İran dünyada tarım ürünlerinin çeşitliliği bakımından dünyada dördüncü sırada yer alıyor. İran ayrıca dünyada meyve üreten ülkelerin arasında da sekizinci sırada bulunuyor.

Aslında İran’ı meyve cenneti olarak adlandırmak gerekir. İran topraklarında çeşitli meyveler yetişiyor. Fransız seyyah Jean Şarden 17 ve 18. Yüzyıllarda İran’a yaptığı seyahatten sonra yazdığı seyahatnamesinde İran’da kavun, salatalık, üzüm, erik, kaysı, nar, elma, armut, portakal, ayva, incir, fıstık, badem, ceviz, fındık, kaysı ve zeytin gibi meyvelerin yetiştiğini belirterek şöyle yazdı: İran’da Avrupa’da var olan tüm meyveler vardır, fakat hepsi daha lezzetli ve daha fazladır.

İran’ın coğrafi özellikleri ve iklim çeşitliliği ve topoğrafik konumu ve deniz seviyesinden ortalama rakımı İran topraklarında çeşitli meyvelerin yetişmesine vesile oluyor. Buna göre İran’da yarı sıcak iklimlerin meyvesi olan hurmadan ılıman ve soğuk bölgelerin mevyevleri olan armut ve şeftaliye kadar her çeşit meyve yetişir. Aslında İran dört mevsim iklimini aynı anda yaşayan bir ülkede ve yılın tüm mevsimlerinde hem sıcak ve hem soğuk yörelere özel meyveler yetişir, öyle ki örneğin portakal ve karpuz gibi iki farklı mevsimin meyveleri olan bu iki meyveyi ayna anda manavlarda bulmak mümkündür.

Biraz önce de belirtildiği üzere İran dünyada tarım ürünlerinin çeşitliliği bakımından dünyada dördüncü sırada yer alıyor. İran ayrıca dünyada meyve üreten ülkelerin arasında da sekizinci sırada bulunuyor.

Öte yandan İran’ın her kenti en az bir meyveyi yetiştirmekle ünlüdür, öyle ki bazen bir kentin adı yetiştirdiği meyveyi ve yine o meyvenin adı yetiştiği kentin adını çağrıştırır.  Örneğin İran’da bir manav müşterisine nar meyvesini satmak istediğinde Save kentinin ürünü olduğunu söyler. Yine Natanz kentinin adı oldukça kaliteli olan armutları ile bir arada dile getirilir.

Tarım ve bağ ürünleri uzmanlarına göre İran’ın çeşitli yörelerinin farklı iklimi ve farklı toprak özellikleri bir meyvenin belli bir yörede veya yörelerde daha iyi yetişmesine vesile oluyor. Örneğin İran’ın güneyinde Minab ilçesi karpuz merkezidir, zira bu bölgede güneş ışınlarının daha dik açıdan toprağa yönelmesi kaliteli karpuzların yetişmesine sebebiyet veriyor, oysa İran’ın kuzeyi bu özellikten yoksundur.

Aslında İran haritası ve tarım alanlarına bakıldığında neden İran’a meyve ülkesi denmesi gerektiği anlaşılır, zira İran’da her kentin ve her eyaletin yetiştirdiği meyvenin güzel tadı ve kah dünyaca ünlü olduğu bilinen bir gerçektir. Bu meyvelerden biri ise kirazdır.

İran’da kiraz ağacının yetiştiği alan oldukça geniştir, öyle ki ılıman sıcak ve ılıman soğuk bölgelerde yetişebilir. Kiraz ağacının en iyi yetiştiği bölgeler ise ılıman soğuk iklimi olan ve kışın yeterli yağışı ve serin yazı bulunan dağlık bölgelerdir.

Kiraz ağacı kısa ve dikensizdir ve kahverengine kaçan kırmızı renkli dalları ve kısmen yassı yaprakları vardır. Kiraz ağacı ortalama 20 ila 30 yıl yaşar. Kiraz meyvesi çekirdeği olan etli bir meyvedir. Kiraz ağacının çiçekleri beyaz veya kırmızıdır ve dallarında tek tek veya toplu halde veya salkım biçiminde açar. Kiraz doğada genellikle kırmızı, siyah, sarı veya pembe şeklinde görünür. Kirazın tomurcukları pembeye kaçan beyazımsıdır ve ilkbaharın gelmesi ile birlikte açmaya başlar. İran’da kiraz meyvesi Mayıs ayında yetiştir ve Eylül ayına kadar manavlarda bu meyveyi bulmak mümkündür. Ancak kirazın en iyi yetiştiği ve tatlı ve sulu olduğu alım zamanı Haziran ve Temmuz aylarıdır.

