Bu hafta sizlerle bebeğin doğumu ardından ona seçilecek isim hakkında konuşmak istiyoruz.

İnsanı diğer canlılardan ayıran konulardan biri, insanların birbirini isimleri ile tanımasıdır. Sosyologlara göre isim, her insanın kimliğidir. Her insanın ismi yavaş yavaş ve toplumun diğer fertleri ile ilişkilerinde bir görüntü kimliğini ilişkilendirirken aynı zamanda muhataplarda görsel olmayan derin bir kimlik taşır ve karşı tarafın yargıda bulunmasına kaynaklık edebilir. Her kişinin adı, belirli bir kişiye atıfta bulunurken ayn zamanda söz konusu kişinin kimliğini ve kişiliğini belirten bir anahtar kelime gibidir. Üstelik istemeden de olsa o kişi hakkında yargıda bulunmamızı sağlayan bir takım birikmiş bilgi arşivine yönlendirir. Yakından tanımadığımız veya görmediğimiz birinin adını duymakla belleğimizde onun hakkında bazı düşünceler kolaylıkla şekillenir.

Her insanın adı, kendisini diğerlerinden ayıran bir özeliğe ilaveten doğru seçildiğinde, üzerinde büyük bir eğitimsel ve psikolojik etkisi olabilir.  İnsana adı ile hitap etmek, kendisini o ismin anlam ve gerçeği ile daha fazla bütünleştirmesine ilaveten kendini o ismin mısdakı olarak görmesine sebep olabilir. İslam dininde ebeveyn yüce terbiyevi düşüncelerle kendi evlatları için uygun biri isim seçmekle sorumludurlar. Zira onlar çocuğa iyi bir isim seçmekle, yetiştirme sürecinde etkili bir rol oynayabilirler.

Emir el-Mu'minin hz. Ali -as- bu konuda şöyle buyuruyor:

“Çocuğun babaya hakkı, onun için iyi bir isim seçmektir.”

Bebekler doğumdan hemen sonra her kelimeden fazla, en çok kendi isimlerini duyarlar. Eğer çocuğun ismi güzel ve anlamlı olursa kendini değerli ve kişilik sahibi hisseder ve bu mesele çocuğa izzeti nefis kazandırırken aynı zamanda ruhsal sağlığını da etkiler.

Amerika’nın Illinois eyaletinde Northwestern üniversitesi araştırmacılarının çalışmaları, iyi bir isim seçmenin şimdiye kadar düşünülen en iyi önemli şey olduğunu gösteriyor. Söz konusu araştırmacılara göre güzel ve ahenkli bir isim, insanda özgüveni arttırırken aynı zamana başkalarının da insana daha iyimser bakmasını sağlar. Araştırma grubu lideri David Filio’ya göre “bizim çağrıldığımız yöntem bir ayna ve bir semboldür. Aslında isim tıpkı bir kartvizit gibi insanın iç kişiliğinin göstergesidir. Bir ismin bir ahenk ve bir anlamı vardır ve direkt olarak başkalarının hakkımızdaki davranış ve yargısını etkiler.”

Filio şöyle devam ediyor:

“Bir nebze bile olsa kızları andıran bir ismin bir erkeğe seçilmesi onun güven duygusuna ciddi şekilde sorun oluşturabilir. Ayrıca asil ve ender bir ismin seçilmesi de çok farklı insanların yetişmesine sebep olabilir.”

 Araştırmacılar bin 700 harf ve sesin birleştirilmesi ardından latif ve zarif isimlerin kızlar için seçilmesi ile onların daha fazla kadınsı ve zarif bir kişilik ve şahsiyete sahip olmalarını sağladığını belirtiyorlar. Fakat erkeksi ve sıradışı isimlerin kızlara seçilmesinin onların kişiliğinin daha sert  ve ciddi olmasına sebep olabiliyor.

