Türkiye Tacikistan ilişkilerinin durumu

Türkiye ve Tacikistan son bir yılda, tüm gerginlik maddelerine rağmen ilişkilerini geliştirmek doğrultusunda önemli adımlar atmışlardır. 

Tacikistan İçişleri Bakanı Ramazan Rahimzade, 25 Temmuz Pazartesi günü Ankara ziyareti sırasında Türkiye İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile bir güvenlik anlaşması imzaladı. Daha önce ise iki ülke, bu yıl Nisan ayında savunma bakanlarının katılımıyla askeri bir anlaşma imzalamıştı. 

Tacikistan ve Türkiye 29 Ocak 1992'de birbirleriyle resmi diplomatik ilişkiler kurmuş ve Türkiye'nin Tacikistan ile ilişkileri diğer Orta Asya cumhuriyetleri ile ilişkiler çerçevesinde değerlendirilse de, 90'lı yıllarda Tacikistan'ın iç krizinin yanı sıra Türkiye'nin politikalarına ilişkin kaygılar, bu ilişkileri daha yavaş bir tempoda gelişmeye zorladı. 

Kırgızistan Milli Güvenlik Komitesi Başkanı "General Kamçıbek Taşiyev ise son zamanlarda,  Kırgızistan ile Tacikistan arasında son dönemde yaşanan gerginliğin ortasında ilişkin şunları söyledi: Türkiye'den Bayraktar İHA'larını alıyoruz.  Bu İHA'ların operatörleri ise Türkiye'de eğitim görüyor." dedi. 

Bu nedenle, Kırgızistan'ın geçen yıl Tacikistan ile ara sıra yaşanan çatışmalarda kullanıldığını inkar etmesine rağmen Türk İHA'ların kullanma olasılığı ve ayrıca Tacik muhalif gruplarından biri olarak "24 Grubu" üyelerinin  Türkiye'deki varlığı son yıllarda Duşanbe'yi Ankara'nın askeri ve siyasi stratejileri konusunda endişelendirdi.

Bu nedenle Tacikistan, ekonomik, siyasi, güvenlik ve askeri alanlarda endişeleri, tehditleri azaltmak ve ilişkileri genişletmek amacıyla son bir yılda; Türk hükümeti ile ön müzakerelere ve muhtıralara imza atmaya başladı. Bunların arasında, Tacikistan İçişleri Bakanlığı'nın terörizm, aşırılıkçılık ve diğer ulusötesi suçlarla mücadeleye ilişkin açıklamasına dayanılarak yapılan son güvenlik anlaşması da yer alıyor.

Bu anlaşmanın detayları sızdırılmamış olsa da, spekülasyonlar çoğunlukla muhalefet grupları üyelerinin sınırlandırılması ve hatta iade edilmesi olasılığına ilişkin güvenlik işbirliğinin yanı sıra, bu tür terör gruplarının kripto çekirdeklerinin belirlenmesine ilişkin güvenlik işbirliğine ilişkin olduğu belirtilmektedir. 

Ayrıca Türkiye'nin Orta Asya'daki çıkarları, bu ülkenin Tacikistan'ın endişelerini giderecek adımlar atmasını sağlamıştır.

Ancak son yıllarda Türkiye'de 24 grubu gibi Tacik hükümetine karşı çıkan bazı grupların varlığı Duşanbe için endişe kaynağı olmuştur.

Türk hükümeti, 24 grubunun üyelerine ikamet izni vermesine rağmen, bazen onları tutuklamış ve kovuşturmuştur. Bu grubun lideri "Sohrab Zafer"in de bu konuda söylediği gibi "Daha önce Türk makamları tarafından üç kez gözaltına alındım ve aylardır tutukluydum. "

Ankara'nın Duşanbe ile ilişkilerinde Tacikistan'daki muhalefet gruplarını koz olarak kullandığı ve  pazarlık aracı olarak gördüğünü, bu ilişkilerde olumsuz bir zihniyet ve atmosferin oluşmasına yol açmış olmasına rağmen bunu kullanmak istediği, Kırgızistan'a Türk silah yardımlarının da ilişkileri kötü yönde etkilediği görülmektedir. 

Genel bir özet olarak, bölge ülkeleri arasındaki ilişkilerin karşılıklı çıkarlara dayalı olarak genişletilmesi ve  Kırgızistan-Tacikistan-Afganistan-İran koridoru gibi bölgesel ve istikrar sağlayıcı kapasitelerin Türkiye tarafından kullanılması  siyasi zorlukların ve güvenlik sorunlarının üstesinden gelinebilmek için yardımcı olacağı ve bölgesel ve kolektif işbirliği zeminini hazırlayacağı söylenebilir.