Bugünkü sohbetimizde İran’da üretilen elma piyasasını ele almak istiyoruz.

Son yıllarda tarım sektörü dünya ekonomisinin en gözde sektörlerinden biri olmaya başladı ve bir çok ülke bu sektörü geliştirmeye özen gösterdi. Dünyada ticari açıdan talebi artan meyvelerden biri ise, elmadır.

Elma, binlerce yıllık mazisi olan bir mevye ağacıdır. Bazıları bu meyvenin Hz. Adem -s- ve Hz. Havva -s- ile birlikte yeryüzüne getirildiğini ve yer halkına hayır ve bereketlere vesile olduğunu düşünüyor.

Elma, 19.yüzyılın ortalarına kadar seyrek tüketilen meyvelerden biriydi, fakat daha sonra bu meyvenin ne kadar faydalı olduğu ortaya çıkınca elmanın tüketimi de artmaya başladı ve bu de bu meyvenin dünyada ticari bir ürün olarak yerini almasına vesile oldu.

Elma genellikle sarı, kırmızı ve yeşil renktedir. Dünyada bu meyve en çok kuzey ve güneyde 30 ila 60 derece enlemleri arasında yetişir. Soğuk ve ılıman iklimlerde çok iyi yetişen bu meyvenin çeşitli türleri vardır. Şimdiye kadar elmanın 7500 türü tespit edilmiştir. Bu türleri evcil ve yaban olmak üzere ikiye ayırmak mümkün. Yaban elma meyvesi dağların eteklerinde ve insanların ulaşımından uzak bölgelerde küçük ağaçlarda yetişir. Elmanın evcilleştirilen türleri ise yaban türlerine oranla daha kalitelidir ve daha yüksek ağaçlarda yetişir. Bağ ürünleri arasında elma ağacı belki de en eski evcilleştirilen meyve türüdür ve meyveleri binlerce yıl boyunca sürekli ıslah edilmiştir.

Elma uygun şartlarda yetiştiğinde insan vücudunun ihtiyacı olan önemli vitaminleri ve mineralleri içerir ve içinde ilaç niteliği olan önemli maddeleri barındırır. Bu yüzden elmaya sağlık meyvesi denir. Elmada A, C, B1, B2 ve B3 vitaminleri ve kalsiyum, fosfor, manyezyum, potasyum ve demir gibi minerallerin bulunması ona sağlık ve şifa meyvesi lakabının verilmesine vesile olmuştur.

Elma gerçekten mucize meyvelerden biridir. Beslenme uzman bayan Dr. Meryem Mehrazi şöyle diyor: elma meyvesinde var olan kimyasal maddeler elmanın türüne göre değişir. Günde bir adet elma tüketilmesi sindirim sisteminin iyi çalışmasında etkili olur. Bu arada dokusu itibarı ile elmayı ısırmak çenenin güçlenmesine yardımcı olduğu gibi dişleri de doğal bir şekilde temizler. Elmada var olan asitler ağızdaki bakterileri ve kötü kokuyu yok eder ve bir nevi dişlerin arasında kalan gıda maddelerini temizler.

Eğer sağlıklı deriye sahip olmak istiyorsanız veya derinizin kuruluğu sizi rahatsız ediyorsa, beslenmenizde elmaya yer verin. Bazı insanlar ve özellikle yaşlılar kırmızı et veya yağlı besin maddeleri tüketme yüzünden mafsal ağrıları gibi hastalıklara yakalanır. Bu insanlar kırmızı et tüketimini azaltmaktan başka, elma tüketmelidir. Ham veya pişmiş elma vücutta ürik asit oluşmasını engeller ve tüketildikten sonra vücuttaki asitlerin büyük bir bölümünü idrar yoluyla atar. Yine düşünmeyi gerektiren ve konsantrasyona ihtiyacı olan insanlara elma yemeleri tavsiye ettiler. Elma beynin ihtiyaç duyduğu fosfor ihtiyacını karşılayan önemli bir besin maddesidir. Elmada var olan şeker ayrıca kasılmış kasların açılmasına yardımcı olur. Elma ayrıca zehirleri temizlemekte çok güçlü ve etkili bir meyvedir. Bu cennet meyvesi insana huzur verir ve stresi ve ızdırabı yok eder.

