شرح دعای روز سوم ماه رمضان

استاد حوزه بیان کرد: ریشه انسان اندیشه است؛ اگر اندیشه را بپروراند، ثمری شیرین خواهد داشت.

به گزارش رادیودری، حجت‌الاسلام والمسلمین هادی عباسی خراسانی، استاد سطح عالی حوزه علمیه، در تشریح دعای روز سوم ماه مبارک رمضان گفت:

متن این دعا به این شرح است: «اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ الذِّهْنَ وَ التَّنْبِیهَ وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ وَ اجْعَلْ لِی نَصِیبا مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ بِجُودِکَ یَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِین».

وی افزود: در این دعا خطاب به خداوند عرضه می‎داریم که بارالها! در این ماه به من اندیشه و بیداری عنایت بفرما و از جهالت و کار باطل دورم گردان و از هر خیری که در این ماه نازل می‌کنی، برای من نصیبی قرار ده؛ به حق جود و کرمت، ای بخشنده‌ترین بخشندگان!

این مفسر قرآن تصریح کرد: اکنون در سومین وادی از سی وادی سیر و سلوک ماه رمضان هستیم؛ در این منزل پس از آن‌که از خداوند منان خواستیم ما را از خواب غفلت بیدار کند؛ گناهانمان را ببخشاید(دعای روز اول)؛ خشنودی و رضوان خویش را به ما عطا فرماید و توفیق قرائت قرآن نصیبمان کند (دعای روز دوم)، در این منزل از خدا می‌خواهیم که اندیشه‌ای به ما عنایت فرماید که در آیات و اسماء وی تدبر و تفکر کنیم.

مؤلف کتاب الهی‌نامه بیان کرد: ذهن به معنای فهم و اندیشه، عقل و تیزهوشی است و اصلی‌ترین عنصر وجودی انسان به‌شمار می‎رود؛ اندیشه مرکبی است که هیچ چیز در دنیا سرعت سیر آن را ندارد و انسان سوار بر این مرکب می‌تواند به سر منزل مقصود برسد. برای آسمانی شدن باید تمام اعضا و جوارح را در سیطره عقل درآوردوی گفت: عالم درختی است که انسان شاخه‌های او است و میوه‌های آن اندیشه و تفکر است؛ عقل پیوند انسان با عالم بالا است؛ برای آسمانی شدن باید تمام اعضا و جوارح را در سیطره عقل درآورد و عقل نیز تابع امامت و ولایت باشد؛ در این صورت از چنین انسانی بهترین عنصر آفرینش ساخته‌ خواهد شد.

عباسی خراسانی عنوان کرد: ریشه انسان اندیشه است؛ اگر اندیشه را بپروراند، ثمری شیرین خواهد داشت و به خود و دیگران خیر و برکت می‌رساند؛ فلسفه بعثت انبیای الهی اندیشه و علم بوده‌ است؛ امام علی(ع) هنگامی که از وجود مقدس پیامبر(ص) تعریف می‌کند، تفکر و اندیشه را مهم‌ترین رکن وجود ایشان معرفی می‌کند.

وی افزود: در نهج‌البلاغه، خطبه ۲۱۳ (منها فی ذکر النبی، صل الله ‏علیه‏ وآله) آمده است که «أرسله بالضیاء وقدّمه فی الاصطفاء فرتق به المفاتق، وساور به المغالب. وذلل به الصعوبه، وسهل به الحزونه حتی سرح الضلال عن یمین وشمال»، اندیشه انسان را از خواب غفلت بیدار می‌کند و او را به‌سوی عمل سوق می‌دهد؛ بنابراین انسان روزه‌دار در این فراز از دعا هم طلب اندیشه می‌کند و هم انگیزه؛ انگیزه و رغبتی به‌سوی خیرات.

