Borrell, Avrupa Birliği ve Bercam’ın korunması

Gerçi Avrupa Birliği ve Almanya, Britanya ve Fransa’dan oluşan Avrupa troykası Bercam nükleer anlaşmanın gerçekleşmesinde çok önemli rol oynadılar fakat Amerika’nın nükleer anlaşmadan çekilmesi ardından nükleer anlaşmanın korunmasında, savunulmaz negatif tutum sergilediler.

Buna rağmen yine de Avrupa Birliği, bölgesel ve küresel barış ve güvenliği için çok önemli olan bu anlaşmaya bağlı olduklarını iddia ediyorlar.
Bu bağlamda Avrupa Birliği dış siyaset sorumlusu Josep Borrell 4 şubat Salı günü Tahran’dan Brüksel’e dönüşünde Bercam’ın canlı tutulması için daha fazla çaba harcamak gerektiğine vurgu yaptı. Borrell Almanya, Fransa ve Britanya’dan oluşan Avrupa troykası tarafından Bercam’da ihtilafları çözme mekanizmasının aktifleştirilmesine yönelik bir soru üzerine, bunun onların İran dosyasını Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne götürerek anlaşmayı iptal etmek istedikleri anlamında olmadığını iddia etti.
Borrell 3 şubat pazartesi günü ilk kez Avrupa Birliği dış siyaset sorumlusu olarak bir heyet başkanllığında İran’ı ziyaret ederek cumhurbaşkanı, meclis başkanı ve dışişleri bakanı ile ayrı ayrı görüştü. 
Avrupa Birliği dış siyaset sorumlusu, Avrupa troykasının Bercam ile ilgili son eylemleri ile nükleer anlaşmanın geleceğini belirsiz hale getirdikleri bir ortamda Tahran’ı ziyaret etti. İran dışişleri bakanı Muhammed Cevad Zarif birkaç gün önce Bercam meselesi ve Avrupalıların ihtilafları çözme mekanizmasını kullanmaları ile ilgili Borrell’e 14 sayfadan oluşan bir mektup yazarak Avrupalıların çalışmalarını sorguladı.
Uluslararası meseleler uzmanı Muhammed Sacedi Borrell ziyaretinin Avrupa’nın Bercam’ın korunması bağlamındaki son çalışmaları olduğunu belirtti.
Borrell’in Avrupa’nın nükleer anlaşmayı korumaya çalıştığını iddia etmesine rağmen, Avrupalılar bunun tam tersini sergiliyorlar. Avrupa Birliği ve Avrupa troykası pratikte Bercam anlaşmasındaki taahhütlerini ve özellikle İran ile özel mali mekanizması INSTEX’i gerçekleştirmekten kaçınırken zaman kazanarak Amerika’nın İran’a maksimum baskı siyasetinin İran halkının geçim durumu ve ülke ekonomisine negatif etkilerini göstererek sonuçta İran’ın nükleer meselede tutumunu değiştirerek 2018 Mayıs’ta Mike Pompeo tarafından öne sürülen 12 maddelik taleplere boyun eğmesini bekliyorlar.
Diğer yandan Avrupa troykası İran’ın Avrupa Birliği ve bizzat Avrupa troykasının taahhütlerini yerine getirmemesine tepki olarak bizzat Bercam nükleer anlaşmaya göre nükleer taahhütlerini azaltmasına tepki olarak 14 ocak tarihinde Bercam ihtilafları çözme mekanizmasını çalıştırdılar. Avrupalılar İran’ın 5 adımda sorumluluklarını hafifletme ve askıya alma çalışmalarını kınarken İran’dan bu sürece son vererek eski duruma geri dönmesini istediler. 
Fakat İran kendi milli çıkarları çerçevesinde Bercam’ın gerçekleşmesini kabul etmiş ve 4+1 grubu ve özellikle Avrupalıların nükleer anlaşma uyarınca sorumluluklarını yerine getirmelerini bekliyor. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin bildirdiğine göre İran’ın bercam sorumluluklarını azaltma girişimi anlaşma çerçevesinde ve onu koruma bağlamındadır ve sorunların çözümü için Avrupa Birliği ile işbirliği ve teamüle hazırdır. 
Tabi ki Avrupa’nın sorumlulukları, INSTEX çerçevesinde İran ile ticari, petrol ve ekonomi ilişkilerin devam etmesi için mali mekanizmalarla Amerika yaptırımlarının olumsuz etkilerini hafifletmeyi kapsıyor. Amerika bir çok engel oluşturmakla birlikte Bercam’ın dağılması için büyük bir çalışma yürütmektedir ve bu yüzden Washington Bercam’da ihtilafları çözme mekanizmasının çalışması için Avrupa’yı tehdit ederek onları bu yola başvurmalarını sağladı. 
Bu konu Borrell’in İranlı yetkililer ile görüşmesinde dikkate alındı. Nitekim islami şura meclisi başkanı Ali Laricani Borrell ile görüşmede Amerika’nın ahde vefasızlığı ve Avrupa Birliği’nin Washington karşısında pasif tutumunu eleştirdi. 
Tabi Borrell Avrupa’nın Bercam’da sorumluluklarına uymamasından üzgün olduğunu belirterek Avrupa Birliği’nin Bercam’ın korunması için güçlü bir teamülün oluşması için büyük çaba harcayacağını da iddia etti./