BMT, Libya İç Savaşında Ateşkes Anlaşmasını Destekledi

Libya iç savaşı Halife Hafter komutanlığındaki Libya milli ordusunun Trablus'u ele geçirme ve Libya Ulusal Mutabakat Hükümetini devirmek için Nisan 2019'dan başlattığı saldırılar ve iki tarafın desteklenmesi amacı ile müdahaleci güçlerin işe karışması ile kaygı verici bir düzeye ulaşmıştır. Buna rağmen koronavirüs salgını bu iç savaşı da etkilemiştir. Bu iç savaştaki iki tarafı da uğraştıran bu virüs hastalığı Halife Hafter ve Ulusal Mutabakat Hükümetini bir anlaşmaya varmaya zorlamıştır.

BMT genel sekreteri ise Ulusal Mutabakat Hükümeti ve Halife Hafter güçlerinin çatışmaları durdurmaya yönelik çağrılara olumlu yanıt verdiklerine değinerek bir an önce kayıtsız şartız bu çatışmaların durdurulmasını umut ettiğini belirtti. Antonio Guterres  bir bildiri yayımlayarak Libya iç savaşı taraflarından bu ülkedeki zor insani şartlardan ve koronavirüsünden dolayı bu tehlikeli durum ile mücadele doğrultusunda ve insani yardımların ülkenin her noktasına ulaştırılması için iş birliği yapmalarını istedi. 

Guterress'in temsilcisi Stephen Dujarric de 21 Mart Cumartesi günü bir bildiri yayımlayarak  BMT genel sekreterinin Libya iç savaşındaki taraflardan  silahlarını bırakmalarını ve koronavirüsün zirveye ulaştığı bir dönemde  ortak askeri komisyon tarafından hazırlanan geçici ateşkes anlaşmasını imzalamalarını istedi. 

Şimdiye kadar ise uluslararası arenada  Libya'nın iç savaşının durdurulması için bir çok girişimde bulunulmuştur.  Bu çerçevede Türkiye, Rusya ve Libya'daki çatışma tarafları heyetlerinin 13 Ocak'ta Moskova'da sonuçsuz biten ve Halife Hafter'in anlaşmayı imzalamadan terk eden toplantıya değinebilir. Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti yüksek konseyi başkanı Halid El Meş'ari'nin söylediğine göre BAE taraflar arasında ateşkesin sağlanmasını engellemiştir. 

Bu çerçevede bir sonraki aşamada Angela Merkel 19 Ocak 2020'de  Berlin konferansında  Avrupa Birliği, Afrika Birliği ve Arap Ligi'nden 11 lider ve dışişleri bakanlığına ev sahipliği yapıp Libya iç savaşına çözüm bulmaya çalıştı.  Bu konferansın sonuç bildirgesinde ise katılımcılar Libya petrol tesislerinin güvenliğinin sağlanmasına vurgu yaparak  Libya içişleri ve silahlı kavgalarına müdahil olmayacaklarını bildirdiler.   Ayrıca bu bildiride hasmane girişimlerin azalmasına ve ateşkesin sağlanmasına da vurgu yapıldı.  Buna rağmen Halife Hafter güçleri Trablus'a yönelik saldırılarını devam ettirip aslında varılan anlaşmalara kayıtsız kalacaklarını gösterdiler.  Bu anlaşmaların ardından ise 16 Şubat tarihinde Münih güvenlik konferansı da Libya başlıklı olarak düzenlendi.  Bu konferansta Libya'da ateşkesin sağlanması ve  Libya'nın silah alanında yaptırımlara tabi tutulması konuları ele alındı.

Aynı zamanda BMT'nın çabaları ile  3 Şubat tarihinde 5+5  askeri komitesi konferansı başladı. Bu konferansın ilk turu ise 8 Şubatta sona erdi. Bu konferansta Libya iç çatışmasında rolü olan her taraftan 5 temsilci bir araya geldi.  Ancak Halife Hafter Güçleri 18 Şubatta  Trablus'taki ticari limanı roketle hedef almasının ardından Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti  bir bildiri yayımlayarak   anılan müzakereleri yapılan bu saldırılardan dolayı askıya aldığını bildirdi. 

Buna rağmen daha sonra yapılan istişareler ve müzakereler ise  ortak askeri komite müzakerelerinin ikinci turunun 18 Şubatta bir kez daha başlamasına neden oldu.  Şimdi de BMT koronavirüsün yayılması yüzünden ortak askeri komite anlaşmasının bir an önce hayata geçirilmesini istedi. 

Tüm bu çabalara rağmen ancak Libya'daki çatışmalar farklı ülkelerin müdahaleleri yüzünden  devam etmektedir. Özellikle de Halife Hafter mevcut durumda Trablus'u ele geçirme konusunda daha da hırçınlaşmıştır.  Aslında Hafter tüm Libya topraklarına musallat olmak istiyor.  Buna rağmen şimdiye kadar bu hususta başarılı olamamıştır. 

BMT'nın Libya özel temsilcisi Gassan Sallame'nin söylediğine göre "  Libya'daki durum aşırı derecede çetrefilleşmiştir. "

Gerçekte Libya'daki yıpratıcı savaş  yabancı güçlerin müdahaleleri ile bu duruma gelmiştir. Bu yüzden gerginlikleri ve çatışmaları azaltmanın ilk yolu  bu müdahil güçlerin yaklaşımlarının değişmesi ve tarafların ateşkese ve siyasi müzakerelere yönelmeleridir. Görünen o ki şimdi de koronavirüs iki tarafı ateşkese yönlendirebilir.