Pse është marrëveshja izraelito-egjiptiane për gazin në prag të shkatërrimit?

ParsToday – Mosmarrëveshjet politike dhe të sigurisë midis regjimit sionist dhe Egjiptit janë përhapur edhe në sferën ekonomike dhe tani e kanë vënë kontratën më të madhe të gazit midis Tel Avivit dhe Kajros në prag të kolapsit.

Sipas ParsToday, një nga kontratat më të mëdha për eksportin e gazit natyror nga regjimi izraelit në Egjipt është tani në prag të shkatërrimit. Kontrata, me vlerë rreth 35 miliardë dollarë dhe që synon të transferojë më shumë se 130 miliardë metra kub gaz në Egjipt deri në vitin 2040, tani është bërë një mjet për presion politik nga kabineti i Benjamin Netanyahut.

Sipas marrëveshjes, Izraeli duhej të eksportonte rreth 1.8 miliardë metra kub gaz në Egjipt çdo ditë, por tani ka hyrë në një bllokim të ndërlikuar politik dhe teknik në Palestinën e pushtuar. Sipas burimeve në Ministrinë e Naftës të Egjiptit, sasia e gazit që importohet aktualisht nga regjimi sionist është midis 850 milionë dhe një miliard metra kub në ditë. Ky vëllim bazohet në marrëveshjen e vitit 2019, e cila hyri në fuqi në vitin 2020. Megjithatë, regjimi sionist nuk i ka përmbushur angazhimet e reja të përcaktuara në amendamentin e korrikut 2025 të marrëveshjes - i cili përfshinte një rritje graduale të eksporteve deri në arritjen e një niveli prej 1.8 deri në 2 miliardë metra kub në vitin 2026. Nga ana tjetër, problemet teknike dhe rregullatore në zbatimin e marrëveshjes i kanë shtuar gjithashtu kompleksitetit të situatës. Tel Avivi fillimisht vuri në dukje ekzistencën problemeve teknike dhe njoftoi se ky problem do të zgjidhej deri në tetor 2025; por më vonë u bë e qartë se kabineti i Netanyahut dhe disa komisione të parlamentit izraelit kanë ndërmend të pezullojnë zbatimin e fazës së re të marrëveshjes për shkak të mosmarrëveshjeve politike me Egjiptin mbi situatën në Rripin e Gazës dhe praninë e ushtrisë egjiptiane në Sinai, dhe madje duan të rinegociojnë çmimet e ardhshme të gazit.

Në fakt, kabineti i Netanyahut e ka shndërruar këtë marrëveshje ekonomike në një mjet politik për të ruajtur mbështetjen e së djathtës ekstreme dhe për t'i shpëtuar presionit gjyqësor nga rastet e korrupsionit dhe kritikat për sigurinë. Duke sabotuar marrëveshjen e gazit, të djathtët izraelitë po kërkojnë të përjetësojnë atmosferën e luftës në Rripin e Gazës dhe të krijojnë tension me Egjiptin në mënyrë që ta përdorin atë në politikën e tyre të brendshme.

Uebsajti izraelit i biznesit "Bizportal" pretendoi në një raport se Egjipti fiton miliarda dollarë çdo vit nga tregtia e gazit me Izraelin. Sipas raportit, Izraeli eksporton gazin e tij në Egjipt përmes fushës së gazit Leviathan dhe një pjesë e madhe e tij transportohet në Evropë përmes impianteve të lëngëzimit të gazit të Egjiptit. Rreth 80 përqind e fitimeve nga këto eksporte shkojnë në Egjipt. Sipas marrëveshjes ekzistuese, Izraeli është planifikuar t'i shesë Egjiptit gaz me vlerë 130 miliardë dollarë gjatë pesëmbëdhjetë viteve të ardhshme, me një pjesë të madhe të këtyre parave që mbeten në ekonominë egjiptiane.

Fraksionet e linjës së ashpër në regjimin izraelit besojnë se eksportet e vazhdueshme të gazit në Egjipt do të forcojnë ekonominë e Kajros dhe kjo do të jetë një pengesë për planet e tyre për të ushtruar presion mbi Rripin e Gazës dhe për të parandaluar çdo pengesë në rrugën e kërcënimeve që lidhen me zhvendosjen e detyruar të banorëve të Rripit të Gazës. Ata janë gjithashtu të shqetësuar se në të ardhmen çmimi i gazit nuk do të jetë i drejtë për "Izraelin". Netanyahu nuk mund t'i ndalë plotësisht eksportet e gazit në Egjipt, sepse kompanitë ndërkombëtare që janë partnere në fushën e gazit Leviathan - veçanërisht kompania amerikane Chevron - kanë ushtruar presion të madh mbi qeverinë izraelite. Ata kanë investuar shumë në këtë fushë dhe e vetmja rrugë ekonomike për eksportet e gazit është përmes rrjetit të transmetimit të gazit që ndodhet në Egjipt. Alternativat e tjera janë ose shumë të shtrenjta ose nuk kanë fare kapacitet eksporti.

Kjo është në kohën kur Egjipti përgatitet të ulë ndjeshëm importet e gazit nga Izraeli, deri në atë pikë sa mund të ndalojë pjesërisht importet deri në verën e vitit 2026. Egjipti tani është bërë importuesi më i madh i gazit natyror në Afrikën e Veriut dhe planifikon të mbajë tendera mujorë për çmimet më ekonomike. Egjipti kohët e fundit mbajti një tender për të blerë tre ngarkesa me gaz natyror të lëngshëm nga tregu spot dhe ka rënë dakord të importojë 20 ngarkesa të tjera nga kompanitë saudite, franceze, holandeze dhe azerbajxhanase deri në fund të vitit. Janë nënshkruar gjithashtu kontrata për të importuar rreth 125 ngarkesa në vitin 2026 për të kompensuar çdo mungesë gazi nga Izraeli. Në të njëjtën kohë, janë duke u zhvilluar takime intensive me komandantët ushtarakë egjiptianë, ekonomistë dhe specialistë të energjisë për të paraqitur zgjidhje për të zvogëluar varësinë nga gazi dhe për të siguruar një financim shtesë prej 3 miliardë dollarësh për të blerë gazin natyror të lëngshëm që i nevojitet vendit deri në vitin 2026. Egjipti po kërkon gjithashtu kontrata afatgjata për të importuar gaz natyror të lëngshëm deri në vitin 2030 dhe për të diversifikuar furnizuesit e tij të energjisë.

Në fund të fundit, marrëveshja e gazit midis Egjiptit dhe Izraelit, e cila supozohej të ishte një nga bashkëpunimet më të mëdha energjetike në rajon, tani është në rrezik të dështojë për shkak të një kombinimi faktorësh politikë, të sigurisë dhe ekonomikë. Kjo situatë tregon se marrëdhëniet ekonomike midis regjimit izraelit dhe Egjiptit ndikohen shumë nga zhvillimet politike dhe të sigurisë në rajon.