Bu yüzden isim seçmenin önemi bir nebze açıklanmış oldu. Bu konunun önemi asırlar önce ilahi İslam dininde vurgulanmıştır. İslam yaşam için bir program ve yaşam tarzına sahiptir ve yaşamın doğumdan ölüme kadar en ince meselelerini yüce ve ilahi öğretileri ile dikkate almıştır. Örneğin İslam, ebeveyne çocukları için iyi bir isim seçmeyi tavsiye etmiştir. Bu bağlamda İslam peygamberi hz. Muhammed -saa- şöyle buyuruyor:

“Sizlerden her birinin evladına verdiği ilk hediye iyi bir isimdir. Öyle ise evladınız için en iyi ismi seçiniz.”

İslami öğretilerde özellikle de Rasûlüllah’ın -saa- yol gösteren vecizlerinde çocuklar için bir çok hak tanınmıştır, örneğin ailevi hakların tanınması, kişisel ve sosyal güvenliğinin sağlanması, dini öğretilerin öğrenilmesi ve uygun bir isim seçilmesi gibi. Seçilen iyi bir isim çocuğa toplumda hem saygınlık ve hem kişilik kazandırırken aynı zamanda ailesinin düşünceleri, fikri ve ruhsal zevkini yansıtır.

Bu yüzden İslam’da, daha çok İslami asil kültürü ve mesajı taşıyan isimlerin seçilmesine vurgu yapılıyor. Zira anlamlı bir ismin seçilmesi ise çocukları büyük oranda etkiler. İslam açısından insan şahsiyetinin şekillenmesinde, ismin inkar edilemez ve büyük bir etkisi vardır. iyi bir isim, insanda hayırseverliği ve arzu edilen örneklere yönlendirme ve motivasyonda etkili olurken, istenmeyen ve aşağılayıcı isimler ise insanda olumsuz eğilimlere, inzivaya, intikam ve saldırganlığa sebep olabilir.  

İmam Muhammed Bakır -as- şöyle buyuruyor:

“En sevilen isimler, Allah’a kulluğun göstergesi olanlardır ve en iyileri ise peygamberlerin isimleridir.”

Hali hazırda sadece Müslüman ülkelerde değil birçok Müslüman olmayan ülkelerde bile Rasûlüllah’ın -saa- güzel ismi, en sevilen isimlerden biridir. İngiltere ulusal istatistik kurumu yayınladığı bildiride, Muhammed isminin en yaygın adlardan biri olduğu ve hatta Britanya’da yeni doğan bebekler arasında zirvede bulunduğunu duyurdu.

Evlatlarınıza seçkinler ve elitlerin isimlerini seçerek onlarda bir nevi büyüklük ve ağırbaşlılık duygusu oluşturun böylece evladınız o şahsiyetle daha fazla bütünleşmeye çalışır. Tabi ki bu duygu onun davranış ve konuşmalarını daha çok etkiler öyle ki giderek kendini o ismin kutsallığı ve haysiyetini korumakla görevli bilir.

Aşura gününde tövbe ederek İmam Hüseyin’e -as- katılan Yezid ordusunun komutanı Hür’ün kanlar içindeki cansız bedeni yere düşünce İmam Hüseyin -as- ona ulaştı ve yüzündeki kanları silerken şöyle buyurdu:

“Aferin! Aferin saha ey Hür! Sen özgür bir insansın, nitekim dünya ve ahrette Hür olarak çağrılacaksın. Allah’a ant olsun! Senin annen sana Hür adını vermekle yanlış yapmamıştır. Allah’a yemin ederim ki sen dünyada hürdün ve ahrette de saadete ereceksin.”

Bu yüzden İslam, çocukların terbiyesine doğumdan başlamak gerektiğini belirterek, iyi bir ismin seçilmesini ebeveynin evlatlarının ruhsal gelişimi ve manevi yücelmeleri için en önemli ve üstün hediye olduğunu belirtiyor. İslam dini isim seçmeye büyük önem vermiştir ve insanlara verilen ismin sadece bu kısa dünya ile sınırlı olmadığını, mahşere kadar devam ettiğini belirtiyor. Bu yüzden evlatların ailedeki haklarından biri ise iyi bir ismin seçilmesidir. Aslında ebeveynin salih çocuklar yetiştirme görevleri helal rızık, talim, terbiye vb. ile sınırlı kalmıyor, zira iyi ve uygun bir isim seçmek ise onların evlatlarına sevgilerini göstermekte gerçekleşmesi gereken ilk adımıdır.