйретуге ерекше  мән берген. Қадір түні туралы кейбір тарихи деректерге қарағанда, хазірет Фатима (ғ.с.) бұл түндерді ояу, ғибадат жасауымен өткізуімен қатар, балаларын осы түнде ғибадат жасауға жігерлендірген.