Soçi’de 3’lü oturumun sona ermesi

Azeri ve Ermeni güçlerin temas hattında ateşkes kurallarını ihlal ederek can kayıpları haberleri gelirken, Bakü ve Erivan liderleri Moskova’nın arabuluculuğu ile bir araya geldiler.

Daha önce 9 Kasım tarihinde 3’lü oturumun düzenlenmesi kararlaştırılmışken Azerbaycan Cum.’nin Ermenistan’dan talepleri bu oturumu ertelettirdi. Son günlerde Erivan yetkilileri başta cumhurbaşkanı olmak üzere Rusya yetkilileri ile birkaç kez görüşme gerçekleştirdiler, hedef ise Azeri tarafla 3’lü görüşmelerde Ermenistan çıkarlarının korunmasından emin olmak.
Bakü yönetimi Erivan’dan Siyonik eyaletinde Ermenistan topraklarının bir kısmının Azerbaycan Cum.’ne verilmesini talep ediyor. Aslında Aliyev hükümeti Türkiye çıkarları doğrultusunda Ermenistan’dan böyle bir talepte bulunarak Zengezur koridorunun devredilmesine onay vermesini istiyor. Fakat Ermenistan Azerbaycan Cum. taleplerini şiddette reddederek bu konunun gündemde olmaması gerektiğini vurguladılar. 
Bu bağlamda Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan “Zengezur koridoru meselesi ne bugün ne de başka hiçbir zaman incelenmeyecektir” dedi. Paşinyan Facebook canlı bağlantısında muhabirin sorusuna karşı, “biz Azerbaycan Cum.’ne Ermenistan toprakları üzerinden Nahcivan’a bağlanmak için koridor vermeye karşıyız, buna karşı Güney Kafkasya’da raylı ve kara yollarının açılmasına onay veriyoruz” dedi.
Görünüşe göre Azerbaycan cum. Askerleri Ermenistan’a baskı uygulamak amacı ile ateşkesi ihlal ederken Erivan yetkilileri ve haber çevrelerinde bu açıklamalar gündeme alınıyor. Nitekim Ermenistan askeri uzmanlarından Van Hambardzumian şöyle diyor:
“Birkaç aydan beri Azerbaycan Cumhuriyeti, 44 gün savaşındaki zaferden ilham alarak, sürünen Siyonik savaş taktiğini seçti. Azerbaycan Cum.’nin nihai hedefi ise Siyonik eyaletinde koridora ulaşmaya ve bu koridorun Azerbaycan Cum. Toprak bütünlüğünde resmiyete tanınmasıdır. Azerbaycan Cumhuriyeti'ni Ermenistan'ın Syunik vilayeti üzerinden Nahcivan ve Türkiye'ye bağlayan koridoru elde etmek için Azeri makamları ellerinden gelen her şeyi yapacaklardır.”
Aslında Azeri ve Ermeni güçlerinin tems hattındaki son askeri çatışmalar, Bakü’nün Erivan’a baskı uygulamak ve Aliyev hedeflerini bölgede gerçekleştirmek içindir. Bu bağlamda Ankara da Bakü’yü kışkırtıyor, zira bu koridorun inşa hedefinde Türkiye’nin Hazar denizi ve Orta Asya’ya kavuşma arzusu yatıyor.
Aslında Bakü, Erivan ve Moskova 3’lü oturumu Azerbaycan Cum. Ve Ermenistan hattındaki çatışmaların sürdüğü bir dönemde yapıldı. Fakat yine de Soçi’de gerçekleşen oturum başarı ile çalışmalarını bitirdi. Karabağ barış anlaşmasının imzalanması yıldönümü nedeniyle yaklaşık 3 saat süren toplantıda, 3 lider Rusya yardımı ile Azerbaycan Cum. Ve Ermenistan arasında ortak sınırın çizilmesi ve bölgesel ulaşım koridorlarının yeniden açılması için bir komisyonun kurulması konusunda anlaşmaya vardılar. Rusya’nın önerisi ile yapılan oturumun sonunda Azerbaycan Cum. Dışişleri bakanlığı, “Soçi belgesinde Azerbaycan cumhuriyeti tutumunu sağlayan konular tam olarak yansımıştır” dedi.
Aslında Soçi oturumunda 10 maddelik barış anlaşması hükümlerine uygun olarak demiryolu ve karayolu yollarının açılması da dahil olmak üzere bölgenin ekonomik potansiyelinin ortaya çıkarılmasına yönelik projelerin uygulanmasının hızlandırılması gereği vurgulandı. Fakat görünen o ki bu anlaşmaya rağmen, Türkiye ve Azerbaycan Cumhuriyeti, orta vadede Ermenistan hükümetine ve halkına kendi amaç ve taleplerini empoze etmeye çalışacaklar. Fakat Ermenistan yetkilileri ve özellikle başbakan Paşinyan’ın son açıklamaları, Bakü ve Ankara’nın bu bağlamda başarısız kalacaklarını gösteriyor. 
Bu bağlamda bir çok uzmana göre Azerbaycan cum hükümetinin Türkiye ile ittifak sürecinde yaşadığı temel sorunlar, Aliyev hükümetinin de sorunu haline gelmiştir. Türkiye yetkilileri Bakü’den Güney Kafkasya bölgesi ve Rusya’ya karşı tüm taleplerini harfiyen yerine getirilmesini bekliyorlar. Fakat görünen o ki bu taleplerin uygulanması Bakü yetkililerinin gücünü aşacaktır. /