Pars Today

İranlıların en önemli özelliklerinden biri de ahlaki özellikleri yaşam tarzlarında yansıtmak olmuştur. Bu bölümde İranlı yaşam tarzını baz alarak yabancı turistler bakışından İranlıların özellikleri konusunu ele almak istiyoruz.

1001 adlı Uluslararası Turizm Ajansı kurucusu Piia Mustamaki'nin 2016'da İran'a gelmesi, her şeyi bir İranlı gibi ve kendi sözüne göre İranlıların ahlaki kodları açısından denemek isteyen bir yöneticinin iki haftalık keyif verici ziyaretinin hikayesidir. Mustamaki, toplumun derinlerine inerek Tahran'da metroya ve otobüse binip kalabalığın baskısını bizzat hisseden bir turisttir. Şehirlerarası otobüsler ile Şiraz'a, Kaşan'a, İsfahan'a ve Yezd'e yolculuk yapan Mustamaki İran'ı şöyle tanımlıyor:" İranlıların yaşam tarzı insanın ilgisini çeken ilk şeydir. Gelenek ve modernitenin karışımı bir toplum İran'ın her yerinde gözlemlenmektedir… Ben İran'a gittiğim zaman sıcakkanlı bir halk ile ilişki kurdum. Bu yolculuk sırasında hiçbir yemekten vazgeçemediğimden dolayı kilo aldım. Zaten İran'ın insanı delirten mimarisine ve doğa harikalarına da bayıldım. "

Her millet kendine özgü kültürü ile kimliğini ortaya koyar. İnsani ilişkilerin bir bölgenin insanları arasındaki ortak kültürünü ortaya çıkmasına neden olmasına rağmen her milletin kendine özgün kültürel ve toplumsal özellikleri de o milletin kimliğini oluşturur. Bu özgün özellikler toplumun hayat tarzının bir parçası olan yemek, giyim kuşam, musikisi, sanat ve edebiyatı, inançları ve inanışları ve insani ilişkilerin hepsini kapsar. Bu farklar sayesinde insanların başka ülkelere ve bölgelere gidip oraları gezme merakı da artmıştır. İranlıların yaşam tarzı, ister giyim tarzı ister mimari veya görgü kuralları, bu halkın kültüründen kaynaklanmıştır. Bu kültür dini ve milli değerlerin karışımı bir kurumdur.

Bu değerlerin ortak noktası insani ve ahlaki meselelere riayet edilmesidir. Ahlaki ilkelere bağlı kalmak bir İranlı'nın yaşam tarzının en önemli özelliklerinden biridir. İran kültürü ve İranlıların birçoğunun hayatında, kişilerin saygılarının korunması, işbirliği yapmak ve arkadaş olmak, yardımlaşmak ve bağışlamak çok üstün bir konuma sahiptir. Bu özellikler eskiden günümüze kadar İranlıların en önemli vasıflarındandır. Zaten bu özelliklere birçok seyyah ve gezgin de eserlerinde değinmiştir.

Son yıllarda çeşitli sebeplerden dolayı İran'a yolculuk yapan kişiler, bu diyarın insanları ve kültürü ile tanışma kısmını yolculuklarının en çekici bölümü olarak nitelendirmişlerdir. Son zamanlarda İran'a gelen bu kişilerden birisi de İrlandalı Niall Doherty'dir. O kendi web sitesinde (ndoherty.com) İran'a yaptığı 10 günlük yolculuk ile ilgili şöyle bir yazı paylaşmıştır:" Ben bu yazılarımı İran'dan Dubai'ye tekne ile gittiğim , yolculuğumun son saatlerinde yazmaya başladım. Ancak İran'da bulunduğum 10 günde görüştüğüm müthiş insanlara takdirimi bildirmeden ayrıldım. Ben gerçekten farklı bir kültür ve mütevazı insanlar ile karşılaştım bu süre içerisinde. Bu da çok az kişinin yaşadığı bir ziyaretti. "

İrlandalı turist Doherty günlüğünde İran'a yaptığı yolculuk ile şu cümlelere de yer verilmiştir:" Bence insanlar tamahı ve mantık dışı isteklerini bir kenara bırakmadıkları sürece cömert bir dünya söz konusu bile olamaz. Bu felsefe ve inancımın bir kısmı, insanların başka insanlara karşılıksız bir iyilik yapmamasından kaynaklanıyor. Ancak İran'da bu önyargı söz konusu değildir. İran'da bu kanaatime kuşku ile yaklaştım. İran'da olduğum sürece insanlar beni defalarca sofralarının başına çağırdılar, evlerine davet ettiler ve beni dolaştırmaya ve gezdirmeye bile götürdüler. Bunların hepsi bedavaya yapıldı. Bundan daha ilginç olanı ise insanların bu misafirperverliğinin planlı ve önceden hazırlanmış bir programla gerçekleşmediğini öğrenmem oldu. Bu yardımları ve konukseverlikleri karşısında benden hiçbir şey istemediler. Ben bu yolculuğumda İranlılardan cömertliğin bir başka boyutunu öğrenmiş oldum."

İranlılar sıcak kanlı ve şefkatli insanlar olmasının yanı sıra kolay bir şekilde ilişki kurulabilir insanlardırlar. İran milletinin yabancı turistlere karşı samimi ve dostane tavrı Kanadalı bir çift olan Nick ve Dariece'nin sitelerinde(goatsontheroad.com) " İranlılar; Herkesin dediği gibi iyi mi acaba?" başlığını atarak İranlılar ile karşılaşmalarından elde ettikleri tecrübelerini paylaşmalarına yol açmıştır.

Bu Kanadalı çiftin tecrübelerinden biri de İsfahan eyaletinin doğusunda çölün ortasında bulunan muhteşem Germe köyüne gittikleri bir sırada İsfahanlı bir çiftin düğününe katılmaları olmuştur. İranlı çift bu Kanadalı çifti evlerine davet etmiş ve onları 5 gün ağırlamıştır. Dariece bu misafirlik ile ilgili şöyle yazmıştır:" Bence misafirperverlik, bonkörlük ve şefkatten söz edilirse İran halkı listenin en üstünde yer almalıdır. "

Dariece İran ile ilgili şöyle bir yazı da paylaşmıştır:" Bir düşünelim. Acaba Kanada'ya yabancı ülkelerden misafirlerimiz gelseydi yeni edindiğimiz İranlı arkadaşlarımız kadar misafirperver olabilir miydik? Böyle olsaydı buna çok şaşırırdım. Muhtemelen bir öğün yemek  ve içecek bir şeyler misafirlerimize ısmarlardık ancak 5 dakikadır tanıştığımız çifti 5 gün evimizde ağırlamanın hayalini bile edemezdik. İşte bu İranlılar ve Batılıların farkıdır. İranlıların şefkatini anlamak imkansızdır. "