Avrupa Troykasından Amerika'ya İran Hususunda Eleştiri
Amerika'nın son zamanda İran'ın nükleer muafiyetlerini kaldırması 4+1 grubunun Doğu ve Batı Bloğu üyelerinin olumsuz tepkilerine yol açtı. Rusya ve Çin'in Trump hükümetinin bu yasa dışı girişimine karşı çıkmalarının ardından şimdi de üç Avrupa ülkesi de bu girişimi eleştirdiler.
Bu doğrultuda Almanya, Fransa ve Britanya Cumartesi günü Amerika'nın İran'a yönelik yaptırımlarına muafiyeti kaldırma kararına tepki gösterip, bu kararı esef verici olarak niteledi. Bu karara göre Tahran'daki nükleer tesisler ile işbirliği imkanı sağlanmıştı. Bu üç Avrupalı ülke ise ortak bir bildiri yayımlayarak şöyle bir açıklamada bulundular:" Biz derin bir şekilde Amerika'nın İran aleyhindeki üç muafiyetini sonlandırma kararından esef duyuyoruz. Bu alanda onaylanmış ve BMT Güvenlik Konseyi 2231 sayılı kararının desteğini de arkasına alan ve silahlanmanın önünü kesen üç projeden söz ediyoruz. Bu projeler uluslararası topluma İran'ın nükleer faaliyetlerinin mahiyetinin tamamen barışçıl olduğunu garantilemekteydi. "
Avrupa Birliği dış siyaset temsilcisi Josep Borrel ise Perşembe günü Amerika'nın İran'ın barışçıl faaliyetleri hususunda muafiyetleri uzatmasını iptal etmesinin İran'ın nükleer programlarına denetim sürecini zorlaştırdığını bildirdi.
Josep Borell Bercam Nükleer Anlaşmasını İran'ın nükleer programlarının barışçıl olduğu mahiyetinin güvencesinin tek yolu olduğuna değinerek şöyle dedi:" Ben bu yüzdendir ki Amerika'nın Bercam Nükleer Anlaşması ile ilgili yaptırım muafiyetlerini uzatmasını iptal etmesinden esef duyuyorum. "
Tanınmış bu muafiyetler Rus, Çin ve Avrupa şirketlerine Erak ağır su reaktörünün restorasyonu, Tahran araştırma reaktörü için zenginleştirilmiş uranyumun sağlanması ve İran'ın dışına nükleer yakıtın aktarılması için imkan tanımıştı.
Amerika 8 Mayıs 2018'de BERCAM nükleer anlaşmasından çıkınca İran'a karşı nükleer yaptırımları hayata geçirdi. Bu tek taraflı yaptırımlar ise BMT Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararının da ihlali sayılıyor. Tabii Washington İran'a yönelik kimi yaptırımları konusunda geri adım atıp muafiyetler zorunda kalmışsa da mevcut durumda bu muafiyetleri de bir kenara bırakmıştır. Amerika'nın bu muafiyetleri ise aslında İran'ın uranyum zenginleştirmesini sınırlı düzeyde tutmasından emin olmak içindi.
Buna rağmen Washington 2019 ortalarında bu muafiyetlerin bazılarını örneğin ağır su ve düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyumu alma muafiyetini de iptal etti. Amerika'nın bu girişimi ise tamamen BERCAM nükleer anlaşması maddelerine ve BMT Güvenlik Konseyi'nin 2231 sayılı kararına ters düşmektedir ve sırf Trump hükümetinin diğer ülkeleri İran ile her türlü nükleer işbirliğinden sakınmak doğrultusundaki zorba siyaseti çerçevesindedir.
Amerika'nın İran aleyhindeki maksimum baskı kampanyasının da çıkmaza girdiğinden dolayı şimdi de Trump hükümeti çaresizlik göstergesi olan bir girişimde bulunarak İran'ın nükleer alanında geri kalan ufak tefek yaptırımları da sonlandırmaya çalışmıştır.
Amerika dışişleri bakanı Mike Pompeo ise Çarşamba günü gelecek iki ay çerçevesinde İran'ın BERCAM nükleer anlaşması çerçevesindeki yaptırım muafiyetlerinin sonlanacağını ve artık bu muafiyetlerin uzatılmayacağını belirtti. Amerika dışişleri bakanı Pompeo İran'ın nükleer faaliyetleri ve programlarını arttırdığını öne sürerek bu faaliyetlerin bu kararın nedeni olduğunu iddia etti.
Amerika hükümeti Mayıs 2018'de BERCAM nükleer anlaşmasından çıkmasının ardından İran'a karşı geniş çaplı görülmemiş ve geniş çaplı yaptırımları ekonomik, ticari, enerji, sanayi, siyasi ve adli alanlarda uygulamış ve yabancı şirketleri ve uyrukları İran ile bağlantılı olma bahanesi ile yaptırımlara tabi tutmuştur.
Amerika'nın özel İran temsilcisi Brian Hook'un belirttiğine göre Washington'un Tahran'a karşı stratejisi, ekonomik baskı, diplomatik tecrit ve askeri caydırıcılıktır.
İran'a karşı görülmemiş yaptırımların uygulanmasına rağmen uzmanların ve uluslararası kurumların itiraflarına göre Amerika'nın İran ekonomisine yönelik yaptırımları etkisizleştirilmiş ve Amerika'nın elinde artık İran'a baskı uygulayacak baskı elinde bulunmamaktadır. Bu yüzden günümüzde görülen ufak tefek muafiyetleri de kaldırmıştır. Şimdi de İran'ın nükleer muafiyetlerinin kaldırılması ile Washington'un Avrupalı ortakları da İran'ı BERCAM nükleer anlaşması maddelerine bağlı kalmaya teşvik edemez ve Tahran'ın bu çerçevedeki taahhütlerini uygulamasına göz kulak olamazlar.
