تفسیر؛ گمانه زنی ها در باره سرنوشت برجام ؛ از تبلیغات تا عقلانیت

با معرفی دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آینده آمریکا، سخنان غیر متعارف او ضد توافقنامه هسته ای ایران /برجام /بار دیگر مطرح و گمانه زنی ها درباره احتمال لغو این توافقنامه علنی شده است.

محمد جواد ظریف وزیرامورخارجه ایران در اظهاراتی در سفرش به اروپای شرقی آمریکا را «موظف به اجرای برجام» دانست . ظریف گفت ؛ متاسفانه، ایالات متحده آمریکا، حتی در دولت فعلی، به طور کامل به موارد توافق شده عمل نکرده است اما ما معتقدیم که برجام توافقی معقول و خوب برای همه است، برجام ترجیح ماست اما این بدین معنا نیست که ما گزینه های دیگری نداریم.»

حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی ایران، نیز در واکنش به اظهارات دونالد ترامپ گفت، برجام «یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل» است و «با تصمیم یک دولت قابل تغییر نیست».

دونالد ترامپ در مناظرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برجام را «فاجعه» و «بدترین توافقنامه دنیا» خواند و تهدید کرد در صورت راه یابی به کاخ سفید در همان روز اول برجام را پاره خواهد کرد.

با وجود این، ولید فارس،مشاور سیاست خارجی دونالد ترامپ،پس از پیروزی او در انتخابات گفت ؛ترامپ در پی پاره کردن برجام نیست بلکه خواستار مذاکره مجدد و بازبینی در برجام است .

البته برخی مخالفان برجام مثل عربستان که خود را زخم خورده برجام می بینند ، سوار بر این موج شده و بزعم خود توصیه هایی در این خصوص به کارگزاران امریکا کرده اند .

ترکی فیصل،رئیس سابق اطلاعات عربستان سعودی و سفیر سابق این کشور در آمریکا و انگلیس گفته است ؛ دولت آینده دونالد ترامپ، نباید توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی را پاره کند بلکه باید ایران را به خاطر آنچه وی «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده» ایران در خاورمیانه (غرب آسیا) عنوان کرد ؛ مواخذه کند.

البته آنچه تاکنون در توصیف ترامپ گفته شده ؛ سخنان متناقضش است .هرچند که وی پیش از این هم به این مسئله مشهور بوده است ؛ اما وی اگر اندکی به توصیه ای مشاورانش توجه کند در اینصورت بعید است که به دنبال دور شدن و اختلاف با شرکای بین المللی واشنگتن باشد.

اظهارات اخیر فدریکا موگرینی در واکنش به گمانه های مطرح شده در باره تصمیمات احتمالی ترامپ در باره برجام ،تکلیف بسیاری از حرف ها را مشخص کرد. موگرینی در مصاحبه با شبکه سی ان ان گفت ؛ توافق هسته ای ایران ، توافقی دوجانبه بین ایران و آمریکا نیست ؛ این توافقی چندجانبه است که در قالب قطعنامه ی شورای امنیت در سازمان ملل تصویب شده است.

شاید بتوان اظهارات ترامپ در مناظره های انتخاباتی اش در باره برجام از پاره کردن تا لغو یکجانبه آن را به حساب مصرف تبلیغاتی داخلی گذاشت اما زمانیکه این گونه اظهارات از مرحله حرف بگذرد و در قالب یک گزینه در سیاست خارجی امریکا مطرح شود ؛ قطعا" می بایست بر مبنای اصول بین الملل و در چارچوب تعهدات در قبال تصمیم گیریها در سطح شورا امنیت با آن برخورد شود .

فاصله میان حرف تا عمل بر اساس عقلانیت و منطق پس از آن مشخص خواهد شد که ترامپ تیم سیاست خارجی اش را معرفی کند ؛ اما در هر حال این تحرکات نشانه همان واقعیتی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی، در بیاناتشان به مناسبت های مختلف و در تبیین اهداف و دشمنی های امریکا خاطر نشان و تصریح کرده اند که آمریکا در پی فرصت برای تحمیل خواست خود به ملت ایران است .

رهبر انقلاب اسلامی در دیدار مسوولان نظام / 14 ژوئن / با اشاره به زوایای پرابهام سند برجام که زمینه‌ی سوءاستفاده‌ی طرف‌های مقابل را فراهم کرده است تأکید کردند؛ جمهوری اسلامی ابتدائاً برجام را نقض نخواهد کرد، زیرا وفای به عهد، دستور قرآنی است اما اگر تهدید نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا مبنی بر پاره کردن برجام عملی شود، جمهوری اسلامی برجام را آتش خواهد زد که این کار هم دستوری قرآنی درباره‌ نقض عهد متقابل است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای وجود دشمنی آشکار امریکا با ایران را فراتر از اختلافات معمولی بین دولت‎ها دانستند و افزودند ، ذات امریکای کنونی همان ذات امریکای دوران ریگان است و هیچ تفاوتی میان دموکرات و جمهوری خواه وجود ندارد.