Тафсир: Эрон дар рейли рушди иқтисодӣ

Раиси Созмони барнома ва буҷети Эрон дар ташреҳи амалкарди иқтисодии давлати сездаҳуми тайи наздик ба се соли гузашта аз рушди иқтисодии болои 5 дарсади тайи се соли мутаволӣ хабар дод.

Ба гуфтаи Довуди Манзур раиси Созмони барнома ва буҷет, рушди иқтисодии Эрон дар соли 1400, 5.5 дарсад, дар соли 1401, 5 дарсад рушд ва дар соли 1402, панҷ ва ҳафт даҳум дарсади буда аст.

Рушди иқтисодӣ, тағироти тавлиди нохолиси дохилиро андозагирӣ мекунад ва бо се равиш , қобил анҷомаст : Равиши нахуст ба равиши тавлид маърӯф аст ки дар он арзиши афзӯдаи бахшҳои иқтисодӣ яъне кишоварзӣ , санъату хадамот , бо якдигар ҷамъ мешавад ва тавлиди нохолиси дохилӣ ба даст меояд ; Равиши дувуми равиши ҳазина ё махориҷ аст ва дар ин равиш ба таври сода масрафи бахши хусӯсӣ , масрафи давлат , ташкили сармоя , холиси содирот ва тағйир дар мавҷӯдии анбор бо ҳам ҷамъ мешавад ва тавлиди нохолиси дохилӣ ба даст меояд; ва равиши сеюм равиш даромадӣ аст ки дар ин равиш , ҳуқуқ ва дастмузд , сӯди ширкатҳо ва даромади ҳосил аз иҷора бо якдигар ҷамъ мешавад .

Ниҳодҳои молии байналмилалии аъам аз Бонки ҷаҳонӣ ва сСндӯқи байналмилалии пӯл низ борҳо ба рушди иқтисодии болои Эрон изъон кардаанд . Барасоси бароварди сСндӯқи байналмилалии пӯл , рушди иқтисодии Эрон дар соли 2023 бо афзоиши қобили тавваҷуҳи нисбат ба сол қабл аз он ба 5 . 4 дарсад расидааст .

Рушди 5 . 4 дарсадии иқтисоди Эрон дар соли милодии гузашта дарҳолӣ аст ки рушди иқтисодии дунё дар ин соли нисбат ба соли қабл аз он коҳиш ёфта ва ба 3 . 1 дарсад расидааст . Мутавассити рушди иқтисодҳои тавсеа ёфта дар ин сол танҳо 1 . 6 дарсад бӯдааст .

Кишварҳои дар ҳоли тавсеа низ ба таври мутавассити рушди 4 . 1 дарсадӣ дар сол 2023 доштаанд ки бар ин асоси иқтисоди Эрони бештар аз мутавассити иқтисодҳои ҳамрадиф бо худ рушд кардааст .

Бонки ҷаҳонӣ низ ба тозагии гузоришӣ аз вазъияти иқтисодии Эрон дар се соли гузашта мунташир карда ки рушди 5 . 1 дарсадии иқтисоди Эронро дар давлати сездаҳум нишон медиҳад .

Аз манзури таҳлилгарони Бонки ҷаҳонӣ , иқтисоди Эрон дар тӯли чаҳор соли гузашта бо вуҷӯди таҳримҳои иқтисодӣ ва афзоиши ноитминониҳои жеополетик , тобовар бӯдааст . Дар ҳоле ки иқтисоди кишвар аз рушди бахши нафти сӯд бурдааст , бахши ғайринафтии иқтисод ба хусӯси хадамоту тавлиди санъатӣ низ аз ҷумлаи муҳаррикҳои рушд бӯдаанд . Тавлид ба самти таъмини масрафи дохилӣ тағйири ҷиҳат дода ки тоҳади таъсири таҳримҳои молӣ ва тиҷорӣ ва дастрасии маҳдӯд ба манобеи арзи хориҷиро коҳиш додааст .

