Bugünkü sohbetimizde temizlik ve sağlık malzemeleri piyasasını ele almak istiyoruz.

İran İslam Cumhuriyeti bölgede temizlik ve sağlık için kullanılan kimyasal maddelerin önemli üreticilerinden biridir. Nitekim bu tür temizlik maddeleri ve deterjanlar ve yine makyaj malzemeleri İran’ın petrol dışı ihracatının önemli bir bölümünü oluşturuyor.

Bilindiği üzere ilaç ve sağlık malzemeleri sanayii dünyanın en stratejik ve en hayati sanayilerinden biridir ve askeri sanayi gibi dünyanın önemli stratejik sanayilerinden biri sayılır.

Temizlik maddeleri, sağlık ve makyaj malzemeleri sanayii, ilaç sanayii, gıda maddeleri ve içecek sanayii ve ayrıca tıbbi malzeme ve laboratuvar teçhizatı  sağlık alanına hizmet eden önemli sanayi sektörleridir.

Günümüz dünyasında sağlık ve hijyen, ülkelerin kalkınmışlığının önemli göstergelerinden biri olduğundan, temizlik maddeleri ve deterjanların insanların yaşamında rolü ve halkın refah ve sağlık seviyesinin yükseltilmesi üzerindeki etkisi daha da önem arz etmeye başlıyor.

Temizlik maddeleri veya deterjanlar, insanların elbisesi, bedeni ve kullandığı kap kacak üzerindeki yağ ve diğer lekeleri gideren maddelere verilen addır. Deterjanları sabun ve sabun olmayan maddelerden oluşmak üzere iki gruba ayırmak mümkün.

Sabun maddeleri çok eskilere dayanan madde çeşitleridir ve eski Mısır’da keşfedilen bir maddedir. Ancak sabun kökenli olmayan temizlik maddeleri ve deterjanlar ancak son bir kaç asırda insanların yaşamına giren sentetik maddelerdir.

İnsanların bireysel sağlık kurallarına uymalarının mazisi muhtemelen insan cismi sağlığı ile hastalıkların arasında eli ve bedeninin temizliği itibarı ile anlamlı bir bağlantı bulunduğunu fark etmesine dayanır. Yine yıkanmak için sıcak su kullanmak da eski insanların temizlik yönünde ilk deneyimlerinden biri olması gerekir. Milattan 2500 yıl öncesinden milattan 476 yıl sonrasına kadar banyo yapmak ve elbiseleri yıkamak yaygın bir alışkanlıktı. O dönemlerde ilk kez temizleyici olarak bazı maddeler kullanılmaya başlandı.

Daha sonraları ise umumi hamamların inşa edilmesi ile birlikte yıkanmak sosyal bir alışkanlık olarak yayılmayı başladı.

İnsanların temizlik maddesi olarak yaptığı ilk madde, sabundu. Sabun binlerce yıl insanların kendilerini ve elbiselerini yıkamak için kullandığı tek maddeydi. Bu madde doğaldı ve çeşitli şekillerde yapılıyordu ve insanların gelişmesi ile beraber gelişiyordu.

Bazı tarihi belgelere göre sabunun İngilizce adı Soap’un ilk kez Roma’da Sapo adında tarihi bir tepeden alındığı anlaşılıyor. Bu mekanda hayvanlar kurban kesilir ve leşleri yakılırdı. Zamanla yakılan hayvanların leşindeki yağ ve geriye kalan kül yağmur suyu ile yıkanıyor ve Tiber ırmağına doğru akıyordu. Bu bölgede yaşayan insanlar ırmağın tabanına çöken çökeltinin temizleyici özelliği bulunduğunu fark etti ve böylece bu maddeden yıkanmak ve elbiselerini yıkamak için yararlanmaya başladı.

Daha sonraları ise bitkilerin külünün özünden bazı sabunlar yapıldı. Bunun için de daha çok Akdeniz yöresinin bitkilerinden yararlanılıyordu. İtalya, İspanya ve Fransa’nın güneyinde sabun yapmak için başta zeytin olmak üzere bazı bitkilerden elde edilen yağlar kullanıldı. Ancak Avrupa’nın kuzeyinde daha çok hayvanlardan elde edilen yağdan sabun yapılıyordu. Bu arada bitkisel yağlardan yapılan sabunlar hayvanların yağından yapılan sabunlardan daha kaliteli oluyordu.

Zamanla sabun yapımcıları yaptıkları sabunlara bitkilerin hoş kokularını da eklemeye başladı.

Son asırlarda bilim ve teknolojinin ilerlemesi ile birlikte ülkelerin sabun sanayii de değişime uğradı. Bundan sonra sabunlar sanayi ölçekte üretildiği için artık lüks ve pahalı bir madde olmaktan çıktı ve insanların bireysel sağlığının olmazsa olmazı ve ailenin tüketim sepetinin bir parçası olarak yerini aldı.

