Эрон бўйлаб саёҳат (60)
Ушбу дастурда биз Гонбад Ковуснинг диққатга сазовор жойларининг яна бир қисмини зиёрат қилдик. биз билан бўлинг
Ассалому алайкум барча Эрон бўйлаб саёҳат дастурлари туркуми тингловчилари ва мухлислари, азиз дўстлар, шуни ёдда тутингки, аввалги дастурда биз Гулистон вилоятидаги “Гонбад Ковус”га ташриф буюрган эдик ва бу шаҳарнинг тарихий ва туристик диққатга сазовор жойлари билан танишган эдик. Ушбу гўзал шаҳарнинг бошқа диққатга сазовор жойларига ташриф буюриш учун бугунги дастуримизга қўшилинг.
Гонбад Ковусдан 15 км шимоли-шарқда “Оқ Тапа” деб номланган қадимий тепалик бор. Бу тепалик Гўргон текислигидаги энг қадимги тарихдан олдинги қишлоқ ҳисобланади ва унинг тарихи 7500 йилдан кўпроқ вақт олдин бўлган деб тахмин қилинади. Илмий қазишмалар шуни кўрсатадики, бу сопол тепалик эрамиздан аввалги 6000 йилларгача бўлган. Бу тепаликнинг режаси овал бўлиб, унинг тожининг атрофдаги ерлардан баландлиги тахминан 10 метрни ташкил қилади. Олинган нарсаларга шунингдек, лой, кулолчилик, тош, суяк ва турли хил тақинчоқлар киради.
Гонбад Ковуснинг яна бир тарихий жойи "Имомзода Яҳё Ибн Зайд" тарихий Журжон шаҳри яқинида ва Гонбад Ковуснинг ғарбий қисмида жойлашган Гулистон вилоятидаги энг машҳур муқаддас бинолардан биридир. Яҳё ибн Зайд Бенёмийлар ҳукмронлиги даврида исён кўтарган ва ҳижрий 120-йилда ўлдирилган Имом Зайн ал-Обидиннинг ўғилларидан ва ислом пайғамбари алайҳиссаломнинг авлодларидандир.
Бу зиёратгоҳда катта бино ва катта майдон ва ойнали айвон мавжуд. Имомзода мажмуаси ташқарисида зиёратчилар ва саёҳатчиларнинг, жумладан, ҳунармандчилик ва озиқ-овқат маҳсулотларига бўлган эҳтиёжларини қондириш учун катта автотураргоҳ ва бозор ташкил этилган. Бу мақбаранинг қадимий биноларидан бири унинг патриархал меҳроби бўлиб, унда геометрик ўсимлик нақшлари ва куфий ёзувидаги мисралар билан гипсли безаклар мавжуд.
Бу зиёратгоҳга ҳар куни узоқ-яқиндан сон-саноқсиз ихлосмандлар ва зиёратчилар ташриф буюришади ва шу сабабли ҳам куннинг кўп соатларида зиёратчилар бўлади.
Гонбад Ковус минтақасининг қимматли тарихий обидалари билан бир қаторда гўзал ва таъсирчан табиати Эроннинг турли минтақаларидан, айниқса, ўхшаш шаҳарлардан келган сайёҳларни кутиб олади.
Гонбад Ковуснинг жанубий томонида жойлашган, ҳажми 140 000 куб метр сув бўлган Гонбад Ковус сунъий кўли акватория, ҳавони тозалаш манбаи, қайиқ ва қайиқ мусобақалари ўтказиладиган жой, сайёҳлик диққатга сазовор жойларидан бири ҳисобланади.
Ушбу кўлнинг сув таъминоти манбаи 316 метр чуқурликдаги чуқур қудуқ бўлиб, сунъий кўл бетондан қурилган бўлиб, бу кўлнинг жойлашиши ва шамолнинг шаҳар томон йўналиши устунлиги сабабли ҳавони юмшатишда, айниқса жануби-шарқий минтақада муҳим рол ўйнайди. Кўл атрофи пиёда саёҳат қилиш учун ажойиб жой. Шунинг учун у одатда тунда жуда гавжум бўлиб, кўнгил очиш ва спорт учун яхши жой.
Гонбад Ковусдаги табиий ландшафтлардан баҳраманд бўлиш учун халқаро Олма Гол - Ажигол ва Ала Гол сув-ботқоқларига ташриф буюрган маъқул. Бу сув-ботқоқ ерларга етиб бориш учун Гонбад Ковусдан Дашли чегарасигача бўлган 80 км масофани босиб ўтиш керак. Ушбу сув-ботқоқ ерларга ташриф буюриш учун Гонбад Ковус атроф-муҳитни муҳофаза қилиш бўлими ўз инспекторларини тўлиқ тартибда жойлаштирган ва саёҳатчилар ва сайёҳларга хизмат кўрсатишга тайёр.
Дашли Борун Гонбад Ковус Туркманистон билан чегарадош ва унинг ҳар бир сув-ботқоқ ерлари ушбу чегара ҳудудининг бир қисмида жойлашган. Бу чегара ҳудудида истиқомат қилувчиларнинг аксарияти туркманлар бўлиб, чорвачилик, деҳқончилик ва боғдорчилик билан шуғулланади.
Олагўл ботқоқлиги “Инчеҳбрун-Оқ қалъа” йўлининг шарқида жойлашган бўлиб, сув босганда унинг майдони 2500 гектарга етади. Бу сув-ботқоқ ернинг суви, минтақадаги бошқа ботқоқ ерлар сингари, Атрак дарёси ва Саман ва Шоорже деб номланган табиий дренажлар ва шўрланган оқимлардан таъминланади.
