Қажылық – пенделік уақыты (7): Құрбан айт

Жолдың соңына жеттік. Бұл – Құрбан айт. Құрбан айт - қажылық пен Аллаға жақындаудың ықылас амалдарының әдемі аяқталуы. Үлкен қажылығын өтеген қажыларға Құрбан айт күні Мина жерінде құрбандық шалуы – уәжіп.

Құрбандық кезінде  «Аспан мен жерді жаратқанға бет бұрдым» деген рухани кеңістік орналды. Алланың екі ынтымақ пен адал құлдары Ибраһим мен Исмаил туралы шабыттандыратын естелік жүректерде сақталады. Құрбандық шалған бір топ анадан туғандай, пәк, азат/ хақ әміріне деген сүйіспеншілікке мас болған мақтанышпен Қағбаға қарайды. Тағы бір топтың бетінде қорқыныш пен үміт бар. Олар қажылық парызын дұрыс өтей алды ма және бұл күн олар үшін нағыз айт болды ма?

Құрбандық кеңістігінің орнында мен ең жақсы қойларды таңдауға тырысамын. Бұл құрбандық арқылы біз сынақтың бір түрінен өтіп, Ыбырайым мен Исмаил сияқты сүйіспеншілік пен мойынсұнушылықты көрсетуіміз керек.

Біз осы илаһи пайғамбардың мойынсұну және құрбандық жадысын жаңартуымыз керек. Алла жолында өміріңіздің ең қымбат жемісін беруді, ант алуды, өзіңізді және жақындарыңызды құрбандыққа шалуды, Алланың діні мен илаһи әділеттілікті орнатуды бізге және бүкіл адамзатқа үйретті. Біздің махаббатымыз бен иманымыз қаншалықты дәрежеде және тілегіміз қаншалықты байланысты, мойынсұнушылыққа қаншалықты қол жеткізгеніміз бүгін белгілі болды.

Қасымда отырған қажылардың бірі: Бұл өте әдемі, солай емес пе!! Дүние жүзіндегі мұсылмандар Құрбан айтты бір күннен бір аптаға дейін өз елдерінде, қалаларында тойлайды, ең жақсы киімдерін киіп, Құрбан айттың сәнімен намаз оқып болған соң, көрікті жерлерді аралап, қуанады. Олар да құрбандық шалу дәстүрін ұстанады және бұл күні Ибраһим пайғамбарды еске алу үшін қой, сиыр немесе түйе шалып, етін көршілері мен кедей-кепшіктеріне таратады.

Бұл жерде тек құлдық мейрамы бар. Көздер ұшқындап, қуаныштан жас ағып жатыр. Міне, Алладан басқадан құтылып, ақиқатқа қосылу мерекесі.

Хазірет Әлидің (ғ.с.) бір рауаятында: «Адам  жамандық пен күнәға ластанбайтын кез келген күн айт күні болып табылады», - делінген. Өйткені күнә – бүліну мен адастырудың ең маңызды көзі және ол адамдардың ішкі және сыртқы тыныштығын бұзады және бұл айт мерекесіне яғни тыныштық пен бақытқа қайшы келетін нәрсе.

Әкелген кітапты аштым. Ол Құрбан айт оқиғасын жүрекке қонымды сипаттайды. Құран Кәрімнің «Сафат» сүресінде айтылғандай, Ибраһим (ғ.с.) пайғамбар түсінде сүйікті ұлы Исмайылды Аллаға құрбандыққа шалу  бұйырқты алады. Хазірет Ибраһим өзімен талай күрескеннен кейін түсін баласына айтып, Исмайыл қабылдады. Екеуі бірге құрбандық шалатын жерге барды. Хазірет Ибраһим қиын жағдайда пышақты перзентінің тамағына  жақындатты, бірақ ол кесілмеді. Осы кезде Алла Ибраһимге бір қой жіберіп: «Біз құрбандықты сый еттік»,- деді.  Ибраһим (ғ.с.) сол қойды баласының орнына құрбандыққа шалып,  Исмаилды құшақтап, Аллаға шүкіршілік етті. Бұл оқиғаның көптеген сабақтары бар және әркім одан нақты және нәзік ойларды шығарды. Сонымен қатар, Исмаилді өлтіру кезінде бұл илаһи пайғамбардың қадір-қасиеті мен артықшылығы сыналған. Алла Тағала оны кемелдіктің ең жоғарғы деңгейіне жеткізу үшін осындай әмір берді. 

