Bugünkü sohbetimizde tarım ürünleri piyasalarını ele almak istiyoruz.

BM’ye bağlık dünya gıda ve tarım örgütü FAO’nun verilerine göre İran İslam Cumhuriyeti dünyada en büyük tarım ürünleri üreticilerinden biridir. Buna göre İran kendi ihtiyacı olan gıda maddelerini temin etmenin yanında Fars körfezi bölgesinde yer alan ülkelerin de gıda maddeleri ihtiyacını karşılayabilir. İran tarımın temel ürünlerinin üçte birinin üretiminde uluslararası dereceye sahiptir.

Gıda maddeleri güvenliğini gerçekleştirmek ve tarım sektörünü geliştirmek, devletlerin her zaman önemli kaygılarından biri olmuştur. Tarım sektöre her ülkenin ekonomisinde stratejik alanlardan biri sayılır. Tarım sektöründe gıda maddelerini karşılamak, dünya nüfusunun hızla arttığı göz önünde bulundurulduğunda, önemi kat kat artar.

Dünya gıda ve tarım örgütü FAO’nun tahminlerine göre dünya nüfusu gelecek dört onyılda 9 milyara ulaşıyor, oysa tarımın su ve toprak gibi temel unsurları her geçen yıl biraz daha azalıyor. Bundan başka iklim değişikliği ve yerkürenin ısınması gibi etkenler de tarım ürünlerini üretme koşullarını yıldan yıla daha da zorlaştırıyor.

Bundan başka küresel veriler dünyanın kırsal nüfusu sürekli azaldığını gösteriyor. Son onyıllarda dünya genelinde kırsal nüfusun sürekli azalma trendini izlediği gözleniyor. Bu süreç dünyanın dört bir yanında aynıdır. Kırsal nüfusun azalmasının olumsuz etkileri gelişmekte olan ülkelerde daha fazladır. Dünyanın gelişmekte olan ülkelerinde nüfusun büyük bir bölümü kırsal alanlarda yaşadığından bu ülkede tarım sosyal ve geçim açılarından büyük önem arzediyor. Oysa gelişmiş ülkelerde tarım daha çok iktisadi randımanı olan üretken bir sektör olarak biliniyor.

Tarım, tarih boyunca insanoğlunun en eski üretim faaliyet alanı sayılır. Günümüzde gelişmekte olan nüfus için iktisadi kalkınma açısından gıda maddelerinin karşılanması ve güvenliğinin temin edilmesi, tarım ürünlerinin ihracatını arttırmakla sermaye niteliği taşıyan ürünlerin ithalatı için gerekli sermayenin karşılanması, sanayinin ihtiyaç duyduğu ham maddenin üretilmesi ve bağlı sanayinin faaliyetlerinin gelişmesine katkı sağlanması, tarım sektörünün önemli rolleri ve görevleri sayılır.

Gerçekte tarım ürünlerinin üretiminin artması bir yandan gıda maddeleri alanında yurt dışına bağımlılığı azaltır ve ülkelerin ticaret dengesini olumlu hale getirir ve öbür yandan sanayi sektörüne kıyasla daha az yatırım ve sermaye gerektirir.

Tarım sektörünün önemi yüzünden uzmanlar bu sektörün ülkelerin iktisadi kalkınmasında önemli rol ifa edebileceğini belirtiyor. Bu yüzden tarım sektörü bir çok ülkede kalkınma ekseni olarak kabul ediliyor.

Dünya gıda ve tarım örgütü FAO’nin kaynaklarına göre dünyanın tarım ürünlerinin temel yapısı 66 tarım ürününden oluşuyor ki bunlardan 41 ziraat ürünleri ve 25’i de besicilik ürünleridir. Ancak bu verilerin anlamı, dünyada sadece 66 tarım ürünü üretildiği değildir ve bu sayı sadece dünya genelinde tarım sektörünün temel ürünlerinin sayısını yansıtır.

Yine küresel ticarette dünyada tarım ürünlerinin ihracatı ve ithalatı da 35 temel ürüne dayandığı belirtilmelidir. Dünyada 64 ülke ziraat ürünleri ve 55 ülkede bahçe ürünlerinin ihracatçısıdır. Yine mevcut verilere göre dünyada 200’ü aşkın ülke tarım ürünlerini üretme alanında faaliyet yürütüyor.

İran İslam Cumhuriyeti de bu alanda aktif olan önemli ülkelerden biridir. İran dünyada en büyük tarım ürünleri üreticilerinden biridir. Buna göre İran kendi ihtiyacı olan gıda maddelerini temin etmenin yanında Fars körfezi bölgesinde yer alan ülkelerin de gıda maddeleri ihtiyacını karşılayabilir. İran tarımın temel ürünlerinin üçte birinin üretiminde uluslararası dereceye sahiptir. Verilere göre İran 20 kadar önemli tarım ürününde dünyanın ilk yedi ülkesi arasında yer alıyor. İran bahçe ürünleri bakımından da 15 temel ürünü üreterek dünyada üçüncü sıraya bulunuyor.