Алагол кўли ҳар йили миграция мавсумида қишлаш учун Сибирнинг совуқ минтақаларидан кўплаб қушларни, жумладан оққушлар, фламинголар, ўрдаклар, қалдирғочлар, тернс, ғозлар, салим, какаи, бутлан, сув қушларини кутиб олади.
Сайёҳларни ҳар доим ўзига тортадиган яна бир сув-ботқоқ ҳудуди - Олмагол халқаро ботқоқлик ҳудуди Тангли қишлоғининг шимолида, Эрон ва Туркманистон чегарасидан қисқа масофада жойлашган. Ушбу ботқоқ ернинг майдони 207 гектар бўлиб, унинг чуқурлиги кўп жойларда бир метрдан 1,5 метргача, баъзи жойларда эса уч метргача этади.
Олмағол ботқоқ ерининг чеккаси қамишзорлар, жанубий томони ва сув ўтказувчи каналининг ботқоқликка борадиган йўли эса чой ўрмонлари билан қопланган. Олмагол лагунаси Туркманистон чегарасига яқин жойлашгани учун ов ва отишма тақиқланган. Бу ботқоқ ернинг суви Атрак дарёсига яқинлиги учун чучук.
Ажи Гол Дашлидаги бошқа серсув ерлардан биридир. Ушбу ботқоқ ернинг майдони 350 гектарни ташкил этади, унинг тепасида Тузли кўл деб номланган 100 гектар майдонга эга жуда чиройли кўл бор. Бу ботқоқлик икки қисмдан иборат бўлиб, унинг ғарбий қисми бироз чуқур ва кўп қисмида чуқурлиги бир метрдан 1,5 метргача, максимал уч метрга етади, шарқий қисми эса сомон билан қопланган ва ғарбий қисмдан ажратилган.
Инчеҳ Борун чегара ва божхона бозори яқинида Олмагол, Алагол ва Ажи Гол халқаро сув-ботқоқ ерлари жойлашган. Ушбу бозор билан яқинроқ танишиш қулай.
Инчеҳ Борун чегара бозори Гулистон вилоятининг энг шимолий нуқтасида жойлашган ва Инчеҳ Борун шаҳри яқинида Гонбад Ковус шаҳрининг музофотидан бири ҳисобланади.
Инчеҳ Борун шаҳри тепалик устида жойлашган бўлиб, у маҳаллий тилда Инчеҳ Борун деб аталади, бу чизиқ ва тумшуғ деган маънони англатади ва кўплаб товарлари хориждан келтирилиб, шу ҳудудда сотилади.
Бу бозор чегаранинг нол нуқтасида жойлашгани учун янада жозибадор бўлиб, кўплаб сайёҳларнинг, айниқса Наврўз байрамида бу ерга саёҳат қилишига сабаб бўлади.
Вилоят аҳолисининг ушбу чегара бозорига қулайроқ ва арзонроқ кириши учун вилоят марказидан, яъни Гўргондан чегара охиригача темир йўл линиялари ўрнатилгани аҳолининг ушбу бозорга ташриф буюришини янада хуш кўришга ундади. Бу бозордаги маҳсулотлар Туркманистон ва Эрондан келтирилади ва одатда шоколад, тўқимачилик, электр жиҳозлари каби маҳсулотлар бу бозорда кўпроқ учрайди.
Гонбад Ковуснинг турли бозорлари сайёҳларнинг севимли жойларидан бири эканлиги ўз-ўзидан маълум. Гўргондан Гонбад Ковусга кираверишдаги рус бозори ҳам ушбу шаҳарнинг машҳур бозорларидан биридир. Рус бозори қопланади ва деярли узоқ чизиқ бўлиб, ҳар икки томонда 100 га яқин дўконлар мавжуд. Бозорнинг бошида кўпчилик товарлар Туркманистон ва Россиядан олиб келинганлиги сабабли у Россия бозори деб номланди. Гулистон вилоятида ҳам Эроннинг бошқа шимолий вилоятлари каби кундузги бозорлар жуда машҳур. Шанба куни Симин Шаҳр бозори, душанба куни Бандар-э-Туркман бозори, пайшанба куни Оқ қалъа бозори ва жума куни Гонбад бозори бу кундалик бозорларга мисолдир.
Жума Гонбад Ковус бозори жуда жонли бозор бўлиб, унда кийим-кечак ва ҳунармандчиликдан тортиб озиқ-овқат ва озиқ-овқат маҳсулотларигача ўртача нархларда турли хил маҳсулотларни топишингиз мумкин. Атрофдаги қишлоқ ва шаҳарлардан аҳоли қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини, баъзан эса ўз ишлаб чиқаришларини сотиш учун бу бозорга келади. Дарҳақиқат, Гонбад Ковуснинг турли бозорларида туркман гиламлари, туркман орқалари (қўзиқоринлари), жажимлар, турли хил тикувчилик буюмлари, чиройли безаклар ва туркман кийимлари, турли хил маҳаллий нон ва икра каби энг нафис ҳунармандчилик маҳсулотлари таклиф этилади. Шунинг учун бу эсдалик совғалари ва саёҳат ёдгорликларини сотиб олиш учун яхши жой.
Ҳурматли дўстлар, дастур бугун эътиборингизга ҳавола этилди, деган умиддамиз. Сизни Гулистон вилоятининг гўзалликлари билан кўпроқ танишишга таклиф қиламиз, кейинги дастурда биз билан бирга бўлинг.
