Имам Мұса Казем (ғ.с.) шәһид болған күн

Раджаб айының 25 жұлдызы - имам Мұса Казем (ғ.с.) шәһид болған күн.

Осы қаралы күнге орай көңіл айтамыз. Хазірет Әли (ғ.с.): "...Ақиқатында, Алла Тағала бізді таңдап, бізге жәрдем ету үшін, қуанышымызға қуанып, қайғымызға мұңайып, мал-мүлкін, өмірлерін біздің жолымызда жұмсау үшін бір топ таңдады. Олар бізден және бізге қарай».

Имам Мұса бен Джафар (ғ.с.) – надан халықпен қатынас орнатқан кезде сабыр мен төзімділік білдіріп, ашу-ызасын басып, жамандыққа жақсылықпен жауап қайтарғаны үшін «Казем», яғни «ашуын басушы» деген лақап  атқа ие болды.

Имам Казем (ғ.с.) хиджраның 148-ші жылы ардақты әкесі Имам Садық (ғ.с.) шәһид болғаннан кейін шиіттердің басшылығын қолына алып, мүбәрак өмірін Мәдина мен Бағдатта өткізді. Бұл отыз бес жылдық кезең, яғни хижраның 148-183 жылдар аралығы, яғни оның имамдық кезеңі имамдардың (ғ.с.) өміріндегі маңызды кезеңдердің бірі болып саналады. Имам Каземнің (ғ.с.) шәһид болуы 183 жылы раджаб айының жиырма бесінде Бағдадта, залым Аббасид билеушісі Харун ар-Рашидтің түрмесінде болды.

Діни жетекшілердің ең маңызды миссиясы – адамдарға тура жол көрсету және жетекшілік ету. Олар ғылымдағы тектілігі және болмыс, қателік пен пәктік істері туралы Алладан алған білімдері сияқты ерекше қасиеттерімен құтқарылу жолындағы ең жақсы жетекшілер. Имам Каземнің (ғ.с.)  шәһид болған күнін еске алып, оның дүние және дүниеқоңыздыққа көзқарасы туралы ой қозғаймыз.

Қазіргі адамдардың бір қасиеті – дүниенің жылтырына құмарлығы. Бұл махаббат оты адам жанының ішінде жанса, оны дүниенің нығметтеріне сараңдық пен нәпсіқұмарлыққа жетелейді. Қаншалықты, қандай да бір парасатты ойға қарамастан, ол үздіксіз алыс армандарда адасып, күн өткен сайын өзін осы алқапқа тәуелді етеді.

Дін мамандары дүниеқұмарлықты нәпсі құдіретінің әсерлерінің бірі деп есептеп, нәпсіге көнбеген адамның нәпсі қалаулары мен одан пайда табу құралдарын қамтамасыз етуден басқа амалы жоқ деп есептейді. Сондықтан дүниеге бет бұрып, оған қызығады, одан ләззат алу арқылы әр түрлі қорлыққа бой алдырады, әр күнәға қолын, етегін кірлетеді.

Имам Казем (ғ.с.) көзқарасы бойынша, адамдар бұл дүниенің мәңгілік өмір мекені екенін түсінсе, дүние өміріндегі шынайы бақыт пен қанағатты түсінеді. Имам Казем (ғ.с.) дүниедегі сараңдық пен нәпсіқұмарлықтың тамырын кептіру үшін дүниенің тынымсыз ғашықтары ақылға келулері үшін әртүрлі пікірлерде дүние сыйларының құны мен бағасын талдап, "оның артынан ашкөздікпен асықпауды және оған жету үшін барлық құндылықтарды бұзбауды" ескертеді.

Имам Казем (ғ.с.) көзқарасында дүниеқұмарлық  – әрбір қателіктің басы. Бұл объективті және нақты факт. Соғыс пен қантөгіс пен жаппай қырғынға, тіпті ағайын, дос-жаран арасындағы кикілжіңге, қылмыстық істерге көз жүгіртсек, дүниеқұмарлықтың ізі айқын көрінеді. Дүниеқойлардың көңілдері тыныш, тіпті жаны да, тәні де жайлылық таппай, көптен күткен армандарына жетіп, талай қиындыққа душар болу үшін тынымсыз талпынады, еңбектенеді.

