NATO savunma bakanlarının Brüksel’de sorunlu zirvesi

Kuzey Atlantic Paktı NATO’ya üye 29 ülkenin savunma bakanları önemli gündem maddelerini iki günlük oturumlarda görüşmek üzere Çarşamba günü Brüksel’deki karargahta bir araya geldi.

NATO komutanlığı yapısında değişiklik, üye ülkelerin askeri bütçelerinin artışı, ABD’nin NATO’nun Irak topraklarında terörle mücadele bahanesi ile uzun vadeli askeri varlığı için zemin hazırlama çabası, NATO savunma bakanlarının Brüksel zirvesinde ele alacakları önemli gündem maddeleriydi. Bu zirvede alınan kararlar ise Temmuz ayında düzenlenmesi planlanan NATO liderler zirvesine sunulması bekleniyor.

Amerika yönetiminin Avrupa birliği AB ile savunma işbirliği hakkındaki kaygıları, ayrıca Washingnton – Ankara hattında yaşanan gerginlik, NATO savunma bakanlarının üzerinde tartışması beklenen diğer gündem maddeleri sayılır.

Brüksel zirvesine Avrupa Birliği Dış Politika Sorumlusu Federica Mogherini de katılıyor. Mogherini bu zirveye AB’nin savunma ve güvenlik programı hakkında açıklamada bulunmak ve Amerika yönetiminin bu yöndeki kaygılarını bertaraf etmek için katılıyor.

AB son bir yılda Amerika’da Donald Trump Başkan seçildikten sonra güvenlik alanında kendi ayakları üzerinde durma yönünde yeni bir adım attı. AB’nin bu adımı aslında Amerika Başkanı Donald Trump’ın Amerika ve Avrupa arasındaki güvenlik işbirliği hakkındaki açıklamalarından sonra atıldı. Bu açıklamalar AB üyelerini AB bünyesi içinde bağımsız bir güvenlik yapılanmasına yönelmelerine yol açtı.

Almanya Dışişleri Bakanı Zigmar Gabrial açıkça artık güvenlik bakımından Amerika’ya dayanamayacaklarını belirtti. Öte yandan Avrupa’nın bağımsız bir güvenlik yapısına kavuşturulmasına sürekli karşı çıkan İngiltere’nin AB’den çekilme kararı da Avrupa ülkelerini bağımsız bir güvenlik yapısına doğru adım atmaları konusunda daha da kararlı hale getirdi.

Bu doğrultuda Avrupa ülkeleri Pesco adı ile anılan ve aralarında askeri işbirliği ve ortak karar almalarını takviye etmeyi amaçlayan “ AB savunma yapısı işbirliği” başlığı altında bir anlaşmaya imza attılar. AB’nin bu hareketi NATO ve ABD’de bazı kaygıları beraberinde getirdi.

NATO genel sekreteri Jans Stoltenberg Salı günü NATO savunma bakanları zirvesinin arifesinde yaptığı açıklamada, AB’nin savunma paketi NATO’yu zayıflatmaması gerektiğini belirtti. NATO genel sekreteri Stoltenberg açıklamasında, AB’nin savunma bütçelerini arttırma kararı ancak NATO programları doğrultusunda olduğu takdirde olumlu karşılanacağını belirterek, Avrupa’nın güvenliğini temin etmekte NATO’nun alternatifi bulunmadığı uyarısında bulundu.

Gerçi AB yetkilileri de defalarca birliğin yeni savunma tertibatı NATO’ya paralel bir hareket olmadığını açıkladı. Aslında AB üyeleri kısa vadede her türlü güvenlik tehdidine karşı koyabilecek yeni ve güçlü bir güvenlik yapılanmaya kavuşamayacaklarını da çok iyi biliyor, bu yüzden birliğin NATO’ya paralel bir askeri yapılanmanın peşinde olmadıklarını vurguluyor.

NATO’ya üye ülkelerin askeri bütçelerini gayri safi milli hasılanın %2’lik seviyesine çıkarılması, NATO savunma bakanlarının Brüksel zirvesinde tartışacakları bir başka konudur. Hali hazırda NATO’nun ancak beş üyesinin askeri bütçesi gayri safi milli hasılasının %2 seviyesinde bulunuyor. NATO genel sekreteri 2024 yılına kadar 15 üyenin askeri bütçesinin bu seviyeye yükseltmelerini umduklarını açıkladı.

NATO savunma bakanlarının Brüksel’de düzenledikleri zirve ile ilgili dikkat çeken bir nokta ise, Amerika’da Donald Trump Başkan seçildikten sonra Atlantic’in iki kıyısında yer alan ülkeler arasında ihtilafların derinleşmesi ve bu da güvenlik alanında yürüttükleri işbirliğini etkilemesi ve Avrupa ülkelerinin Amerika’ya yönelik güven duygularını kaybetmeleridir.