Bugünkü sohbetimizde geçen bölümde ele aldığımız bilim temelli firmaların piyasalarını gözden geçirmeye devam etmek istiyoruz.

Günümüzde İran’da yüzlerce bilim temelli firma ve onlarca teknopark hava uzay, iletişim ve bilgi teknolojileri, elektronik, tıp, ilaç, petrol, doğalgaz, enerji, kök hücre, basım, ambalaj ve diğer bir çok alanda faaliyet yürütüyor. Bu firmalar bazen yeni icatları ile gündeme geliyor ve bazen de yeni icatlarını sanayi ölçekte üretip ürünlerini iç ve dış piyasalara sürerek adını duyuruyor.

İktisadi ve kalkınma işbirliği örgütü OECD’nin yaptığı tanıma göre bilim temelli ekonomi bilim ve bilginin üretimi, dağıtımı ve uygulanması temelinde şekillenen bir ekonomidir ve bu ekonomide yatırımların büyük bir bölümü yenilikçilik ve yeni icatların üzerinde yapılır.

Bir başka ifade ile bilim temelli ekonomi, içinde bilimden katma değer yaratmak için yararlanılan üretim yöntemine verilen addır.  Bilim temelli ekonomi  yaratıcılığa, yeniliğe, yatırıma, iletişim altyapılarının oluşturulmasına, teknoparkların açılmasına, düşünceleri ürüne çevirmeye ve ticarileştirmeye dayalı bir ekonomidir. Bilim temelli ekonominin şekillenmesinde eğitimli ve mahir insan gücü, teşvik edici sistem, araştırma bütçelerinin tahsis edilmesi ve İBT altyapılarının hazırlanması, bilimi servete çevirme yolunda kullanılabilecek en önemli bileşenlerdir. Nitekim son yıllarda bu tarzda bir ekonomiye kavuşmak,  İran İslam Cumhuriyeti nizamının üst hedeflerinden biri olmuştur.

Sohbetimizin başında da belirtildiği üzere, günümüzde İran’da yüzlerce bilim temelli firma ve onlarca teknopark hava uzay, iletişim ve bilgi teknolojileri, elektronik, tıp, ilaç, petrol, doğalgaz, enerji, kök hücre, basım, ambalaj ve diğer bir çok alanda faaliyet yürütüyor. Bu firmalar bazen yeni icatları ile gündeme geliyor ve bazen de yeni icatlarını sanayi ölçekte üreterek ürünlerini iç ve dış piyasalara sürerek adını duyuruyor.

İranlı bilim temelli firmaların faaliyet yürüttüğü önemli alanlardan biri ise denizcilik sektöründe bilim temelli sanayileri ve teknolojileri geliştirmek doğrultusundaki alandır. Bilindiği üzere İran İslam Cumhuriyeti coğrafi konum itibarı ile kuzeyinde ve güneyinde binlerce km deniz sınırı olan bir ülkedir. Bu yüzden deniz sanayii İran İslam Cumhuriyeti için stratejik önem arz etmektedir.

Son yıllarda İran İslam Cumhuriyeti deniz sınırları dahilinde deniz savunma sanayii alanında büyük başarılara imza atmıştır. Örneğin İran savunma sanayii orta kategorideki denizaltılarının imalatında bu tür denizaltıların tasarımını ve yapımını gerçekleştirebilen seyrek sayıda ülkelerden biridir. Hafif denizaltı inşaatı, kruvazör inşaatı, füzeatar sistemle donatılmış hücumbot tasarımı ve yapımı, torpidoatarların ve roketatarların tasarımı ve yapımı, İran deniz savunma sanayiinin bazı başarılarından sayılır.

İran İslam Cumhuriyeti petrol zengini bir ülkedir ve aynı zamanda petrol kaynaklarının önemli bir bölümü de karasularında yer almaktadır ve bu yüzden deniz yapıları ve sahilötesi petrol platformları gibi yapıların tasarım ve yapımında kendine yeter hale gelmiştir. İran deniz sanayiinin karnesinde ayrıca irili ufaklı her türlü kategoride gemi inşaatı da yer alır. Bu çerçevede İran deniz sanayii, gemilerin motorlarında kullanılan pistonların tasarımı ve yapımı, çeşitli deniz taşıtlarının tasarımı ve yapımı, hoverkraft ve üç kişilik jet ski gibi deniz taşıtlarının tasarımı ve yapımı, İranlı denizcilik alanında faaliyet yürüten bilim temelli firmalarının projelerinden bazılarıdır ve bu projelerin üzerindeki çalışmalar tüm hızı ile devam etmektedir.