Ба гуфта Бонки ҷаҳонӣ , иштиғол низ ба сутӯҳи пеш аз ҳамагири корона наздик шуда ва сиёсати молӣ , ба хусӯс системаи ҳимояти иҷтимоӣ то ҳаддӣ тавонистааст асари шокҳои хориҷиро бар хонворҳои бисёр осебпазир коҳиш бидиҳад ва аз тариқи масраф ба рушд кумак кунад .

Тибқи гузориши Бонки ҷаҳонӣ , иқтисоди Эрон дар соли гузашта ( 2024 - 2023 ) ҳудӯди 5 . 1 дарсад рушд дошта ки умдатан ношӣ аз бахши нафт ва хадамот бӯдааст . Арзиши афзӯдаи бахши нафт дар соли гузашта беш аз 17 дарсад рушд дошта ки ношӣ аз равнақи бозори ҷаҳонӣ ва муваффақият дар бозорёбии содироти нафт бӯдааст . Бахши ғайринафтӣ низ рушди қавии 3 . 8 дарсадиро нишон додааст ки сабаб шуда иштиғол дар се моҳаи сеюм соли гузашта ба сатҳи пеш аз корона боз гардад , чаро ки эҷоди иштиғол ҳудӯди 3 дарсад рушд карду нархи бекорӣ ба камтарини рекорди худ яъне 7 . 6 дарсад расид .

Дар фосилаи солҳои 21 - 2020 ва 23 - 2022 бо беҳбуди иқтисод , фақр коҳиш доштааст . Дар тӯли ду сол , фақр - ки бо хати фақри 6 . 85 доллари Амрико санҷида мешавад - ба таври куллӣ 7 . 4 дарсад коҳиш доштааст ва дар 23 - 2022 ба ҳудӯди 22 дарсад расидааст . Ба таврӣ ки 6 . 5 миллион нафар аз мардум аз фақри раҳо шудаанд . Барои хати фақри 3 . 65 долларӣ даромадҳои мутавассити поин , фақр то 2 . 2 воҳиди дарсад коҳиш ёфта ва ба 3 . 8 дарсад расидааст .

Дар фосилаи солҳои 21 - 2020 ва 23 - 2022 , хониворҳои 40 дарсади поини масрафи болотареро нисбат ба 60 дарсади болои ҷомеъа таҷриба кардаанд ки нобаробариро коҳиш додааст . Аз намӯдҳои муҳими андозагирӣ нобаробарӣ , адади зариб ҷейнӣ аст . Яъне нобаробарӣ ба нисбати гузашта камтар шудааст . » Зариби ҷейнӣ (Gini index) меъёрӣ барои нишон  додани нобаробарии даромад ё сарват дар як кишвар ё гурӯҳе аз мардум аст ва нобаробарии мутлақро андозагирӣ мекунад .

Адади зариби ҷейнии байни сифр то як аст . Адади сифр баёнгари тавзеъи баробари сарват дар ҷомеъа аст ва агар як бошад нобаробариро нишон медиҳад ва ба маънои анбошти сармоя дар дасти гурӯҳи кӯчаке аз мардуми ҷомеъа аст . Ин адад дар давлати кунунӣ ба 0 . 4 расида ки раванди коҳишии нисбат ба гузашта дорад .

Рушди иқтисодии ҳосили ислоҳот сохторӣ бӯда ки тайи наздик ба се соли гузашта сӯрат гирифта ки аз ҷумлаи онҳо метавон ба маҳори рушди нақдинагӣ , ислоҳи буҷету мунзабит кардани давлат , ҳазфи арзи тарҷеҳӣ ва интиқоли ёронаҳо ба интиҳои занҷираи масраф , ислоҳи низоми молиётӣ , беҳбуди фазои касбу кор ва низ афзоиши таъомул бо ҳамсоягону ва шуракои роҳбурдӣ ишора карда ва барҳамин асос метавон ба истимрори рушди иқтисодӣ дар оянда низ ҳамчунон умедвор буд ҳарчанд ки халаи ҳузури раисиҷумҳӯри шаҳид ҳамчунон боқӣ хоҳад монад .