تورم در افغانستان چرا منفی است و آیا این خبر خوبی است؟

تحلیلگر اقتصادی و استاد دانشگاه درباره تورم منفی در افغانستان می‌گوید این مسأله نکته مثبتی نیست و ناشی از منفی شدن رشد اقتصادی در این کشور است.

به گزارش رادیو دری، دکتر زهرا فتوره چی تحلیلگر اقتصادی و استاد اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی ایران می گوید در ماه مارس سال جاری میلادی 9 کشور شامل افغانستان، سیشل، کامبوج، تایلند، برونئی، جمهوری آفریقای مرکزی، کاستاریکا، ارمنستان و مالی تورم منفی داشته‌اند که افغانستان در حال حاضر رکورددار منفی‌ترین نرخ تورم در جهان است.

به گفته وی، داده‌های بانک مرکزی افغانستان نشان می دهد تورم این کشور در ماه مارس ۲۰۲۴ به حدود منفی ۹.۷ درصد رسیده و این در حالی است که نرخ تورم اقلام خوراکی این کشور به منفی ۱۴.۴ درصد و نرخ اقلام غیرخوراکی نیز به حدود منفی ۴.۴ رسیده است.

دکتر فتوره چی در بیان دلایل این تورم منفی  گفت: این موضوع به منفی شدن رشد اقتصادی افغانستان بازمی‌گردد. براساس داده‌ها، میزان رشد اقتصادی افغانستان در سال ۲۰۲۲ حدود منفی ۶.۲ درصد و در سال ۲۰۲۳ نزدیک به منفی ۴.۵ درصد بوده است.

وی افزود: تقاضای کل اعم از تقاضای داخلی و خارجی برای محصولات افغانی کاهش یافته است و در داخل افغانستان تقاضای مصرف‌کنندگان کاهش پیدا کرده، به این معنا که کالا هست، اما افغانستانی‌ها یا درآمد کافی برای خرید محصول ندارند یا به دلیل روند کاهشی قیمت‌ها تقاضاهای خود را به تاخیر می‌اندازند.

فتوره چی گفت: این عوامل سبب می‌شود تولید کاهش و بیکاری افزایش پیدا کند و زمینه‌ای برای فروپاشی اقتصاد فراهم شود. 

این تحلیلگر اقتصادی در ادامه با اشاره به ممنوع شدن کشت خشخاش و کاهش ۹۰ درصدی اقتصاد افیونی در افغانستان گفت: این مسأله قطعا اتفاق خوبی است اما عملا تیشه به ریشه اقتصاد سنتی افغانستان نیز زده است چراکه اقدامات حکومت طالبان در معرفی یک کشت جایگزین برای کشاورزان، محدود و ناکافی بوده است.

وقتی پاکستان تلافی می‌کند

استاد گروه مدیریت و اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی در ادامه به کاهش صادرات و افزایش واردات افغانستان نیز اشاره کرد و گفت: بررسی داده‌های صادرات و واردات ژانویه ۲۰۲۴ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۳ که بانک جهانی منتشر کرده حاکی از کاهش پنج درصد صادرات و افزایش ۳۷ درصدی واردات است.

وی در بیان علت این مسأله گفت: افغانستان در جامعه جهانی از لحاظ مسائل سیاسی و امنیتی مشروعیت کافی کسب نکرده و سرمایه‌گذاران چشم‌انداز اقتصادی، سیاسی و امنیتی کافی را در این کشور نمی‌بینند.

فتوره چی شرکای اصلی اقتصاد افغانستان را پاکستان و هند عنوان کرد و افزود: افغانستان به پاکستان زغال‌سنگ صادر می‌کند اما بر اساس آمار، ۸۷ درصد صادرات افغانستان به پاکستان به واسطه بالاگرفتن تنش‌های سیاسی میان این دو کشور کاهش یافته است. به بیان بهتر، پاکستان از طریق نخریدن زغال‌سنگ از افغانستان، انتقام سیاسی خود را از طریق اقتصاد می‌گیرد.

کاهش تورم چین و افغانستان؛ این کجا و آن کجا

وی در ادامه عنوان کرد: در حال حاضر در دو کشور جهان یعنی چین و افغانستان، دو الگوی کاهش تورم را شاهد هستیم. اما علت کاهش تورم در افغانستان، کاهش رشد اقتصادی و علت کاهش تورم در چین، افزایش تولید و تقویت رشد اقتصادی متکی به تولید است. مردم چین تقاضا نمی‌کنند بلکه پس‌انداز می‌کنند؛ اما مردم افغانستان پولی ندارند که صرف پس‌انداز کنند.

فتوره‌چی درباره افزایش مصنوعی ارزش واحد پول افغانستان یادآور شد: «گفته می‌شود ارزش افغانی در سال ۲۰۲۳ در برابر دلار ۲۷ درصد افزایش پیدا کرده است. این امر به کمک مالی ۱.۸ میلیارد دلاری به دولت طالبان از طریق حواله در سال ۲۰۲۳ بازمی‌گردد. این کمک مالی سبب شد ارزش پول افغانستان حفظ شود، اما این روند با توجه به کاهش اثر اقدام مورد بحث، در حال کاهش است.

راهکارهایی برای حکومت طالبان

استاد دانشگاه محقق اردبیلی تأکید کرد دولت افغانستان باید سیاست‌های انبساطی و تحریک تقاضا و سیاست‌های ترتیبی افزایش تولید را را به کار بندد زیرا داده‌های اقتصادی این کشور نشان می‌دهد مخارج دولتی نسبت به GDP روزبه‌روز در حال افزایش است.

وی افزود: همچنین نیاز است که افغانستان ارتباط خود را با کشورهای خارجی ارتقا داده و با آن‌ها قرارداد سرمایه‌گذاری ببندد.

زهرا فتوره چی تحلیلگر اقتصادی تأکید کرد در منطقه غرب آسیا امنیت، پیش‌شرط رشد اقتصادی است و رشد اقتصادی افغانستان نیز مستلزم سرمایه‌گذاری است که به واسطه عدم کسب مشروعیت امنیتی و سیاسی، متوقف شده است.

بانک جهانی: آینده اقتصاد افغانستان تاریک است