Қажылық – пенделік уақыты (5)

Қажылық – жоғары ислам қоғамының шағын үлгісі және қазіргі ислам өркениетінің көрінісі.

Қажылардың арасынан  сұхбатынан  ләззат алған адамды кездестірдім. Студент, ойы тұнық, жұмсақ. Ол ынтамен сөйлеп: «Қажылық – жоғары ислам қоғамының шағын үлгісі және қазіргі ислам өркениетінің бір көрінісі екенін байқадыңыз ба?!»- деді.  « Ислам өркениетінің басқа өркениеттерден өзгеше ететін ерекшеліктері бар. Қазіргі адамдардың сұрақтарына жауап беруі үшін қажылықтан осы сипаттарды қалай табуға болады?»- дедім. Ол күлімсіреп, Қағбаға қарады да, сәл үнсіздіктен кейін, ол былай деді: «Имандылық пен ахлақ – Ислам өркениетінің маңызды сипаттарының бірі. Адамгершілік пен руханилық – бір кездері исламды шектеулі және оғаш қауымнан алып жаһандық өркениетке айналдырған маңызды факторлар. Бұл өркениет Гибралтар, Андалусия және Сицилия аралдарынан өтіп, ескі Андалусия мен Жаңа Испанияда 500 жыл билік жүргізіп, Азияның, Африканың және Еуропаның кейбір бөліктеріне таралатын кезеңге жетті. Әлем ислам өркениетіне қарыздар. Бүгінгі күні адамзат материалдық өркениетті бастан кешіріп, одан бет бұрып жатыр. Проблемасы аз озық өркениет құрудың басты шарты – Ислам іліміне негізделген иман мен руханият. Ислам өркениетін құру үшін таза Исламның білімдері мен ілімдерінің барлық мүмкіндіктерін пайдалану керек. Қажылық үлкен илаһи парыз ретінде бұл тұрғыда сыйымдылығы жоғары. Қажылық пен оның тағылымдарының адамдарды тура жолға салатын әсері көп. Бұл күндері біз қажылықтың ой-өріс пен адам дамуының ең маңызды орталығы екенін жақсы түсіндік. Талпыныс пен күрес – ислам өркениетінің қалыптасуының бір тірегі. Жаңа ислам өркениетіне жету үшін жиһад жасалуы керек. Саяси жиһад, экономикалық жиһад және ғылыми жиһад. Шындығында, өркениеттердің орнығуы, дамуы және кеңеюі адамзаттың үздіксіз күш-жігерінің аясында ғана мүмкін болады. Қажы бұл талпыныс пен күресті қажылық амалдары мен рәсімдері орнында және Сафа мен Мәруада үйренеді».

«Надандық, ырымшылдық және фанатизм кез келген өркениеттің жаңашылдық пен өркендеуіне үлкен кедергілер болып табылады. Қажылықта олардан қалай сақтануға болады?»- дедім. Бұған жауап ретінде ол ислам өркениетін ғимаратпен салыстырып: «Күшті және әдемі ғимараттың салынуы инженерлер мен құрылыс мамандарының үйлесімді жұмысын қажет етеді. Сондықтан жаңа ислам өркениетінің қалыптасуы ислам әлемі ойшылдары мен мұсылмандарының бірлігі мен ынтымағын қажет етеді. Сонда бұл өркениет өз дамуын жалғастырады. Қазіргі әлемде біз күнделікті өмірдің әртүрлі салаларындағы өзгерістерді байқаймыз. Қажылық рәсімдері адамның қажеттіліктеріне байланысты туындаған әрбір жаңа мәселенің шешімі болуы керек екенін үйретеді. Қажылықта діннен хабары бар, философия мен теологияда логика мен діни пайымдауды меңгерген жүздеген адамдар ақпарат алмасып, күмәнға жауап беріп,  ислам қоғамдарында үлкен оқиға жасай алады. Өзгерісті қабылдамау - өсу мен динамизмге және күштің артуына ең үлкен кедергі. Ислам тарихында хауариждер абсолютизмнен зардап шеккен бірінші топ болды. Хазірет Әли (ғ.с.) олар туралы өткір түсіндірмелермен: «Мен науқастарынды емдеуге тырысамын, ал сендер жазылмайтын ауруға шалдықтыңдар. Аяғына тікен кірген адамдай болдым. Ол басқа тікенектің көмегімен тікенекті жұлуы керек. Ол бірінші тікеннің орнында бұл тікеннің сынатынын біледі»,- деді. («Наһдж ул-Балаға» 120-шы құтпа).