Kiraz A ve C vitaminleri, karbohidrat, fulik asit, protein, kalsiyum, fosfor, demir, potasyum, fleor, manyezyum ve diğer bazı mineralleri içerir. Kirazda kollestrol ve sodyum yoktur ve lif bakımından çok zengin sayılır. Kiraz düşük kalori içerir. Her 100 gram kirazda 72 kilo kalori enerji vardır.

Kiraz anti oksidan zengini bir meyvedir ve kanser, kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltır. Bu meyve kalbin düzenli atışı, bağırsakların ve midenin verimli çalışması için çok iyidir. Kriz mafsal hastalıklarının tedavisinde de etkilidir.

Kiraz meyvesi düşük nişastası yüzünden diyabet ve mafsal hastalarına tüketilmesi tavsiye edilir. Bu meyvenin şekeri diyabet hastaları için zararlı değildir. Kiraz vücudun metabolizmini arttırır ve yemeklerin sindirilmesine yardımcı olur. Kriz ayrıca sinir sistemini sakinleştirir ve vücutta neşe ve sevince yol açan hormonun salgısını arttırarak insanda iyi bir his oluşturur. Bu güzel renkli meyve kanı arıtmak ve mideyi temizlemek ve düşünce gücünü takviye etmekte de birebirdir. Bu meyvenin değerini anlamak için her şeyi kullanıldığını bilmek yeterlidir. Kiraz yaprağı ve sapının kaynatılması mesane taşının atılması ve idrar yolunun temizlenmesi ve karaciğer tedavisi için geleneksel tıpta tavsiye edilir.

İran’da bir çok kentte kiraz bahçelerini görebilirsiniz. Batı Azerbaycan eyaletinin Oşneviye kenti çok sayıda kiraz bahçesi yüzünden İran’ın kiraz başkenti olarak ün yapmıştır. İran dünyada kiraz üreten ülkelerin arasında üçüncü sırada yer alır. İran’da kirazın çeşitli türleri yetişir. Meşhed’in kara kirazı, Levasanat’ın pembe kirazı ve Meşkinşehir’in Hac Yusufi kirazı İran’ın bazı ünlü kiraz türleridir. Meşhed’in kara kirazı, Levasanat’ın pembe kirazı İran’da yetişen en iyi kiraz çeşitleridir ve oldukça lezzetli sayılır. Yine Erdebil eyaletinin Moğan ovasında yetişen bir kiraz çeşidi de oldukça kaliteli kiraz türlerindendir.

Siyah kiraz İran’da en çok satan kiraz çeşitlerinden biridir. Bundan sonra kırmızı kiraz çok ünlüdür ve Horasan eyaletinde ve ülkenin kuzeybatısında yetişir. Pembe ve sarı kiraz da kendine göre iç ve dış piyasalarda talibi olan kiraz çeşitleridir. İran’ın ihraç edilen kirazlarına Nişabur ve Urumiye kirazlarını örnek vermek mümkün. Bu kiraz çeşitleri yüksek kalitesi yüzünden Rusya ve Fars körfezi ülkelerinde geniş pazarı vardır. İran’ın ihra edilen kirazı genellikle Temmuz ayında toplanır ve uygun ambalajla hedef ülkelere gönderilir.

Kiraz belli mevsimde yetişen bir meyvedir ve taze tüketilmekten başka reçel ve tatlıların yapımında da kullanılır. Kiraz meyvesi uzun süre taze olarak saklanamadığından genellikle reçel, marmalat ve komposto şeklinde veya meyve suyu veya kurutulmuş şekilde kullanılır.

Kiraz gibi meyvelerin kalıcılığı pek fazla uzun olmadığından İranlı startuplardan biri bu tür ürünlerin kalıcı olma süresini arttıran bir ürün geliştirmiştir. SAPEK ticari adı ile piyasaya sürülen bu ürün aslında bir nano teknoloji ürünüdür.

Bu ürün ambalajların içinde oksijen, karbon di oksit, etilen ve rutubet gibi faktörleri kontrol altına almak ve bakterilerin ve mantarların çoğalmasını engellemek sureti ile korunacak besin maddelerin ömrünü uzatır. Bu ürünün kullanılması tarım ürünleri ve gıda maddelerinin ömrünü oldukça uzatır ve kalıcılık süresini yüzde 60’lara kadar arttırabilir. Bu ürünün farklı versiyonları farklı gıda maddeleri ve tarım ürünleri için kullanılır.

Bu arada bu teknoloji dünyada sadece iki ülkede bulunduğu ve İran bu iki ülkeden biri olduğu ve yabancı örneğine kıyasla fiyatı dörtte bir olduğu belirtilmelidir.