Гаагадағы Халықаралық қылмыстық соттың үкімі: консервативті, бірақ тиімді

26 қаңтарда Гаагадағы халықаралық қылмыстық сот сионистік режимнің Газадағы әскери қылмыстарын тоқтату үшін «төтенше және уақытша шаралар» қабылдау қажеттігін жақтап дауыс берді.

Нидерландының Гаага қаласында орналасқан Халықаралық қылмыстық сот Оңтүстік Африканың сионистік режимнің Газадағы геноцидіне қатысты шағымынан кейін отырыс өткізді. Екі күн ішінде осы соттың прокурорлары ұсынылған дәлелдер мен Израиль өкілінің қорғауын қарады. Газа секторындағы соғыс қылмыстарына қатысты Израильге қарсы шағым түсіре отырып, Оңтүстік Африка бұл режимді 1948 жылғы Геноцид конвенциясын бұзды деп айыптады. Жарғыға сәйкес, Халықаралық қылмыстық сот геноцид, адамзатқа қарсы қылмыс, әскери қылмыстар және басқыншылық қылмыстары сияқты қылмыстардың 4 тобын қарайды.

Халықаралық қылмыстық сот төрағасы Джоан Доногью соттың алдын ала тергеулері аяқталғаннан кейін алдын ала үкімді жариялау кезінде: «Бұл сот Газадағы қазіргі қайғылы оқиғадан хабардар және ондағы үздіксіз қырғынды айыптайды»,- деді. Халықаралық қылмыстық соттың төрағасы: «Оңтүстік Африка Газада болып жатқан оқиғаларды геноцидке тыйым салу туралы конвенцияны бұзу деп санайды, бірақ сот бұл мәселені әлі шешкен жоқ. Бұл сот Израильдің істі тоқтату туралы өтінішін қабылдамады. Халықаралық соттың барлық мүше мемлекеттері егер ол соғыс қылмысы, геноцид немесе зорлау жасаса, оны сотқа бере алады. Оңтүстік Африка Израильдің Газада жаппай өлтіру мен геноцидке тыйым салу туралы келісімді бұзғаны туралы хабарлады»,- деп мәлімдеді. Оның айтуынша, сот Газада Израильге қарсы жаппай өлтіру ісін жоққа шығармайды және төтенше шаралар қабылдауға бұйрық беруге құзіретті. Ақпараттар соғыс кезінде 25 мыңнан астам палестиналықтардың қаза тапқанын және 2 миллионнан астам адамның босқынға айналғанын көрсетеді. Халықаралық соттың басшысы: «Палестина халқы қырғынға тыйым салатын келісім бойынша қорғалады»,- деді. Ол: «Израильдің Соғыс министрі Йоав Галлант Газаны толығымен қоршауға алып, су, электр және отын беруді тоқтатты»,- деп баса айтты. Оның айтуынша, Оңтүстік Африка сұраған құқықтар орындалады және бұл палестиналықтарды жаппай өлтіруден қорғау. Оңтүстік Африка ұсынатын есептер мен құжаттар ақылға қонымды және негізді. Халықаралық қылмыстық соттың басшысы сонымен бірге: «Уақытша шараларды қабылдау үшін жағдайлар бар. Израиль адам тобының өліміне немесе ауыр зардаптарға жол бермеу үшін қажетті шараларды қабылдауы керек. Израиль Газадағы жаппай өлтіру мен геноцидтің алдын алу үшін барлық қажетті шараларды қабылдауы керек. Израиль дереу Газадағы қиратулардың алдын алу шараларын қабылдап, бір ай ішінде барлық уақытша шаралар туралы сотқа есеп беруі керек»,- деп қуаттады. Бұл шешім бойынша, Израиль өз күштерінің жаппай өлтіру жасамайтынына кепілдік беруі керек. Сондай-ақ Газадағы гуманитарлық жағдайды жақсарту үшін шаралар қабылдауы керек.

Халықаралық қылмыстық соттың сионистік режимнің Газадағы геноцидті тоқтату туралы алғашқы шешімі халықаралық аренада көптеген реакцияларға себеп болды. Еуроодақ мәлімдеме жариялау арқылы Израильден Халықаралық соттың шешімін орындау үшін дереу әрекет етуді талап етті.