İran tarım ürünlerinden 10 ürünün ihracatında da dünyada birinci ila onuncu sıralarda yer alıyor. İran’ın tarım ürünleri ihracatında ağırlık bakımından sırasıyla en çok ziraat , bahçe ve besicilik ürünlerini ihraç ediyor, fakat  değer bakımından ihracatı sırasıyla en çok bahçe, besicilik ve ziraat ürünlerini kapsıyor.

Irak, BAE, Afganistan, Rusya, Türkiye, Pakistan, İspanya, Çin, Hong Kong, Hindistan ve Kazakistan İran’ın tarım ürünlerinin ihraç edildiği hedef ülkelerdir.

Eğer İran’ın safran ve fıstık gibi İran için marka ve brand haline gelen bazı tarım ürünlerini bir kenara bırakacak olursak, İran dünyada hurma ve kaysı üretiminde dünyada ikinci, badem, kiraz, salatalık ve karpuz üretiminde de üçüncü sırada yer alıyor.

İran tarım ürünleri arasında elma, ayva, ceviz, incir, şeftali, limon, soğan, domates, fındık, portakal, erik, kivi, bal, çay, patlıcan, patates, arpa ve soya gibi 29 önemli tarım ürününde dünyanın ilk yirmi ülkesi arasında yer alıyor.

İran’ın ürettiği hurma Hindistan gibi bir çok ülkede büyük taraftar kitlesi bulunuyor. İran’ın kavunu ise özellikle Irak halkı tarafından çok sevilen ve ülkeye döviz getiren tarım ürünlerinden biridir. Yine beyaz ve kırmızı lahana da İran’ın önemli tarım ürünlerinden sayılır.

İran’da üretilen nar ise Güney Kore gibi ülkelerce ithal edildikten ve konsantresi üretildikten sonra yüksek fiyatla satılan ürünlerinden biridir.

İran pirinç, ayçiçeği, et ve süt üretiminde de dünyanın önemli ülkeleri arasında yer alıyor.

Günümüzde bir ülkenin tarım ürünlerinin dünya piyasalarına girebilmesi için bir takım uluslararası standartlara ve kriterlere uymayı gerektiriyor. Bu standartlar ve kriterler çok geniş ve çeşitlidir ve siyasi ve ticari riskten bölgesel şartlar ve iktisadi istikrardan kişi başına gelir, piyasanın boyutları ve potansiyel büyüme endeksi gibi çeşitli etkenleri kapsar.

Günümüz ticaret dünyasında hedef ülkenin ticari politikalarını ve yerli rakiplerini ve diğer yabancı üretici rakiplerini ve ayrıca fiyatlandırma yöntemlerini bilen bir ülke ihracat işinde başarılı olabilir. Hedef piyasalara ulaşmak, coğrafi mesafe, nakliyat bedeli ve hatta ortak kültürel değerleri gözetlemek, tarım ürünleri gibi ürünlerin ihracatında hedef ülkeye ulaşmakta etkili etkenler olabilir.

Özel fuarların düzenlenmesi veya bu tür fuarlara aktif bir şekilde katılmak da tarım ürünlerinin pazarlanmasında önemli ve etkili yollardan biridir. Dünyada herhangi bir sanayi alanında fuar düzenlemenin mazisi 3500 yıl öncesine dayanıyor. Bu tür fuarlar ilk önce 19. Yüzyılın ortalarından sanayileşmiş ülkelerde başladı ve ardından tüm dünyada yaygın hale geldi.

İran’da tarım ürünleri alanında özel fuarların düzenlenmesinin amacı gıda maddeleri ve bağlı sanayilerinde en yeni kazanımları tanıtmak, pazarlama, makine ve teçhizatların yapımı, ham madde, ambalaj sanayii, hizmet ve danışmanlık firmaları, yerli ve yabancı firmalarla irtibat kurmak gibi durumlardan ibarettir. Yine bu tür fuarlarda yerli üreticiler başka ülkelerin üreticileri ile tanışarak İran ürünlerini bu ülkelerde pazarlamayı amaçlıyor.

Uluslararası Yeşil İran fuarı, İran’ın organik ziraat ve bahçe ürünleri alanında faaliyet yürüten fuarlardan biridir. Bundan başka uluslararası İran çiftlik günleri adlı fuar da İran’ın tarım alanında en yeni bulgularını paylaşmak için düzenleniyor.

Tahran’da Agrofood adlı uluslararası tarım ve gıda maddeleri sanayileri fuarı geçenlerde 37 ülkeden 1500 yerli ve yabancı firmanın katılımı ile düzenlendi.

İran Expo fuarında ise startuplar en yeni kazanımlarını paylaştıkları İran’ın tarım alanında önemli fuarlarından biridir. Bu firmalar tarım alanında en son yeniliklerini ziyaretçilerle paylaşıyor. Fuara yerli ve yabancı işadamları ve firmalar bir araya gelerek tarım ve gıda maddeleri alanında çeşitli ticari anlaşmalar imzalıyor.