Öte yandan sentetik yöntemlerle üretilen temizlik maddelerinin piyasaya girmesiyle beraber çeşitli markalarda çeşitli temizlik maddeleri üretilmeye ve tüketilmeye başladı. Öyle ki günümüzde doğal sabun sadece bireysel temizlik için sınırlı miktarda ve hatta evin temizliği alanında daha da kısıtlı miktarda tüketilmeye başladı.

Hali hazırda dünyada temizlik maddeleri olarak kullanılan ürünlerin %80 kadarı sentetik maddelerden yapılıyor. Bu ürünlerin her biri ise farklı amaçlar için üretiliyor. Bu ürünlerin bazıları evdeki malzemeleri ve eşyayı veya diğer eşyaların yüzeyini temizlemek için kullanılıyor ki camları silmek, bulaşık ve çamaşırları yıkmak için yapılan ürünler bunlara birer örnektir.

Ancak bir çok ürün de bireysel temizlik ve sağlık amaçlı üretiliyor ki buna da çeşitli şampuanları, diş macunu, krem vesaireyi örnek vermek mümkün.

İran İslam Cumhuriyeti bölgede temizlik ve sağlık için kullanılan kimyasal maddelerin önemli üreticilerinden biridir. İran’da yüzlerce üretici firma bu sektörde çeşitli temizlik maddelerini üretmekle meşguldür. Bundan başka İran’da onlarca küçük ve büyük işletme de bu sektörün ihtiyaç duyduğu ham maddeleri üretiyor. Bu tür ürünlerin üreticisi olan işletmelerin arasında deterjanları üreten fabrikalar bu sanayi sektörünün temel birimleri sayılıyor.

İran zengin petrol ve doğalgaz kaynakları ile temizlik maddelerini üreten sanayi sektörün için büyük bir meziyet sayılıyor, nitekim bu meziyet bilim temelli firmaların bu alanda faaliyet yürütmeleri için de uygun zemin oluşturuyor.

Günümüzde İran’ın bazı bilim temelli firmaları ülkenin teknoparklarında nano bilimi ve teknolojisini kullanarak sentetik temizlik maddelerinin üretiminde büyük başarılara imza atmış bulunuyor.

Bilindiği üzere nano teknoloji iki şekilde kullanılıyor. Birincisinde nano teknolojiden yararlanarak bir ürün üretilebiliyor ve ikincisinde nano teknolojisi ile üretilen bir ürünün kalitesi geliştiriliyor.

Nano teknoloji alanında araştırma yapan araştırmacılar bazı nano emülsiyonların temizlik maddesi olarak etkili olduğunu keşfetmiş bulunuyor, zira bu maddelerin formüllerinde alkol bulunmuyor ve bu yüzden yüzeyde olumsuz iz bırakmıyor ve hatta alkol içeren maddelere göre daha çabuk kuruyor. Bu maddeler ayrıca önceki benzerlerine kıyasla asit veya baz içermediğinden eşyaların yüzeyinde tahribat yapmıyor.

Nano teknolojiden yararlanılarak üretilen temizlik maddeleri nano zerreciklerin yardımı ile yüzeydeki kir veya lekeyi temizliyor ve anti statik özellikleri sayesinde yüzeyde toz birikmesini engelliyor.

Bilim kökenli firmaların nano teknolojiden yararlanarak ürettikleri nano emülsiyonlara monitorları temizleyen spreyleri, araçların kaportası ve motorunu temizleyen maddeleri ve çeşitli camları temizleyen maddeleri ve yine hijyen amaçlı mendilleri örnek vermek mümkün.

Dezenfekte maddelerine gelince, İranlı bilim tabanlı firmalar çeşitli alanlarda dezenfekte işlemi için kullanılan çeşitli maddeleri üretmeyi başarmıştır. Bu maddeler en hassas tıbbi cihazların ve özellikle ameliyat odaları ve diş hekimliği alanlarında kullanılan malzemelerden hemodiyalizde kullanılan makinelere kadar ve hatta evlerde hijyen amaçlı bir çok alanda kullanılıyor.

Son yıllarda İran’da milyonlarca ton hijyen ve temizlik amaçlı madde üretilmiştir. Bu arada İran’da kişi başına tüketilen temizlik maddelerinin ortalaması dünya ortalamasının üstünde olduğundan üretilen bu maddelerin %98 kadarı iç ihtiyacı karşılıyor.

Bu arada İran’da üretilen bu maddelerin bir bölümü yüksek kalitesi itibarı ile Irak, Afganistan, Pakistan, orta Asya cumhuriyetleri ve Fars körfezi ülkelerine ihraç ediliyor. İran’ın söz konusu ülkelere ihraç ettiği maddelere şampuan, evlerde kullanılan temizlik maddeleri ve güneş kremi ve deriyi koruyan özel kremler, diş macunu ve diğer bazı maddeleri örnek vermek mümkün.

Gerçekte İran’ın sağlık ve hijyen alanında faaliyet yürüten firmaları uzman kadroları ve günün en gelişmiş teknolojileri ve teçhizatını kullanarak İran’ın 80 milyonluk piyasasından başka çevre ülkelerde var olan 250 milyonluk potansiyel piyasalara da açılmayı amaçlıyor.