Еуропалық Одақтың мәлімдемесінде былай деп айтылды: «Сот үкімдері тараптар үшін міндетті және олар оны орындауға міндетті. Еуроодақ олардың толық, тез және тиімді орындалуын күтеді». Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас хатшысы Антониу Гутерриш де Халықаралық қылмыстық сот үкімінің орындалуын заңды және міндетті деп атады. Халықаралық қылмыстық соттың Газадағы израильдік геноцидті тоқтату туралы алғашқы шешімінен кейін Мексика мен Чили үкіметтері: «Израильдің басып алынған Палестина жерлеріндегі әрекеттеріне қатысты іс «соғыс қылмыстары» деген айыппен қарау үшін Халықаралық қылмыстық соттың прокурорына жіберілді»,- деп жариялады.

Бірақ кейбір ақпарат құралдары Газаның қасапшысы деп атаған сионистік режимнің премьер-министрі Беньямин Нетаньяху Халықаралық қылмыстық соттың алғашқы үкімін қабылдауға болмайтын және таң қалдыратын шешім деп санады. Нетаньяху Газадағы соғыс жалғасады деп қорқытты. Ол: «Израильдің өзін қорғауға негізгі құқығы бар және оны бізден ешкім тартып ала алмайды және Газадағы соғысымыз заңды», - деді. Елі Газа халқына қарсы қылмыстарда Израильдің басты саяси, қаржылық және логистикалық қолдаушысы болып табылатын АҚШ Мемлекеттік департаментінің баспасөз хатшысы Израильдің Газадағы геноцид мәселесін «негізсіз» деп атады. Ол Израильдің геноцид пен соғыс қылмыстарын ақтап, былай деді: «Тель-Авив 7 қазандағы оқиғалардың қайталанбауы үшін шаралар қабылдауға құқылы». Бұл дауыс беру де ХАМАС қозғалысының реакциясына  ие болды. Халықаралық қылмыстық соттың бұл алғашқы үкімін құптай отырып, ХАМАС халықаралық қауымдастықтан Израильді сот шешімдерін орындауға және Палестина халқының жаппай қырылуын тоқтатуға мәжбүрлеуді сұрады.

Халықаралық қылмыстық соттың Израильдің Газадағы геноцидті тоқтату үшін қажетті шараларды қабылдау қажеттігі туралы алғашқы шешімінен кейін оның құқықтық процестері қалай болады?

Сот төрағасының мәлімдеуінше, сионистік режимге Газадағы қылмыстарды тоқтату үшін қабылданған уақытша шаралар туралы есеп беру үшін бір ай уақыт бар. Қолданыстағы процедураларға сәйкес БҰҰ Бас хатшысы халықаралық қылмыстық соттың бастапқы шешімін Қауіпсіздік Кеңесіне шығарып, оның орындалуының кепілдігін пайдалану үшін осы институттың қолдауын алуы керек.

Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты мүшелерінің, әсіресе АҚШ-тың Израильдің Газадағы геноцидінің негізгі қолдаушысы ретіндегі вето құқығы Халықаралық қылмыстық соттың үкімінің орындалуына қауіп төндіреді деген алаңдаушылық бар. Дегенмен соттың Израильдің Газадағы геноцидін уақытша тоқтату туралы алғашқы шешімінің маңызды хабарлары бар.

Халықаралық қылмыстық соттың сионистік режимге қарсы алғашқы үкімінің бірінші жолдауы Палестина ұлтының заңдылығын дәлелдеу болып табылады. Бұл үкім Израильдің Газадағы әрекеттерінің заңдылығы туралы жалған мәлімдемелеріне күмән келтірді және Палестина халқының заңдылығының объективті көрінісі болды. Соттың алғашқы шешімінің екінші хабарламасы - Газадағы геноцидті тоқтату үшін Израильдің уақытша шаралар қабылдау қажеттілігі. Халықаралық қылмыстық соттың жақында шығарған үкімі де Газа секторының басқыншылығы мен палестиналықтардың қырғынына байланысты сионистік режимге қарсы халықаралық қысымның деңгейін арттырады. Бұл сонымен бірге Израильдің халықаралық ортада оқшаулануын арттырады. Халықаралық қылмыстық соттың алғашқы үкімінің келесі жолдауы сионистердің Палестина ұлтына қарсы геноцид жасағанын растау болып табылады, бұл туралы сот төрағасының соттың алғашқы үкімін оқу кезінде айтқан сөздерінде атап өтілді. Сот төрағасының Оңтүстік Африканың келтірген дәлелдері қисынды және орынды деген сөздері осы халықаралық ұйым судьяларының  Газада геноцид болғанын дұрыс түсінгенінің белгісі. Халықаралық Қылмыстық Соттың басшысы бұл соттың Газадағы қазіргі қайғылы оқиғадан хабардар екенін және ондағы үздіксіз өлтіруді айыптайтынын баса айтты.