این استاد سطح عالی حوزه‎های علمیه عنوان کرد: امام علی(ع) می‌فرمایند: «التفکر یدعو إلی البر والعمل به؛ اندیشه و تفکر انسان را به‌سوی نیکی و عمل به آن فرامی‌خواند» (کافی، ج ۲، ص ۵۵؛ نیز مشکاه الأنوار، طبرسی، ص ۸۲)؛ تنبیه و توجه هم باعث حفظ اندیشه‌ها می‌شود، توجه، بازیابی و استمرار اندیشه‌ است و انسانی که اندیشه دارد، هم تفکر دارد و هم به تفکر خویش آگاهی دارد.وی در تشریح «وَ بَاعِدْنِی فِیهِ مِنَ السَّفَاهَةِ وَ التَّمْوِیهِ» نیز گفت: سفاهت به معنای جهالت و حماقت و نقطه مقابل اندیشه و حکمت است؛ انسان روزه‌دار در این روز نه تنها از خداوند طلب فهم و اندیشه می‌کند، بلکه از خدا می‌خواهد جهل و نادانی را نیز از او دور نماید؛ همان‌گونه که اندیشه ریشه خیرات است، جهل و نادانی نیز ریشه بدی‌ها است؛ امام علی(ع) می‎فرماید: «اَلعِلمُ اَصلُ کُلِّ خَیرٍ، اَلجَهلُ أَصلُ کُلِّ شَرٍّ»، (شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم،ج۱،ح ۸۱۸ و ۸۱۹). اندیشه بالاترین عبادت‌هاستعباسی یادآور شد: همان‌طور که اندیشه بالاترین عبادت‌هاست، جهل و نادانی هم بدترین شقاوت‌ها است؛ پیامبر(ص) به امام علی (ع) فرمودند: «یا علی لا فقر أشد من الجهل ولا مال أعود من العقل؛ ای علی! فقری بدتر از جهل و بی‌خردی برای انسان وجود ندارد و سرمایه‌ای سودمندتر از عقل برای انسان نیست»، (کافی، ج ۱، ص ۲۵)؛ تمام گرفتاری‌های بشر از جهل علمی و جهالت عملی است.

وی ادامه داد: تمویه به معنای زراندود نمودن است؛ وقتی می‌خواهند چیزی را زیباتر از آن‌چه هست نشان دهند، پوششی از طلا روی آن می‌کشند؛ سفیه ناآگاهانه خطا می‌رود؛ اما شخصی که گرفتار تمویه است آگاهانه و به قصد فریب، زشتی را زینت می‌دهد و تظاهر به‌خوبی می‌کند؛ در دعای امروز از خدا می‌خواهیم مارا در زمره انسان‌های اهل تزویر و باطل‌گرا قرار ندهد.

عباسی خراسانی در تشریح «وَ اجْعَلْ لِی نَصِیبا مِنْ کُلِّ خَیْرٍ تُنْزِلُ فِیهِ» عنوان کرد: رمضان، ماه نزول رحمت واسعه خداوند است، باران رحمت الهی سیل‌آسا می‌بارد تا قلب‌های سخت‌شده انسان‌ها را زنده‌ کند؛ در این نزول باران رحمت، هرکه سعه وجودی‌اش بیش‌تر باشد، نصیب بیش‌تری خواهد داشت؛ در چنین روزی از خداوند بخشنده می‌خواهیم که هر خیری که در این ماه نازل می‌شود، بهره‌ای هم به ما عطا نماید تا از رحمت بی‌کران او بی‌نصیب نمانیم.

وی در تشریح ِ«جُودِکَ یَا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِینَ» نیز گفت: جود به معنای سخاوت و بخشندگی است و جواد کسی است که آن‌چه سزاوار غیر است به او عطا می‌کند، بدون آن‌که انتظار پاداش داشته‌ باشد؛ بنابراین جواد کسی است که به جا جود و بخشش می‌کند و به کسی عطا می‌کند که لایق و قابل است و در مقابل نیز از او عوض نمی‌خواهد. خداوند جواد است؛ زیرا آن‌چه که سزاوار ممکنات بوده، به آن‌ها عطا نموده‌ است، بدون این‌که در مقابل آن چیزی از آن‌ها بستاند.

این استاد سطح عالی حوزه یادآور شد: خداوند جواد است؛ چراکه از هیچ‌گونه بخشش و دهشی به مخلوقات و بندگان خود دریغ ندارد و بالاترین جود و بخشش از آن پروردگار است، بلکه باید گفت تنها جواد حقیقی خود خداوند است و دیگران اگر جودی می‌کنند به‌واسطه خداوند است که اجود الاجودین است.

وی گفت: در این روز از ماه مبارک رمضان، خداوند را به صفت جودش قسم می‌دهیم و از او می‌خواهیم که علم و حکمت را به ما عطا نماید و ما را از جهالت دور کند و خیر و برکت را روزیمان قرار دهد؛ در واقع پیام دعا طلب اندیشه و آگاهی، رهایی از جهل و باطل‌گرایی و طلب خیر است.