سه گزینه اروپا در قبال افغانستانِ تحت تسلط طالبان

دیپلمات پیشین ایرانی در مقاله ای در نشریه فنلاندی با تشریح گزینه‌های اروپا در قبال طالبان به کشورهای اروپایی توصیه کرد به وضع افغانستان توجه کنند تا در آینده با آثار تحولات این کشور در داخل خاک خود روبه رو نشوند.

به گزارش رادیو دری، سید رسول موسوی در مقاله‌ای در هلسینکی تایمز فنلاند با عنوان «اروپا و آینده افغانستان» با اشاره به تک روی‌های آمریکا در قبال اروپا به خصوص در موضوع آغاز مذاکره با روسیه درباره اوکراین، رفتار مشابه آمریکا درباره افغانستان را یادآور شده و می نویسد: امریکا در دوحه با طالبان مذاکره کرد و خود تصمیم گرفت که نیروهایش را از افغانستان خارج کند و با این تصمیم آمریکا، کشورهای اروپایی و ناتو که ۲۰ سال در کنار امریکا در افغانستان جنگیده بودند بدون شنیدن هیچگونه توضیحی از ایالات متحده، مجبور شدند نیروهایشان از افغانستان فرا بخوانند.

موسوی با نگاهی کلی به شرایط حال حاضر افغانستان، موارد مثبت و منفی چون برقراری امنیت داخلی نسبی و موفقیت نسبی در مبارزه با مواد مخدر سنتی، بازگشت طالبان در عرصه حکومت داری به نسخه دهه 90 میلادی خود به خصوص در بحث نقض حقوق زنان و دختران افغانستان، فراگیر نبودن حکومت آنان، بحران بازگشت پناهندگان و مهاجرین به افغانستان، عدم امنیت غذایی، تأیید حضور داعش و القاعده در افغانستان از سوی شورای امنیت، درخواست بازداشت رهبر و قاضی القضات طالبان و فجایع طبیعی را به عنوان جلوه هایی از آنچه در افغانستان تحت تسلط طالبان می گذرد ذکر کرده است. 

وی به عنوان دیپلماتی که بیش از ۳۰ سال در موضوع افغانستان کار اجرایی و مطالعاتی داشته‌ است در ادامه می نویسد که با توجه به شرایط فوق، برای آینده طالبان در افغانستان سه سناریو را می توان تصور کرد که نخستین آن تثبیت طالبان و ادامه وضع وضع موجود و سناریوی دوم، تغییر در شیوه حکمرانی طالبان و ایجاد حکومت مشارکتی و فراگیر است.

موسوی، سناریوی سوم را تغییر رژیم سیاسی از راه شورش- جنگ داخلی – مداخله خارجی ارزیابی می کند.

به باور این دیپلمات ایرانی، در سناریوی اول احتمال شناسایی بین‌المللی طالبان بسیار ضعیف است و در نتیجه بی‌ثباتی افغانستان هم در بعد بین‌المللی و هم در بعد داخلی ادامه می‌یابد و چنین وضعیتی پایدار نخواهد بود.

وی سناریوی دوم یعنی تغییر در شیوه حکمرانی به هر میزان و شرایطی که اوضاع داخلی افغانستان اجازه دهد را مطلوب کشورهای منطقه و جامعه جهانی می داند و معتقد است در این حالت امنیت و همکاری در منطقه افزایش می‌یابد. 

دیپلمات پیشین ایرانی، سناریوی سوم یعنی شورش یا جنگ داخلی و یا مداخله خارجی را بدترین سناریو برای مردم افغانستان و منطقه ارزیابی می کند و می افزاید: جامعه جهانی و کشورهای منطقه منافعی در جنگ داخلی افغانستان ندارند و بی‌ثباتی افغانستان را موجب ناامنی در منطقه و افزایش تهدید تروریسم می‌دانند.

وی تأکید می کند که افزایش امنیت در منطقه رابطه مستقیمی با افزایش ثبات و امنیت در افغانستان دارد و ثبات افغانستان نیز در گرو افزایش همبستگی اجتماعی، مشارکت اقوام و اقشار مختلف در حکمرانی است.

موسوی با توجه به این مسأله، سه گزینه را برای اروپا در قبال افغانستان متصور می داند که نخستین آن، رفتن به سمت گروه‌های مخالف طالبان به منظور تغییر رژیم در کابل است.

گزینه دوم اروپا از نظر دیپلمات ایرانی، منزوی سازی طالبان و در پیش گرفتن سیاست صبر و انتظار است تا در آینده پنجره‌ای باز شود و گزینه سوم نیز همکاری با کشورهای منطقه و همسایه افغانستان در تعامل با طالبان در راستای عملی ساختن سناریوی دوم فوق الذکر یعنی کمک به تغییر رفتار و شیوه حکمرانی طالبان در داخل خواهد بود.

موسوی انتخاب گزینه اول را برای اروپا عملا ناممکن می داند و می نویسد: وجود نداشتن ظرفیت‌های لازم در اروپا، شرایط حاکم بر افغانستان، نبود اپوزیسیون قوی و متشکل و بالاخره محیط منطقه ای افغانستان اجازه چنین سیاستی را به اروپا نمی‌دهد.

به باور وی، منزوی سازی افغانستان هم در عمل ممکن نیست و تجربه دور اول حکمرانی طالبان در دهه ۹۰ نشان می دهد که نتیجه منزوی سازی افغانستان حادثه ۱۱ سپتامبر بود.

دیپلمات ایرانی در پایان نتیجه می گیرد که بهتر است اروپا همکاری با کشورهای منطقه و همسایه افغانستان را که راهبرد تعامل با طالبان را برگزیده‌اند انتخاب و سیاست مستقل اروپایی را در مقابل افغانستان تعریف و اجرا کند.

سید رسول موسوی دیپلمات پیشین ایران در مقاله خود به کشورهای اروپایی هشدار داده است که اگر به افغانستان توجه نکنند در آینده‌ای نه چندان دور با آثار مختلف تحولات این کشور در داخل مرزهای خود مواجه خواهند شد.

تعامل با طالبان؛ محور گفتگوی مقامات طالبان و اتحادیه اروپا