Имам Казем (ғ.с.) өз сөзінде дүние ақиқатының кең өлшемдеріне сілтеме жасап, Хишам бин Хакемге берген кеңесінде былай дейді: "Уа, Хишам, Алла Тағала даналарға үгіт-насихат айтып, ақыретке бейімдеп: «Дүние тіршілігі ойын мен нәпсіқұмарлықтан басқа нәрсе емес, расында басқа үйлер тақуалар үшін қайырлы, түсінбейсіңдер ме? Сондай-ақ былай деді: «Сендерге берілген дүние – дүние тіршілігінің ләззаттары және оның сәні. Алланың қасындағы нәрсе жақсырақ әрі тұрақтырақ. Сіз ойламайсыз ба?»

Имам Мұса бен Джафар (ғ.с.) өзінің сахабалары мен шиіттерді дүние тіршілігінде тақуалықтың күшін нығайтуға және дүниені дұрыс пайдалануға шақырған және дүниелік көріністерден аман-есен өту үшін шешім ұсынған. Лұқман баласына:  "Уа, ұлым! Дүние – көп адам батып кеткен терең теңіз; Ендеше, сенің кемең [құтқару] сонда болуы керек, Алла Тағаланың қамын ойлау керек...».

Негізінде имам Каземнің (ғ.с.) пікірінше тақуалық, иман, Аллаға тәуекел ету, сабырмен қатар ақыл мен білімді пайдалану – бұл дүниедегі денсаулық кепілі. Көптеген суға батқан әлемде бұл құралдар пайдалы кеме болып табылады, ол әлемде суға батып кетпеуге кепілдік береді.

Әрине, бұл адам дүние тіршілігінен жеткілікті пайда ала алмайды деген сөз емес. Басқаша айтқанда, дүниенің материалдық нығметтерін орынды пайдалану дүниені сүю емес. Өйткені көптеген рухани бағдарламалар материалдық құралдарсыз мүмкін емес. Имам адамның ұлылығының бір белгісі – оның дүниелік еместігі және дүниенің өзі ол үшін құнды нәрсе саналмайтындығын баса айтады.

Имам Казем (ғ.с.) көзі дүние мен оның сән-салтанатын ғана көретін адамдардың дүниеқұмарлықтан емделуінің ең жақсы жолы дүние мен ақыретті салыстыру екенін айтты. Олар осы дүние мен о дүниені барлық жағынан салыстырып, сосын бақытының қай дүниеде болатынын таңдауы керек.

Имам Казем (ғ.с.) өмірінің көп жылдарын Харун түрмесінде өткізді. Күндер бірінен соң бірі өтіп, Күн шығыстан шығып,   батысқа батты,   бірақ жылдар бойы имамның күндізгі нұры кішкентай тесіктен аз ғана жарық болды, міне, осымен оны тірі қалдырған иман нұры ғана болды. Онда жайлылық пен еркіндік туралы хабар болған жоқ, бірақ хазіреттің Алламен жеке сырласуы және осы сәттердегі  рухының көтерілуі бұл уақытша дүниеден  илаһи көңіл-күйге көтерді. Имамның нұры имамға психикалық қысым жасау үшін түрме бастығымен жіберілген адамның да жүрегін нұрландырды.                                                      Харунның сарайында дүние іздеушілердің мас айқайлары аспанға дейін көтеріліп, әрқашан ішімдік көп болатын. Имам (ғ.с.) ол жерде де жол көрсетуді тоқтатпады. Ол түрме бастығына телефон соғып, қағаз бен қалам сұрады. Содан кейін шағын хат жазып, оны Харун әл-Рашидке жеткізу үшін күзетшіге берді. Күзетші сарайға кірді. Харун: "Бұл не?" деп сұралы. Күзетші: "Хат",- деді. Харун: "Ол кімнен?"  Күзетші: "Тұтқын Мұса бен Джафардан, бірақ ол бәрі еститіндей етіп дауыстап оқуды сұрады",- деді.

"Имам бостандық сұрады" деп ойлаған Харун хатты алып, барлығы еститіндей оқи бастады.

"Мына қараңғы түрмедегі өмірім талай қиыншылықпен өтсе, сенің өмірің қызықпен өтіп жатыр. Сен екеуміз қиямет күні кездесеміз, оның соңы жоқ, есеп-қисапымыз да болады. Біліңдер, залымдар мен заңды бұзушылар болады... ".

Сол қысқа, бірақ мағыналы хат Харунның мастығын басты, ол іштей ашуланып тісін қайрап,  Имамның бұл ащы сөзіне  қалай жауап беретінін ойлады.  

Біраз уақыттан кейін имам Каземнің (ғ.с.) әлсіз денесі түрменің бір бұрышында жерде жатты, бірақ жан құсы асыл бабасы мен шәһид болған әкесіне қарай көтерілді.

Әлемнің барша мұсылмандарына имам Мұса Каземнің (ғ.с.) шәһид болған күніне орай көңіл айтамыз.

.