Viyana oturumu; ileriye doğru yetersiz adım
İran dışişleri bakanı siyasi işler yardımcısı ," Viyana'da Bercam ortak komisyon oturumu yapıcı ve olumlu idi ve ileriye doğru bir adım sayılıyor ancak İran'ın taleplerinin karşılanması için büyük bir mesafe vardır" şeklinde konuştu.
Cuma günü Viyana'da muhabirler arasında konuşma yapan Seyyid Abbas Irakçi İNSTEX finansal mekanizmanın uygulanmasına işaretle, "İran'dan petrol satın alınmadan veya INSTEX'e özel krediler verilmeden, bu finansal mekanizma İran'ın beklentilerini karşılayamayacak." ifadesini kullandı.
Bercam ortak komisyon oturumu Viyana'da öyle bir zamanda gerçekleşti ki İran Avrupalılara Bercam nükleer anlaşmasındaki taahhütlerini yerine getirmek için 60 gün süre tanımış bulunuyor. Tabii bu süreç bitmek üzeredir ve Avrupalıların vaatlerinin gerçekleşmesi ve garanti altına alınması için Viyana oturumu İran tarafından tanınan son fırsat sayılıyor.
Bercam Nükleer anlaşmasına göre İran'ın petrolü sorunsuz bir şekilde satılması gerekir ancak ne var ki Amerika'nın uluslararası Bercam nükleer anlaşmadan çekilmesinin ardından bu mesele sorunla karşılaşmıştır. Avrupalılar şimdiye kadar İran'ın ekonomik çıkarlarını Bercam çerçevesinde pratiğe geçirememeleri için İran 2 aylık bir süre tanıdı.
İran'ın Bercam anlaşmasındaki taahhütlerinin azalması bu anlaşmada kaydedilen bir araçtır ve İran da bunun vasıtasıyla iki taahhüdünü durdurmuştur. İran'ın bu tutumu Avrupalıların vaatleri gerçekleşene kadar Bercam masasında ele alınmaya devam edecektir ve İran Avrupalıların bu anlaşmadaki taahhütlerinin durumuna göre diğer adımlarını atacaktır.
Böyle bir durumda cuma günü Viyana'daki oturum büyük bir öneme sahipti zira İran burada son uyarılarını Bercam nükleer anlaşmasında kalan diğer taraflara iletti ve bundan sonra İran tek taraflı olarak bu anlaşmaya bağlı kalmayacağını da bildirdi.
Siyasi meseleler uzmanı Cornelia Meyer Cuma günü Al Jazeera'nin İngilizce servisine verdiği demecinde Viyana'da Bercam ortak komisyon oturumunun önemi hakkında şöyle dedi: İranlılar Viyana'da Avrupalılara şu önemli mesajı verdiler; İran bundan fazla tek başına Bercam'daki taahhütlerine bağlı kalmayacaktır."
Viyana'daki ortak komisyon toplantısının sonuç bildirisi ve Bercam anlaşmasında kalan tarafların, İran'ın ekonomik çıkarlarının güvence altına alınmasındaki tutumlarına göre, Viyana Zirvesi bir adım ileriye dönüktür ancak yine de Avrupalılar tarafından yapılması gereken çok şey var.
Viyana zirvesi, siyasi boyutta da, Amerikalılara Bercam nükleer anlaşması karşısında Washington'un siyasetinin bu anlaşmaya bağlı kalan diğer taraflarca kabul edilmediği mesajını da iletmiş oldu.
Amerikan silah kontrolü enstitüsü uzmanı Daryl Kimball şöyle diyor: "Doğru bir adım olan Viyana oturumu Amerikan siyasetlerinin Avrupa, Çin ve Rusya tarafından kınanması anlamındaydı. İşte bu adım İran karşıtı yaptırımları giderme üzerine verilen vaatlerin pratikte uygulanması yolunda atılmıştır."
Halihazırda Bercam nükleer anlaşmasının korunmasını garanti eden şey, Viyana zirvesinde verilen sözlerin gerçekleşmesi ve Avrupalıların Amerika'nın isteği dışında İNSTEX çerçevesinde İran'la olan ticari ilişkilerini güvence altına alabilmesidir.
Bu şartlarda Avrupalıların İran'dan Bercam sorumluluklarına tamamen bağlı kalmasını talep etmeleri mantıksızdır fakat diğer ülkelerin Bercam anlaşmasındaki taahhütlerini gerçekleştirmemeleri ise anlaşmanın ihlali anlamındadır.
Bu bağlamda İran'ın BM temsilcisi Mecid Tahtrevançi Avrupalıların Amerika'nın Bercam'dan çekilmesi ardındaki müsamahakarlıklarına işaretle, "Avrupalıların sürekli Bercam'ı ihlal ettiklerini, Bercam'ın tam ve yapıcı olarak yürütülmesini taahhüt eden ülkelerin onu tam olarak gerçekleştirmeleri gerektiğini" söyledi.
Avrupalıların son günlerde Bercam ile ilgili tutumlarında onların Bercam'ın korunması hedefi ile pratik ciddi adımlar atmalarının izlerine rastlamıyoruz. Avrupa'nın Amerika siyasetlerine eşlik etmesi ise bu çerçevede yer alıyor ve bu şartlarda İran İslam cumhuriyeti de Avrupa'nın Bercam'a tek taraflı bağlı kalma baskılarının etkisinde kalmayacaktır.
