بیانیه تروئیکای اروپایی، موضع گیری یکطرفه و تکرار اتهامات علیه ایران
اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی مرکب از آلمان، فرانسه و بریتانیا نقش مهمی در تحقق توافق هسته ای برجام ایفا کردند، اما آنها پس از خروج آمریکا از برجام، عملکردی منفی و غیرقابل دفاع درزمینه حفظ آن داشته اند. آخرین موضع گیری تروئیکای اروپایی نیز موید این مساله است.
سه کشور اروپایی عضو گروه 1+4 روز سه‌شنبه بیانیه‌ای با موضوع ادعایی «راستی‌آزمایی و نظارت ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» منتشر کردند. کشورهای اروپایی در این بیانیه مدعی شده‌اند که اقدام آنها در کلید زدن ساز و کار موسوم به «مکانیسم حل اختلاف» در برجام از سر حسن نیت بوده است. سه کشور اروپایی در این بیانیه ضمن متهم کردن ایران به «نقض» برجام مدعی شده‌اند که از این توافق حمایت می‌کنند: «به عنوان طرف‌های برجام تداوم حمایتمان از این توافق و تعهدمان برای همکاری در جهت حفظ و اجرای کامل آن را یادآور می‌شویم. ما به شدت از نقض تعهدات هسته‌ای توسط ایران که تبعات جدی و برگشت‌ناپذیر اشاعه‌ای داشته نگران هستیم.» تروئیکای اروپایی قبلا نیز کاهش تعهدات برجامی ایران در قالب گام های پنج گانه را محکوم کرده و خواهان خودداری ایران از ادامه این روند و بازگشت به وضعیت قبلی شده است. ادعاهای اخیر اروپایی ها نیز در حالی مطرح شده که آمریکا ضمن مانع تراشی های زیادی تمام تلاش خود را صرف فروپاشی برجام کرده و به همین دلیل واشنگتن از اقدام ضد برجامی تروئیکای اروپایی در زمینه آغاز مکانیسم حل اختلافات در برجام حمایت کرده است. تروئیکای اروپایی با بهانه قرار دادن کاهش گام به گام تعهدات برجامی از جانب ایران در 5 مرحله که البته در واکنش به عدم ایفای تعهدات این 3کشور و اتحادیه اروپا صورت گرفت، سازو کار حل اختلاف در برجام را در 14 ژانویه 2020 فعال کرد. در عین حال اتهامات ضدایرانی از سوی تروئیکا در حالی مطرح شده که بررسی مواضع اروپاییها پس از خروج آمریکا از برجام، نشانگر ناتوانی عمیق آنها از اجرای تعهداتی است که در قبال ایران به عهده گرفته اند.
این در حالی است که ایران در چارچوب منافع ملی خود اجرای برجام را پذیرفته و انتظار دارد که اعضای گروه 1+4 به ویژه اروپاییها تعهدات خود ذیل برجام را به انجام رسانند. به گفته حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران: اقدام تهران در کاهش تعهدات برجامی، در چارچوب این توافق و برای حفظ آن بوده و ایران همچنان آماده تعامل و همکاری با اتحادیه اروپا برای حل مسائل است. این تعهدات درباره اروپایی ها شامل کاهش تاثیرات منفی تحریم های آمریکا از طریق ایجاد سازو کارهایی برای ادامه تعاملات اقتصادی، تجاری و نفتی با ایران در قالب اینستکس است. تروئیکای اروپایی درگفته ای خلاف واقع مدعی اجرای اینستکس شده است.
دربیانیه تروئیکا آمده است: «در کسوت تروئیکای اروپا ما رفع تحریم‌ها به نحو پیش‌بینی‌شده در برجام را ادامه داده و با عملیاتی کردن کامل اینستکس تلاش‌هایی اضافه برای تسهیل تجارت مشروع با ایران انجام داده‌ایم.»
سئوال این است که اروپایی ها در چه زمانی و به چه شیوه ای اینستکس را کاملا عملیاتی کرده اند؟
مطلب دیگر اینکه تروئیکای اروپایی در حالی که در بیانیه خود برای اشاره به کاهش تعهدات برجامی ایران از عبارت «نقض» استفاده کرده‌اند اما درباره اقدام آمریکا با نقض برجام از آن خارج شده عبارت «خروج» را به کار برده‌اند. در این راستا این 3 کشور اروپایی درباره «خروج آمریکا از برجام» فقط به ابراز تاسف بسنده کرده اند در حالی که درباره نقض ادعایی برجام از جانب ایران، مکانیسم حل و فصل اختلافات را فعال کرده اند. در این بیانیه آمده است: «ما در ابراز تأسف و نگرانی درخصوص خروج آمریکا از برجام و از جمله عدم تمدید معافیت‌های تحریمی مربوط به پروژه‌های منع اشاعه که از بخش‌های کلیدی برجام بوده وبه تأیید قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت رسیده همواره صراحت داشته‌ایم.» سئوال این است که چرا اروپا موضع قاطعی در قابل اقدام غیرقانونی دولت ترامپ برای خروج از برجام صورت نداده، در حالی که درباره ایران رویکرد سخت گیرانه ای را به اجرا گذاشته است؟
مساله دیگری که در بیانیه تروئیکای اروپایی مطرح شده حمایت از رویکرد آژانس در قبال ایران است. دراین بیانیه آمده است: «ما از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بابت انجام مأموریت خود در زمینه راستی‌آزمایی اجرای برجام توسط ایران با بی‌طرفی و حرفه‌‌ای‌گری تقدیر می‌کنیم.»
رافائل گروسی مدیر کل آژانس تهران را به عدم همکاری با آژانس متهم کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماه گذشته در گزارشی ضمن اذعان به اینکه در حال انجام بازرسی‌های بی‌سابقه از تأسیسات هسته‌ای اعلام‌شده ایران است، اعلام کرد: خواستار بازرسی از اماکنی است که ممکن است در آنها در اوایل سال ۲۰۰۰ پژوهش‌هایی در مقیاس کوچک بر روی مواد هسته‌ای انجام شده باشد. این خواسته غیرقانونی آژانس با مخالفت تهران مواجه شده است. ایران تاکید کرده که حوزه مسئولیت آژانس به طور کامل در توافقات پادمانی مشخص است و بدین ترتیب قرار نیست که تهران با هر ادعایی که به ویژه از جانب دشمنان ایران مانند رژیم صهیونیستی و آمریکا درباره برنامه هسته ای صلح آمیز آن مطرح می شود در مقام پاسخ گویی برآید و یا اجازه بازرسی از هر مکانی که مدیر کل آژانس خواهان آن شود را اعطا کند.