Nano teknoloji, madde mühendisliği, tıp, farmakoloji, veterinerlik, biyoloji, uygulamalı fizik, yarı iletken araçlar, süper molekül kimya ve hatta makina ve elektrik ve kimya mühendisliği gibi branşlarla bağlantılı olan yeni bir bilim dalı sayılır. Geçen sene İran nano bilim üretimi alanında dünyada altıncı sıraya yerleşti. Günümüzde İran’da nano teknoloji yardımı ile 300 kadar ürün üretilmekte ve dünyanın 17 ülkesine ihraç edilmektedir. Bu ürünlere laboratuvar teçhizatı, sanayi cihazları, tekstil ürünleri, deterjanlar, tarım ve inşaat sektörlerinde malzemeler gibi ürünleri örnek vermek mümkün.

Tekstil alanında İranlı firmalar hastanelerde ve çocukların elbiselerinde kullanılan anti bakterial kumaşlar, uydu ve cep telefonu ve makro dalgalar gibi dalgalardan koruyan kumaşlar ve leke  almayan ve su geçirmeyen kumaşlar gibi ürünleri örnek vermek mümkün. Bundan başka tekstil sektöründe soğuk plasma makinası gibi nano sanayi teçhizatı İranlı firmalarca tasarlanmıştır. Bu cihaz sıradan kumaşları su geçirmez kumaşa dönüştürüyor. Bu cihaz tekstil sanayilerinden başka gıda maddeleri sanayii, tıp, ambalaj ve çevre gibi diğer alanlarda da kullanılabilir.

Bir süre önce de İran’da nano iplikleri üreten makine sanayi ölçekte seri imalatına başlandı. Bu makine iplikleri üretmek ve nano fibrenin eklenmesi ile bazı sanayi sektörlerinde filtre olarak kullanmak veya hava kirliliğine karşı kullanılan maskelerin yapımında bu maskelerin randımanını arttırmak gibi alanlarda faydalıdır. Bu makinenin İran santrallerinde kullanılması ise enerji tüketiminde büyük tasarruf sağlamıştır. Bu makineden şimdiye kadar Nijerya, Malezya ve Güney Kore’ye ihracatı gerçekleşmiştir.

Öte yandan İranlı uzmanlar su ve çevre alanında yeni bir makineyi üreterek çok düşük bir bedelle içme suyu üretmeyi başarmıştır.

Bundan başka dünyada ambalaj sanayii de ürünlerin pazarlanmasında önemli yeri olan bir sektördür. Günümüzde güdümlü ambalaj sanayii ise gıda maddelerinin ilgisini çeken konulardan biridir. Bu bağlamda aktif ambalaj, gıda maddelerini dıştan gelen bozucu etkenlere karşı korumanın yanı sıra ambalaj içindeki gıda maddelerinin kalitesini daha uzun süre koruyan bir sistemdir. Nano teknoloji temelinde yapılan ambalaj sıradan yapılan ambalajlara nazaran bu özelliklere sahiptir.

İranlı bilim adamları nano mikrobik sellülez ve nano oksit zerreciklerinden yararlanarak ideal özellikleri olan anti bakterial bir nano kompozit film üretmeyi başardı. Söz konusu üretilen nano film ayrıca yanıkların tedavisi ve yaraların dezenfekte edilmesinde kullanılabilir.

İranlı araştırmacılar ambalaj sanayide yine diğer bir çok nano ürünü üreterek hava uzay gibi komplike ve stratejik bir teknolojide de büyük başarılara imza atmış ve ülkeyi uluslararası düzeyde onurlandırmıştır.

Günümüzde dünyanın bir çok ülkesinin en büyük hayallerinden biri, İHA yapımıdır. Bu alanda İran İslam Cumhuriyeti bilim adamları hava uzay sektöründe büyük ilerleme kaydetmiştir. Günümüzde İran’da bilim temelli hava uzay firmaları savunma sanayiinin yanı sıra hava uzay sanayiinde ve İHA tasarımı ve yapımında ve yine çeşitli kategorilerde uçakların tasarımı ve yapımında büyük başarılara imza atmıştır.

İranlı bilim temelli firmaların bir başka faaliyet alanı mikro elektronik alandır. Ameliyat odasında cerrahların asistanlığını yapan robotların tasarımı ve yapımı, MS hastaları için yeni ilaçlar, çok amaçlı SIM kartlar, dijital TV yayınlarında kullanılan modülatör tasarımı ve yapımı, yüksek frekanslı cerrahi makineleri, keşif ve görüntü alma ve suyun derinliklerinde mekanik operasyonlar için insansız denizaltıları, üç boyutlu tarama aleti, üç eksenli parça tasarımı makinesi, son yıllarda İranlı bilim adamlarının mikro elektronik alanında gerçekleştirdikleri bazı projelerdir.

İranlı bilim temelli firmaların genç mahiyeti ve uygun piyasaları tanımamaları ve bu piyasalara nasıl gireceklerini bilmemeleri ve rakiplerini ve ürünlerini tanımamaları yüzünden 2014 yılında İran’da bilim temelli ürünlerin ihracat koridoru adında bir yapılanmaya gidildi.

İran’da bilim temelli ürünlerin ihracat koridoru aslında İran ürünlerini dünya piyasalarına tanıtma yönünde atılan bir adımdır.