Құрандағы көптеген аяттарда осы екі илаһи пайғамбардың қадір-қасиеті мен кемелдігі туралы айтылған. Парасат пен түсіністік, Аллаға сену және сенім арту және Оның жолында болу Құранда Ибраһимге тән қасиет. Сонда (Ибраһим): «Мен Раббыма барамын, Ол мені жақында тура жолға салсын», - деді. («Сафат» сүресі, 99-аят). Ибраһимның (ғ.с.) ұлы Исмайыл да Құранда жақсы қасиеттермен таныстырылған. Аяттарға қарағанда сабырлы, момын адам болған. Балалық шағында ол Қасиетті ғибадатхананың жанындағы сусыз және шөпті жерде  (Мекке) қоныстанған. Қағбаны салуда әкесі Ибраһимге (ғ.с.) еріп, көмектескен. Оған Алла Тағала әкесімен бірге тәуап етушілерге, маңайдағыларға, рүкүғ пен сәжде  жасаушылар үшін Алланың үйін пұттар мен кірлерден тазартуды тапсырды. Хазірет Исмаил – Алланың алдында таңдаулы және жақсылардың бірі. Ол лайықтылардың бірі болды және Ұлы Алла оны өзінің ерекше мейіріміне бөледі. Ол Алланың уахиы түсірілген пайғамбарлардың бірі болды. 

Ибраһим пайғамбардың қиссасын қажылықта айту – адамдар дүние өмірінде әрқашан ауыр сынақтарға ұшырайтынын түсінуі үшін. Олар осы кезеңнен жоғары сатыға оңай өтуі үшін табандылық пен қарсылық көрсетуі керек. Ислам революциясының жетекшісі аятолла Хаменеидің айтуынша, бұл мәселеде үлкен илаһи шүкіршілік бар. Ол былай деді: «...Сынақ – қиыншылық аңғарынан өту. Олар адамның немесе халықтың алдына сынақ қойды. Бұл сынақтан өту – сынақ. Өтіп кете алса, діттеген жеріне жетеді. Бірақ талантын таныта алмағандықтан немесе нәпсінің ауасын жеңе алмағандықтан өте алмаса, қалады. Бұл емтиханның мәні. Алланың сынағы бізді танып, қандай жағдайда екенімізді көру үшін емес. Емтихан шын мәнінде межелі жерге жасалған қадам. Сіз бен біз сыналып жатырмыз, демек, осы ауырлық пен қиындықты жеңе алсақ, жаңа мәртебеге, өмірге, кезеңге ие боламыз, бұл жағынан халық пен тұлғаның айырмашылығы жоқ».

Қажылықта құрбан шалу да әдемі іліммен байланысты. Бұл әрекетімен адам өзінің «жанын» құрбандық шалу жеріне апарады. Сараңдық, көреалмаушылық, нәпсіқұмарлық, ашу-ыза және сол сияқты нәпсі қасиеттері құрбандыққа шалынбағанша, іздеуші Аллаға жете алмайды. Сондай-ақ құрбандық шалушының Аллаға жақындығы мен оның ұлылығы мен тақуалығы қажылықтың басқа хикметтері болып табылады. Демек, құрбандық ықыласпен орындалса және бұл амалдың жаны тақуалық болса, қабыл болады.

Ислам пайғамбары: «Кімде-кім Алланың сауаптарына сенсе, өз малын толық жомарттықпен басқаларға береді», - деген. Құрбан шалып, оны кедей-кепшіктер мен туыстар арасында бөлісу – жомарттық, оның аясында тақуалыққа жету. Қажы қажылығында бергені өзінен кетпейді, керісінше мол пайдамен қайтады, ең жоғарғы пайда – тақуалық деген сенімге жеткізеді.

Бұл тұрғыда Құран Кәрімде: «Олардың еттері де, қандары да Аллаға ешқашан жетпейді. Оған жететін нәрсе сенің тақуалығың...». Демек, Алла Тағаланың қажылықта құрбандық шалуды парыз етіп, оны рәсімдер қатарына қосудағы мақсаты – қажылардың жанды өлтіру арқылы тақуалыққа жетудің бір сатысын басып, эволюция жолына түсіп, құлшылық дәрежесіне жетуі.  Құрбан шалу адамдарға жанқиярлық, кешірім, Алла жолында шәһид болуға дайын болу және мұқтаждар мен кедейлерге көмектесу сабағын үйретеді. Алла Тағала «Хаж» сүресінде Құрбан айт күні Минада құрбандық шалғандардан өзгелердің де осы нығметтен игілігін көруді сұрағанындай: «Мұқтаждарды құрбандықтың етінен тамақтандырыңдар». 

Бірте-бірте Минадан қайтып, Қағбаға баруға дайындалып жатырмыз. Осы арада мен өзіме сыбырлаймын:

Құрбан айт шын мәнінде Алладан

Адамның қараңғы түніне күн нұры келді

Жүректер шөлді дала сынды

Жүрегіміздің шөліне жаңбырдың берекесі түсті.