İran ile Azerbaycan Cumhuriyeti münasebetleri olumlu komşuluk yolunda

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan bugün Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev başta olmak üzere üst düzey Azeri yetkililerle görüşmek üzere Bakü'ye geldi.

Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Bakü'ye gitmeden önce yaptığı açıklamada, Tahran ile Bakü münasebetlerinin geçtiğimiz aylarda ikili ilişkilerde yaşanan bazı yanlış anlamalara rağmen iyi, sürdürülebilir ve büyümekte olduğunu kaydetti.

İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti ilişkileri bazen dış medya ve siyasi telkinler ve propagandanın etkisi altında etkilenmiş olsa da, iki ülke tarafından takip edilen dirayetli diplomasi ışığında ikili ilişkilerde yaşanan gerilim kısa sürede çözüme kavuşmuştur. İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti, 4 önemli nedenden dolayı ikili ilişkilere özel olarak bakmaktalar.

Birinci neden,din, dil ve kültür olmak üzere güçlü ortaklıklara sahip iki Müslüman ülkenin komşuluğudur.

İkinci neden, ortak projelerin tamamlanması ve ikili ilişkilerin geliştirilmesi için İran ve Azerbaycan'ın sahip olduğu potansiyel ve imkanlardır. İran, santral yapımı teknolojisine sahip ülkelerden biri sayılıyor.

İran Enerji Bakanı Ali Akber Mehrabiyan geçtiğimiz hafta, Azerbaycan Cumhuriyeti Enerji Bakanı Perviz Şahbazov ile çevrimiçi olarak düzenlenen görüşmede, İran'ın ortak santral inşaatına hazır olduğuna vurgu yaparak, inşa edilen iki projenin tamamlanmasına ilişkin çalışmaların takip edilmesine vurgu yaptı.

Üçüncü neden, İran diplomasisinin bölgesel gerilim ve gerginlikleri hafifletmeye dönük olup, bu bağlamda çaba gösterilmesidir. Kafkasya bölgesi, Ermenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında süregelen anlaşmazlıklar ve toprak üzerinden yaşanan münakaşa nedeniyle sürekli kriz ve gerilime uygun bir alan haline gelmiştir.

İran İslam Cumhuriyeti'nin komşu ülkelerin toprak bütünlüğünü destekleyen ve resmi sınırların değişmesine karşı çıkan ilkeli tutumu çerçevesinde, kesin şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti'nin toprak bütünlüğünü savunarak, bu ülkenin parçalanmasına karşı çıkmıştır.

İran'ın eski Bakü Büyükelçisi Muhsin Pakayin, Siyonistler'in Karabağ savaşı gelişmelerini ve Bakü ile Erivan arasındaki gerginliğin tırmanmasını kendi çıkarı doğrultusunda kullanmaya çalıştığını, ayrıca Tel-Aviv'in İran ile Azerbaycan ilişkilerinde her daim sorun çıkarmaya gayret gösterdiğini vurguladı.

Transit potansiyelinden yararlanma, çok taraflı ilişkilerin gelişmesi noktasında önem arz eden dördüncü konu olduğu ifade edilebilir.

İran, Türkmenistan ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasında son sıralarda Aşkabat'ta ECO Liderler Zirvesi sırasında doğalgaz SWAP anlaşmasının imzalanması da bu doğrultuda gerçekleşmiş oldu. Bu anlaşma uyarınca Türkmenistan her gün 5-6 milyon metreküp doğalgaz Azerbaycan'a iran üzerinden satacak. İran da, 5 vilayetinde ihtiyaç duyduğu doğalgazı da transit hakkı olarak buradan tedarik edecek.

İranlı uzmanlardan Hasan Hanizade, bu anlaşmanın stratejik önemine işaretle, İran ve Azerbaycan Cumhuriyeti arasındaki doğalgaz anlaşmasının, Güney Kafkasya ülkeleriyle ekonomik anlamda bir açılım niteliğinde olduğunu vurguladı.

Bu yaklaşımlar, iki ülkenin ilişkilerinde bazı konularda görüş ayrılıkları olmasına rağmen, ancak her iki tarafta engelleri aşmak için ciddi iradenin bulunduğunu ve Tahran ile Bakü, ikili münasebetleri her alanda güçlendirmek ve geliştirmek ve yanlış anlamalara son vermek için olumlu görüşme ve istişarelere devam ettiklerini gösteriyor.

İran Dışişleri Bakanı'nın Bakü ziyareti de ikili ilişkilerin gelişmesi adına yeni bir adım sayılıyor.