Студенттің досы Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеидің қажылық істеріне қатысы бар адамдармен кездескен кезде бұл салада күш-қуаттарды біріктіру және бірқатар күш-жігерді ұйымдастыру қажет деген қуаттауларына назар аудартты. Ол қажылардан жаңа ислам өркениеті идеясына сенетін адамдар арасында элиталық дискурс ашуды сұрайды. Қажылық атауы келгенде жастарымыздың санасына ұлы Қағбаның есімі келетініне көз жеткізіңдер: өркениет ұғымы, жаһандық бірлік ұғымы, шекаралық және халықаралық перспектива ұғымы, саралануды жою және сияқты».

Аятолла Хаменеи Ислам революциясының жеңісін Құран үмбетінің қайта қалпына келуі мен ислам өркениетінің қалыптаса бастауының белгісі деп санап, Ұлы қажылық құрылтайына жолдауында: «Баяғыда үмітсіздік аятын оқып, Батыс өркениетінің шапқыншылығынан тек ислам мен мұсылман емес, руханият пен діншілдіктің негізі де жоғалып кетті деп ойлағандар. олар бүгінде Исламның көтеріліп, Құран мен Исламның қайта жаңғыруын, екінші жағынан сол басқыншылардың әлсіздігі мен бірте-бірте құлдырауын көріп, оны тілімен, жүрегімен мойындап отыр. Мен толық сеніммен айтамын: бұл әлі бастамасы. Ал ақиқаттың жалғанды ​​жеңіп, Құран үмбеті мен жаңа исламдық өркениеттің қайта қалпына келуін білдіретін Алланың уәдесінің толық орындалуы жолда»,- деді.

Осы орайда қажылық және зиярат мәселелері бойынша діни басшының бұрынғы өкілі  Сейдәли Қази Асғар  қажыларға: «Мұсылмандар Алланың үйінің қасында шынайы Ислам мен хазірет Ибраһим қажылығын танып білсе, жаңа ислам өркениетін орнатып, оны жүзеге асыру үшін қадамдар жасай алады. Құранның озық заңдары, иманды, ғылымды және исламдық әдепті нығайту, зұлымдық пен жемқорлыққа қарсы тұру және діни және халықтық үкіметтер құру, ұжымдық даналыққа, бірлік пен ынтымаққа мән беру, парасаттылық пен ғылыми дамуға, экономикалық өркендеуге, мықты халықаралық байланыстардың болуы ислам өркениетінің ерекшеліктерінен болып табылады. Қажыдар Құран мен Исламмен көбірек танысып, оның ахлағы мен иманының негіздерін нығайта алады және көпқұдайшылар мен залымдардан алыстай алады. Мұсылмандар ғылыми дамуы, экономикалық өркендеуі, абыройы мен ұлылығы үшін және бір сөзбен айтқанда, қажылық жинағынан жүгімен жаңа ислам өркениетін құру үшін тиімді қадамдар жасай алады»,- деді. 

Осылайша, қажылық маусымында әлемнің түкпір-түкпірінен түрлі нәсілден, тілден, мәдениеттен адамдар бір жерге жиналып, тек Аллаға ғана құлдық ететіндіктерін жариялайды. Негізінде оларда хазірет Мәһдидің (ғ.с.) жетекшілігімен жаһандық үкімет құрудың әлемдік тәжірибесі бар. Руханияттың ең жоғарғы түрінде көрінуі қажылық өлшемдерімен және материалдық игіліктерімен бірге оны идеалды Махдави қоғамын білдіретін идеалды ислам қоғамының үлгісіне айналдырды. Хадистерде Хазірет Мәһди (ғ.с.) билігі кезінде адамдардың дау-жанжалдарды, соғыстарды, қақтығыстарды тоқтататын интеллектуалдық түсінігі мен ахлақтық кемелдік деңгейіне жететіні айтылады. Ал нәзіктік, мейірімділік, кешірімділік, бауырмалдықтың соңында бір-біріне жақын өмір сүреді. Орасан зор қажылық жиынында тіпті бір тілде сөйлемейтін түрлі елдерден келген қажылардың арасында осындай жанашырлық пен серіктестік көріністерін көруге болады. Кішкентай және толық болмаса да, лайықты адам өмірі мен адамзат бүгінде бастан кешіп жатқан азапты өмір арасындағы айырмашылықты көрсететін мысалдар.