İran, Afganistan ile işbirliğinin genişletilmesini olumlu karşılama sebebi

İranlı yetkililerle Afganistan arasında, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi ve sorunların çözümü amacıyla istişare ve görüşmeler sürüyor.

İran İçişleri Bakan Yardımcısı Ali Ekber Purcemşidian, Tahran'da Afgan heyetiyle yaptığı görüşmede uyuşturucuyla mücadelede daha fazla işbirliği yapılması çağrısında bulunarak, “Afganistan'da uyuşturucu madde ekiminin ve satışının yasaklanması, Afgan hükümetine bütünleşik bir strateji sunarak daha büyük sonuçlara yol açabilecek çok iyi bir girişimdi.” Dedi.

İran'da yaklaşık 4,5 milyon düzenli ve yaklaşık 2 milyon düzensiz Afgan göçmenin bulunduğuna değinen İçişleri Bakan Yardımcısı, "İran halkı ve hükümetinin isteği, Afganistan halkı ve hükümetiyle daha fazla etkileşimde bulunmak ve aralarındaki sorunları çözmektir" dedi.

Afganistan İçişleri Bakan Yardımcısı ve Uyuşturucuyla Mücadele İşlerinden Sorumlu Molla Abdulhak Hamkar da İran'a son on yıllardır Afganlara ev sahipliği yaptığı için teşekkür ederek, "Ailelerimiz uzun yıllar İran'da barış içinde yaşadılar" dedi.

Son aylarda Tahran ve Kabil yetkilileri arasında, uyuşturucuyla mücadele, sınır güvenliğinin sağlanması ve Afgan vatandaşlarının İran’a yasadışı göçünün engellenmesi ayrıca su hakkı gibi iki ülke arasındaki sorunların çözümü, çeşitli ekonomik, siyasi ve kültürel alanlardaki ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla sürekli istişareler devam ediyor.

İran Dışişleri Bakanı Seyyid Abbas Irakçi'nin son Kabil ziyareti, İran'ın doğu komşusundan gelen taleplerini yerine getirmeyi amaçlıyor ve Afgan yetkililer de İran'ın taleplerini karşılama ve ikili işbirliğini genişletme sözü veriyor. Hiç şüphe yok ki İran ile Afganistan arasındaki işbirliğinin artırılması, iki komşu ülkenin ve bölgenin güvenlik ve istikrarının sağlanmasının yanı sıra ekonomik refahına da olumlu etki yapacaktır.

İran İslam Cumhuriyeti, gerek günümüzde gerekse son yıllarda Afganistan yöneticileriyle her zaman iyi niyetle ilişki içerisinde olmuştur ve bu sürecin devamının ülke yönetiminin taahhütlerini yerine getirmesine doğrudan bağlı olacağı açıktır.

İran'ın 40 yıldır Afgan mültecilere ev sahipliği yapması, iki ülke halkları arasındaki derin ortak noktaların yanı sıra İran ile Afganistan arasındaki dostane ilişkilerin önemini de ortaya koymaktadır. Ücretsiz eğitim, özellikle koronavirüs salgını döneminde tüm sosyal ve sağlık olanaklarından yararlanma imkânı, İran'ın Afgan mültecilere yönelik insani hizmetlerinin bir parçasıdır. İran, Afgan mültecilere gerektiği gibi ev sahipliği yapmanın yanı sıra, bu ülkenin siyasi istikrarı ve güvenliğine yönelik de net ve aktif bir politika yürütüyor. Afganistan'ın yatırım potansiyeli oldukça yüksektir ve İran İslam Cumhuriyeti, özellikle ülkenin tarım sektöründe, Afganistan'ın ekonomik, endüstriyel ve üretim altyapısına yatırım yapma ve bu altyapıyı yeniden inşa etme konusunda her zaman lider olmuştur.

İran İslam Cumhuriyeti son yıllarda, Afganistanlı işadamları ve sanayicilere, ülkenin küresel pazarlara bağlanması için, Haf-Herat demir yolu ile demir yolu, kara yolu ve deniz yolları ve güneydoğu İran'daki Çabahar limanı üzerinden deniz yolları oluşturarak geniş imkânlar sağlamıştır. İran'ın 14. Hükümeti, ülkenin doğusundaki demir yolu hattını tamamlayarak ve "Haf-Herat" demir yolu hattını İran İslam Cumhuriyeti Merkez Demiryolu'na bağlayarak Afganistan'ın açık sulara erişimini sağlamaya çalışmaktadır. Bu şartlarda Afgan tüccarlar İran demir yolu hattını kullanarak mallarını Türkiye'ye, oradan da Avrupa'ya ulaştırabilecekler.

Su ve haklar alanında konu sadece Afganistan'daki Helmand Nehri ile sınırlı değil. Taliban’ın İran’a giren sular üzerine bir biri ardına baraj inşaatı da İran’ın üzerinde durduğu bir konudur ve Afganistan'daki su haklarının kısıtlanmaması için bu haklarına saygı gösterilmesini talep etti.

ABD'nin Afganistan topraklarını işgal etmesindeki askeri harekâtının binlerce masum insanın ölümüne yol açtığı ve bu ülkenin ve bölgenin güvenliği üzerinde olumsuz etkiler yarattığı da inkâr edilemez. Ayrıca Afganistan'da uyuşturucu madde ekiminin ve kaçakçılığının yaygınlaşmasında Amerikan askeri işgalinin de büyük etkisi olmuştur.

Yabancı müdahalelerin Afganistan'ın altyapısı ve güvenliği üzerindeki zararlı etkilerine ilişkin tarihi deneyim göz önüne alındığında, ülke yetkilileri için en iyi seçenek, siyasi eylem alanında her zaman iyi niyet ve kararlılık göstermiş bir komşu olarak İran ile işbirliği yapmaktır./