John Kerry'nin Pekin ziyareti ve Amerika'nın sinsi çabaları
ABD'nin iklim alanındaki özel temsilcisi ve eski diplomat John Kerry, Pazar günü Çin'e gitti.
Bu, bir Amerikalı yetkilinin son bir ay içinde iki ülke arasındaki çıkmazları azaltmak ve iletişim kanallarını yeniden açmak amacıyla Çin'e yaptığı üçüncü ziyaret. Dönemin ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin geçen yıl Tayvan'a yaptığı ziyaretin ardından iki ülke arasındaki ilişkiler ve ABD Başkanı Joe Biden hükümetinin Tayvan'a büyük silah satışı ve askeri destek alanındaki eylemleri bu gerilimleri arttırmıştı.
Çinli şirketlere ve kurumlara karşı kısıtlamalar ve daha fazla yaptırım uygulama alanındaki eylemleri nedeni ile iki taraf arasındaki ilişkiler düşüş eğilimine girdi ve Washington ile Pekin arasında benzeri görülmemiş gerilimler meydana geldi. Görünüşte John Kerry'nin Çin gezisindeki ana görevi iklim meselelerini ele almak olsa da, eski bir Dışişleri Bakanı ve deneyimli bir diplomat olarak Çin-ABD ilişkilerindeki anlaşmazlıklrı ve ihtilafları azaltmaya yardımcı olmak gibi önemli bir misyonu daha olduğu da belirtilmelidir. Ayrıca ABD'li yetkililerin son dönemde Pekin'e yaptığı ziyaretlerde Washington, Çin ile Rusya arasında daha yakın ilişkiler kurulmasını engellemek için ciddi uyarılarda bulunarak çabalar sarf etti.
Washington, Çin-Rusya ilişkilerinin gelişmesinden ve Pekin'in Moskova ile yakınlaşmasından büyük endişe duyuyor. Çin, Rusya'nın yakın müttefiklerinden biridir. Pekin, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik saldırı ile başlattığı özel operasyonunu kınamadı, ancak aynı zamanda arabuluculuk yapmaya da çalıştı. Amerika, Çin silahlarının Rusya'ya olası sevkiyatından endişe duyduğunu iddia ediyor. Ukrayna'daki savaşın kritik aşamalara gelmesi ve Çin'in Rusya'ya askeri yardım alanında olası herhangi bir hamlesi, savaşın dengesini Moskova lehine daha bariz bir şekilde değiştirebilir.
Washington, bir yandan Rusya ve Çin'in iki Avrasya ve Asya gücü olarak yakınlaşmasından, diğer yandan bunun uluslararası güç ve ABD nüfuzu üzerindeki olumsuz etkilerinden giderek daha fazla endişe duyuyor. Rusya ve Çin, iki önemli uluslararası güç olarak son yıllarda ABD'nin tek taraflı politika ve eylemlerine karşı işbirliğini genişletmek ve ortak tavır almak için önemli adımlar atmakta ve çok taraflılığın yeni uluslararası düzenin temeli olarak kabul edilmesini talep etmektedir.
Moskova ve Pekin, uluslararası gelişmelerin ve dünya sisteminin gerçeklerinin çok kutuplu bir sistemden yana olduğuna inanırken, ABD tek kutuplu sistemi sürdürmekte ısrarcı olmaya devam ediyor ve hedefleri doğrultusunda küresel polis rolünü oynamaya çalışıyor. Bu tek taraflılık yolu ise dünyada eleştiriler ile karşı karşıya kaldı. Bunun kanıtı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in Şubat 2022'de yaptığı görüşme ve Moskova ile Pekin'in ortak tutumlarını özetleyen benzeri görülmemiş bir açıklamanın yayınlanmasıdır.
Bu ortak açıklamada, iki ülke arasındaki dostluğun "sınır tanımadığına" işaret edilirken, dünyanın artık kapsamlı değişimlere tanık olduğu ve insanlığın da yeni bir hızlı gelişme ve kapsamlı değişim sürecine girdiği vurgulanıyor. Çok kutuplaşama, ekonominin küreselleşmesi, bilgi toplumunun inşası, kültürel çeşitlilik ve küresel yönetişim sisteminin ve dünya düzeninin değişmesi gibi hususları içerir. Ayrıca Vladimir Putin, Çinli mevkidaşı Xi Jinping ile Mart 2023'te Moskova'da yaptığı görüşmede, Çin'in son yıllarda gösterdiği olağanüstü kalkınma sıçramasından ötürü övgüde bulundu ve "Moskova'nın Pekin ile birçok ortak görevi ve hedefi var" dedi. Rusya ve Çin'in üst düzey yetkilileri bunu vurgularken, ikili ilişkileri olabildiğince geliştirmek ve sembollerinden biri Rusya, Çin, Hindistan, Brezilya ve Güney'den oluşan BRICS grubu olan yükselen dünya güçleri arasındaki işbirliğini artırmak istiyorlar./