Elma İran’ın en önemli meyvelerinden biridir. İran’da elma üretimi derin mazisi vardır. Uygun iklim bu meyvenin İran’ın dört bir yanında üretilmesine vesile olmuştur. Gözlemler, İran’da ekilen elma ağaçları geçmişten bugüne dek çok çeşitli olduğunu gösteriyor. İran’da elma yetişme mevsimine göre ikiye ayrılır. Yazın yetişen elma türlerinden başka, bazı elma türleri İran’da sonbahar ve kış mevsiminde yetişir. Her iki grupta yer alan elma meyvesi çok çeşitlidir. Bundan başka İran iklimi ile uyum sağlayan bazı yabancı elma türleri de ülkenin bazı bölgelerinde yetiştirilir.

2014 yılında dünya genelinde üretilen elma hasadına bakıldığında İran bu yılda dünyada dördüncü sırada yer aldığını gösteriyor. Bu yılda İran’da üretilen elma, dünya genelinde üretilen elmanın yüzde 4 kadarı olduğu anlaşılıyor. Son otuz yılda hükümetin bu ürünü arttırma yönünde izlediği politikalar ve elma ağacının ekildiği alanların genişlemesi bu ürünün ülke genelinde hasadını üç kata çıkardığı gözleniyor.

İran’ın çeşitli eyaletlerinde elma bahçelerinin yüz ölçümü 300 bin hektar kadardır. Bu bahçelerden hektar başına ortalama 17 ton elma toplanıyor. Gerçi bazı başarılı üreticilerin bir hektardan 130 ton elma hasadına ulaştıkları da biliniyor.

İran’da elma üreten eyaletlerin başında doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Tahran, Fars, İsfahan, Rezevi Horasan, Hemedan, Çarmahal ve Bahtiyari eyaletleri yer alıyor. Elma bahçelerinin yüz ölçümü en fazla olduğu eyalet ise Batı Azerbaycan eyaletidir. Batı Azerbaycan eyaletinde yılda bir milyon ton elma üretiliyor. Yine ülkenin elma ürününün yüzde 38 kadarı bu eyalette ve Urumiye ilçesinde üretiliyor. Urumiye yöresi dağ iklimi ve uygun Ekim şartları yüzünden İran’da elma üretiminde en önde yer alıyor.

İran’da kaliteli elma üreten bir başka bölge İsfahan eyaletinin Semirum bölgesidir. İsfahan eyaleti 60 bin hektarlık elma bahçeleri ile yılda bir milyon ton elma üretiyor. Semirum bölgesi ise İsfahan eyaletinde uygun iklimi yüzünden yüksek kaliteli elma üreten bölgelerden biridir. Deniz seviyesinden 2 bin metre rakımı, uygun güneşi, yeterli su kaynakları ve uygun toprağı ile Semirum bölgesi çok kaliteli elma üretiyor ve iç ve dış piyasalara ihraç ediyor.

İran’ın Demavend yöresinin kırmızı elması ülkenin en ünlü kırmızı elmasıdır ve Tahran eyaletinin bu dağlık ilçesinde yetişir. Bu elma türü uzun yıllardan beri bu yörede üretiliyor ve oldukça kalitelidir. Bu elma türünün üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar, besin değeri başka elma türlerine kıyasla bir kaç kat fazla olduğunu gösteriyor.

Tahran eyaletinde üretilen bir başka elma türü Şefiabadi elmasıdır. Bu elma hoş kokusu yüzünden gülsüyü elması adı ile ün yapmıştır. Bu elma türü küçük olmasına karşın oldukça güzel tadı vardır ve bu özellikleri piyasada taliplerinin sayısının artmasına yol açmıştır. Ancak Şefiabadi elmasının piyasaya sürüldüğü süre çok kısadır ve hemen sona erer.

Bundan başka Semnan eyaletinin Şahrud ilçesinde de gülsüyü elması kadar küçük olan fakat içinin rengi kırmızı olan bir başka elma türü yetişmektedir. Bu elmanın üretim hacmi ancak yörenin tüketeceği kadardır ve tadı ekşidir.

Günümüzde yeni teknolojiler ve sanayiler üretim fazlalığının heba olmasına engel oluyor. Bu konu elma için de geçerlidir. Elma meyvesi taze taze tüketilmekten başka reçel ve çeşitli tatlıların yapımında da kullanılır. İran elması iç piyasaların ihtiyacını karşılamaktan başka Almanya, BAE, Bahreyn, Pakistan, Irak, Kuveyt, Umman, Afganistan, Türkmenistan, Rusya, Kırgızistan, Malezya ve Hindistan ve diğer bazı ülkelere ihraç edilmektedir.