Adalet: Mümince Bir Hayatın Anayasası

Kur’an’a göre adalet, yalnızca ahlaki bir öğüt değil; sağlıklı ve ilahi bir toplum inşa etmenin temel ve ilahi bir görevidir.

Kur’an, bireysel ve toplumsal hayatın her alanında uygulanabilecek kesin ve kapsamlı bir adalet ölçütü sunar. Adalet, soyut bir kavram değil, her Müslümanın gerçekleştirmekle sorumlu olduğu pratik bir görevdir. Kur’an, Nisa Suresi 135. ayetinde şöyle buyurur:

“یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُونُوا قَوَّامِینَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَى أَنْفُسِکُمْ أَوِ الْوَالِدَیْنِ وَالْأَقْرَبِینَ  إِنْ یَکُنْ غَنِیًّا أَوْ فَقِیرًا فَاللَّهُ أَوْلَىبِهِمَا فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَىأَنْ تَعْدِلُوا  وَإِنْ تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ کَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرًا؛

"Ey iman edenler! Kendinizin, anne babanızın ve yakınlarınızın aleyhine bile olsa, Allah için adaleti titizlikle ayakta tutan, doğru şahitlik eden kimseler olun. İster zengin olsun ister fakir; Allah onlara sizden daha yakındır. Adaleti yerine getirmede nefsinize uymayın. Eğer eğip büker veya yüz çevirirseniz, şüphesiz Allah yaptıklarınızdan haberdardır." (Nisa: 135)

Bu yüce ayet, İslam’da adaletin bir anayasası gibidir. Allah bu ayette müminleri, adaletle dimdik durmaya çağırıyor. "Kavvâmîne bil-kıst" ifadesi, sadece adil birey olmayı değil, toplumda adaletin yerleşmesi için aktif çaba göstermeyi, kararlılıkla bu uğurda mücadele etmeyi ifade eder.

Burada önemli olan, adaletin Allah için uygulanması gerektiğidir. Yani adaletin amacı kişisel ya da grupsal çıkarlar değil, Allah’ın rızası olmalıdır. Bu adalet, ayrım yapmaksızın uygulanmalıdır. Hak sahibi ister zengin olsun ister fakir, ister dost olsun ister düşman, ister akraba olsun ister yabancı, adalet herkese eşit uygulanmalıdır.

Ayet, daha da ileri giderek, adaletin kişinin kendine, anne babasına veya yakınlarına karşı bile olsa gözetilmesi gerektiğini vurgular. Bu, İslam’ın adalete verdiği önemin büyüklüğünü gösterir.

Adaletin uygulanmasının önündeki en büyük engellerden biri nefsin arzularıdır. Kişisel eğilimler, önyargılar ve geçici çıkarlar, adaletten sapmamıza neden olabilir. Bu yüzden Allah, nefse uymamamız ve adaletten şaşmamamız için bizi uyarır.

Son olarak ayet, Allah’ın tüm yaptıklarımızı bildiğini hatırlatır. Eğer adaleti yerine getirmede ihmal gösterir ya da ondan yüz çevirirsek, bunun hesabını Allah’a vermek zorundayız.